Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025):Bài 3: Hoàn thiện hành lang pháp lý, bảo đảm nền báo chí hoạt động thật sự nhịp nhàng, hiệu quả

Mặt khác, nghiên cứu, rà soát Luật Báo chí năm 2016, chủ động sửa đổi, bổ sung những nội dung có quy định bất cập, không phù hợp với thực tiễn, sớm trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí.

Tổ chức lại hệ thống cơ quan báo chí thống nhất trong đa dạng, gọn nhẹ, tinh nhuệ, hiện đại

Chỉnh đốn, hoàn thiện hành lang pháp lý bảo đảm cho hoạt động của nền báo chí thật sự nhịp nhàng, hiệu quả phải được xem là sự tổng thể thống nhất các định chế pháp lý đồng bộ, cụ thể và khả thi: Luật và bộ luật, hệ các chính sách, quản lý vĩ mô, sự phối hợp đồng bộ các cơ quan quản lý liên ngành và chuyên ngành báo chí, chính sách đặc thù đối với báo chí… Trong hành lang pháp lý, nhà báo - công dân và toàn bộ hệ thống báo chí tự do sáng tạo với trách nhiệm xã hội cao cả và chức năng nghề nghiệp thiêng liêng của mình, đóng góp cao nhất cho sự phát triển của đất nước. Đó là nhân tố bảo đảm con đường phát triển tất yếu của báo chí ngang tầm trọng trách với đất nước và Nhân dân.

Vì thế, khẳng định và giữ vững nghiêm khắc tôn chỉ, mục đích của mỗi cơ quan báo chí, từ đó tổ chức lại hệ thống cơ quan báo chí thống nhất trong đa dạng thật sự phù hợp, gọn nhẹ và tinh nhuệ; tôn trọng tính độc lập trong hệ thống và hiệu quả của mỗi cơ quan báo chí; bảo đảm các điều kiện cần và đủ, trước hết về vật chất, kỹ thuật để các cơ quan báo chí chủ động hoạt động, nâng cao tính chuyên nghiệp, sự thành thạo chính trị và sửa sang đạo đức của các nhà báo; phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý nghiêm khắc những biến tướng phi chính trị hóa, xâm hại thể chế, làm băng hoại đạo đức xã hội… phải là công việc cần kíp, bảo đảm báo chí phát triển đúng hướng, thống nhất và bền vững.

Không có công chúng báo chí sẽ không có bất cứ một sự phát triển nào. Phục vụ bạn đọc là mục tiêu cao nhất của báo chí. Vì, báo chí của chúng ta không tự thân. Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu: “Một tờ báo không được đại đa số (dân chúng) ham chuộng thì không xứng đáng là một tờ báo”. Xin được nhắc lại ở đây, đó không chỉ là nơi Nhân dân nói mà còn phải là nơi nói tiếng nói phụng sự Nhân dân, phục vụ cách mạng. Vì mục đích của cách mạng, tôn chỉ của báo chí sinh ra cũng là “vì Dân”.

Do đó, bạn đọc là một trong những chủ thể của báo chí và báo chí xứng đáng là diễn đàn của Nhân dân. Vinh dự được Nhân dân giao trọng trách là người tổ chức diễn đàn, báo chí phải ngày càng xứng đáng là “người giữ lửa” dư luận, dẫn dắt và cổ vũ công luận, phụng sự và bảo vệ Nhân dân, phục vụ bạn đọc dù trong nước hay quốc tế; thật sự là một nhân tố quan trọng, phương tiện hết sức to lớn trong việc hướng dẫn nhận thức, hình thành dư luận xã hội tích cực. Và đến lượt nó, dư luận xã hội tích cực được báo chí dẫn dắt lại là tiền đề, điều kiện, là môi trường bảo đảm chính trị - xã hội ổn định và phát triển báo chí theo nhịp thở và sự vận động đa diện, phức tạp của xã hội.

Hơn ai hết, Nhân dân và bạn đọc góp phần giám sát, bảo vệ báo chí và những người làm báo. Tôn trọng bạn đọc là tôn trọng chính mình; là tôn chỉ, con đường phát triển tự nhiên và lành mạnh của nền báo chí, vì “Ngòi bút… cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính, trừ tà”, “phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”. Làm trái những điều ấy, sẽ tha hóa, vô hình làm thoái hóa báo chí, thậm chí là “ngụy báo chí”.

Sau khi có đường lối đúng về báo chí thì cán bộ quyết định tất cả. Do đó, cần có một chiến lược cán bộ ngang tầm với đòi hỏi của chiến lược phát triển báo chí, trước mắt trong tầm nhìn tới năm 2030 và 2045. Hết sức coi trọng từ khâu then chốt: đào tạo cán bộ tới lựa chọn, bố trí và đào tạo lại cán bộ... Không có đội ngũ cán bộ báo chí trung thành về chính trị, đủ năng lực về chuyên môn, bảo đảm về phẩm hạnh đạo đức..., thì không thể thực hiện thành công các yêu cầu, nhiệm vụ phát triển báo chí.

Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Nội vụ, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam và các cơ quản lý nhà nước trong cơ cấu lại hệ thống; đồng thời, chỉnh đốn công tác quản lý ở các cơ quan báo chí, giải quyết dứt điểm những hạn chế, tiêu cực trong hoạt động bảo đảm thật sự chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, phát triển đúng hướng và lành mạnh.

