Ông Mark Carney, đã được bầu làm lãnh đạo Đảng Tự do Canada với 85,9% số phiếu bầu, vượt xa so với các ứng viên còn lại là cựu Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland (được 8%), nghị sĩ Karina Gould (3,2%) và nghị sĩ Frank Baylis (3%), đưa ông trở thành Thủ tướng tiếp theo của đất nước.
Đảng Tự do cầm quyền đã triệu tập một cuộc bầu cử lãnh đạo sau khi Thủ tướng Justin Trudeau từ chức vào tháng 1.2025. Tỷ lệ ủng hộ của dân chúng đối với ông ngày càng giảm sút do lạm phát, khủng hoảng nhà ở và khó khăn kinh tế. Trong cuộc bỏ phiếu ngày 9.3, ông Carney đã đánh bại 4 ứng cử viên, bao gồm cựu Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland, lập luận rằng ông là người duy nhất có khả năng xử lý cuộc khủng hoảng.
Trước khi tham gia chính trường, ông đã tư vấn cho Thủ tướng Trudeau về chính sách kinh tế và từng giữ chức Thống đốc Ngân hàng Canada và Ngân hàng Anh. Ông sẽ tuyên thệ nhậm chức thủ tướng trong những ngày tới.
Trong bài phát biểu nhậm chức vào 9.3, ông đã nhấn mạnh sự đoàn kết và sức mạnh của đảng Tự do, đồng thời cam kết sẽ xây dựng một Canada tốt đẹp hơn. Ông cũng chỉ trích Tổng thống Donald Trump vì áp đặt "thuế quan vô lý" mà ông cho là đang "phá hoại cuộc sống của người Canada". “Chính phủ Canada đang trả đũa đúng đắn bằng các mức thuế quan tương xứng, mức thuế này sẽ có tác động tối đa ở Hoa Kỳ và tác động tối thiểu ở Canada. Chính phủ của tôi sẽ duy trì mức thuế quan này cho đến khi người Mỹ thể hiện sự tôn trọng với chúng tôi”, ông nói thêm.
Gián tiếp trả lời đề xuất của Trump rằng đất nước của ông nên trở thành tiểu bang thứ 51 của Hoa Kỳ, ông Carney tuyên bố, “Canada sẽ không bao giờ, không bao giờ là một phần của Hoa Kỳ dưới bất kỳ hình thức nào”.
“Chúng tôi không yêu cầu cuộc chiến này, nhưng người Canada luôn sẵn sàng khi người khác muốn so găng. Vì vậy, người Mỹ không nên mắc sai lầm… Trong thương mại, cũng như trong khúc côn cầu, Canada sẽ thắng”, ông nói, đồng thời cảnh báo rằng “chiến thắng này sẽ không dễ dàng”.
Trong các tuyên bố của mình, ông Carney cam kết sẽ thực hiện các biện pháp để xây dựng một nền kinh tế vững mạnh hơn và tạo ra các mối quan hệ thương mại mới với các đối tác đáng tin cậy. Ông cho biết sẽ tập trung vào việc bảo vệ biên giới và mở rộng thị trường quốc tế cho Canada, giảm bớt sự phụ thuộc vào Mỹ.
Bên cạnh đó, ông Carney cũng ám chỉ khả năng kêu gọi một cuộc bầu cử sớm nhằm tận dụng sự ủng hộ gia tăng dành cho đảng Tự do. Theo các nguồn tin nội bộ, cuộc bầu cử có thể diễn ra ngay trước khi Nghị viện Canada nhóm họp lại vào ngày 24.3 tới.
Với nền tảng kinh tế vững chắc và sự quyết đoán trong các tuyên bố của mình, ông Mark Carney đang được kỳ vọng sẽ mang lại một luồng gió mới cho chính trường Canada, đặc biệt là trong bối cảnh mối quan hệ với Mỹ ngày càng căng thẳng. Với tư cách là cựu Thống đốc ngân hàng, ông Carney được đánh giá cao vì từng giúp xử lý cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, và sau đó là hỗ trợ nước Anh khi rời khỏi Liên minh châu Âu (Brexit).
Căng thẳng giữa hai nước leo thang vào tháng 2 khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố áp thuế 25% đối với Canada và Mexico, cùng với thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Ban đầu bị trì hoãn trong một tháng, các biện pháp này có hiệu lực vào ngày 4.3. Tuy nhiên, các điều khoản miễn trừ được áp dụng cho các nhà sản xuất ô tô và hàng hóa thuộc phạm vi của Hiệp định Hoa Kỳ-Mexico-Canada (USMCA) cho đến ngày 2.4 4. Ottawa đã đáp trả bằng cách áp thuế đối với các sản phẩm của Mỹ trị giá 30 tỷ USD, với mức thuế bổ sung 125 tỷ USD được ấn định vào tháng tới.
Trong khi đó, ông Donald Trump đã xác nhận rằng mức thuế quan sẽ có hiệu lực vào ngày 2.4. Còn Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick tuyên bố mức thuế đối với thép và nhôm sẽ bắt đầu có hiệu lực trong tuần này, trong khi thuế đối với các sản phẩm sữa và gỗ của Canada sẽ có hiệu lực muộn hơn. Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett mô tả các biện pháp này là "một cuộc chiến chống ma túy, không phải là một cuộc chiến thương mại".