Báo chí tự đổi mới, phát triển xứng đáng với Đảng, Nhân dân và đất nước

Dưới ngọn cờ của Đảng, đồng hành cùng dân tộc, 100 năm qua, báo chí không ngừng phát triển, ngày càng xứng đáng với vị thế, vai trò thiêng liêng, nâng cao sức mạnh và uy tín của mình, đồng hành mạnh mẽ cùng dân tộc, ngang tầm phát triển của đất nước. Đó là sứ mệnh vẻ vang, trách nhiệm cao cả và nhân văn của nền báo chí nước nhà, thước đo sự trưởng thành trong lòng đất nước và thời đại.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Báo chí… cần tích cực góp phần giúp Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, ngang tầm với trách nhiệm và sứ mệnh lịch sử dẫn dắt dân tộc phát triển trong kỷ nguyên mới”(8).

Với sứ mệnh là cây cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; là phương tiện bảo đảm dòng thông tin hai chiều từ Đảng, Nhà nước tới Nhân dân và từ Nhân dân tới Đảng, Nhà nước, tạo nên sự hài hòa, thống nhất giữa Đảng với Nhân dân; là cơ quan tham mưu, tư vấn cho Đảng, Nhà nước trong sự nghiệp lãnh đạo, quản lý đất nước, nói tiếng nói của Nhân dân, đồng thời là diễn đàn của Nhân dân bảo vệ Nhân dân, bảo vệ Đảng và bảo vệ chế độ, hơn lúc nào hết, trước thềm kỷ nguyên mới, báo chí tự mình chỉnh đốn, tự khẳng định mình, tiếp tục làm tốt sứ mệnh lịch sử mới một cách chủ động, hiệu quả, với tinh thần cầu thị, hòa mục và nhân văn.

Để thực sự hòa mình vào dòng chảy của đất nước, thể hiện rõ vai trò dẫn dắt tư tưởng và đồng hành với những bước đi lớn của Đảng, tạo sự lan tỏa niềm tin, trách nhiệm, khát vọng phát triển trong mọi tầng lớp nhân dân, mỗi cơ quan báo chí làm đúng tôn chỉ, chức năng, nhiệm vụ của mình và mỗi nhà báo tự nâng mình toàn diện xứng đáng là người cầm bút trung thực, trong sạch, tận tụy phụng sự Nhân dân, tôn trọng phục vụ bạn đọc.

Đồng thời, đòi hỏi các cơ quan báo chí tổ chức lại hệ thống nội bộ một cách tập trung, tinh gọn, hiệu năng và hiệu quả trên nền tảng đa phương tiện hiện đại thật sự chuyên nghiệp, năng động, nhân văn hợp tác, đoàn kết, hỗ trợ, phối hợp hữu cơ trong toàn hệ thống và đòi hỏi mỗi người làm báo hành nghề một cách danh dự, tôn trọng sự thật, bảo vệ công lý và lẽ phải. Đó là con đường phát triển sức mạnh tối ưu của hệ thống báo chí và toàn đội ngũ và từng nhà báo.

Trong kỷ nguyên số, sự cạnh tranh giữa báo chí với mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo (AI) đang thách thức hệ thống cơ quan báo chí. Người làm báo đang đối mặt với những áp lực mới về tiếp tục xứng đáng là người tiên phong và định hướng dư luận vì kỷ nguyên mới.

Trong kỷ nguyên số, hệ thống báo chí phải đối diện và giải quyết sự cạnh tranh giữa các loại hình báo chí, giữa loại hình báo chí truyền thống với hiện đại đang thách thức gay gắt tầm nhìn, bản lĩnh của nền báo chí và mỗi người làm báo. Đó là cuộc cạnh tranh lành mạnh từ bên trong hệ thống và trong mỗi tòa soạn. Dù muốn hay không sự cạnh tranh gay gắt giữa báo điện tử với báo in, thậm chí gây cả áp lực đối với cả phát thanh và truyền hình, bằng sự phát triển đa phương tiện và loại hình báo chí mới.

Do đó, hơn hết bao giờ, báo chí chủ động tiên lượng cuộc chuyển đổi số tất yếu; đồng thời, chuẩn bị khả năng đáp ứng của đội ngũ những người làm báo trong bối cảnh bùng nổ mạng xã hội. Không đổi mới nhận thức, phương thức, phong cách làm việc, nguy cơ tụt hậu và tự thoái bộ nhất định cận kề. Theo đó, phải thực sự chuẩn bị làm chủ thời cuộc và công nghệ, chủ động tiên phong cảnh giới và gìn giữ không chỉ không gian chính trị, không gian xã hội, đặc biệt quan trọng là không gian mạng, mà quan trọng bậc nhất là không gian tinh thần, chủ động định hướng và dẫn dắt dư luận xã hội, nhân lên giá trị và cổ vũ uy tín đất nước, hội nhập, góp phần phát triển và làm phong phú sức sống báo chí quốc tế vì Việt Nam.

Cùng với việc đổi mới cách tiếp cận, quy trình làm việc, đẩy nhanh tốc độ đào tạo về chuyển đổi số báo chí trên cơ sở bộ tiêu chí đánh giá mức độ chuyển đổi số báo chí, các cơ quan quản lý nhà nước chủ động xây dựng, đồng hành dẫn dắt, hỗ trợ báo chí trong công cuộc chuyển đổi số một cách đồng bộ, thống nhất và hiệu quả. Đó chính là con đường phát triển của báo chí trong thời đại truyền thông kỹ thuật số.