Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam: Ghi nhận nỗ lực không mệt mỏi của nhà báo

Tối 21/6, Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XIX, năm 2024 đã diễn ra tại Hà Nội. Theo Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia Lê Quốc Minh, bước sang mùa thứ XIX, Giải Báo chí Quốc gia tiếp tục khẳng định uy tín vững chắc, là giải thưởng nghề nghiệp danh giá nhất của những người làm báo Việt Nam.

Đặc biệt năm nay, kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, 75 năm Ngày thành lập Hội Nhà báo Việt Nam, Giải Báo chí Quốc gia càng góp phần khẳng định và tôn vinh những đóng góp của các thế hệ người làm báo trong công cuộc giải phóng và xây dựng đất nước.

Từ gần 2.000 tác phẩm dự giải, Hội đồng Giám khảo đã chọn ra 128 tác phẩm báo chí xuất sắc nhất, có tính phát hiện, tính chân thực, tính chiến đấu cao; có nội dung giá trị, hình thức sáng tạo; có sức lan tỏa, tác động tích cực tới công chúng, để vinh danh trong đêm trao giải.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia Lê Quốc Minh nhấn mạnh, tiêu chí chọn và trao Giải báo chí Quốc gia luôn nhất quán và xuyên suốt.

Tác phẩm đoạt giải phải là những tác phẩm có giá trị, được đầu tư nghiên cứu công phu, cần mẫn; những tác phẩm có nắng gió và mồ hôi lao động của phóng viên; những phóng sự điều tra mang tính cảnh báo, những phản ánh mang tính xây dựng, những phản biện mang tính giải pháp, những tấm gương lan tỏa lòng nhân ái, nhân văn.

Hội đồng Giải báo chí Quốc gia đồng thời cổ vũ và đánh giá cao những tác phẩm báo chí sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, qua đó tác động rộng rãi và mạnh mẽ hơn đến công chúng báo chí.

Bản lĩnh, tự tin để chạm đến “lõi sự thật”

Trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, nhà báo Hoàng Văn Chiên (Văn Hoàng), Báo Nông thôn ngày nay, Liên chi hội Nhà báo Trung ương Hội Nông dân Việt Nam không giấu nổi xúc động khi đạt giải A ở hạng mục Phóng sự, Phóng sự điều tra, Ký báo chí, Ghi chép (Báo in) với loạt 3 bài: Hủy diệt thế giới của "Vua Thủy Tề".

Sau quá trình lặn lội tại hiện trường, thâm nhập thực tế, giải thưởng là ghi nhận thiêng liêng cho đội ngũ phóng viên, nhà báo, ekip tòa soạn, tiếp thêm động lực tạo nên các tác phẩm có giá trị cao, ý nghĩa tích cực với xã hội.

Loạt bài điều tra Hủy diệt thế giới của "Vua Thủy Tề" phản ánh thực trạng hủy diệt thế giới thủy sinh do việc sử dụng các hình thức đánh bắt, tận diệt như kích điện, lưới vó đèn tại các sông, hồ và suối trên cả nước.

Để thực hiện tuyến bài này, nhà báo Hoàng Văn Chiên cho biết nhóm phóng viên đã lặn lội đến nhiều địa phương trên cả nước, từ các tỉnh miền núi phía Bắc đến Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long. Trong đó, hồ Thác Bà (tỉnh Yên Bái) là địa bàn được tập trung khảo sát nhiều nhất.

Ngay sau khi có đầy đủ tài liệu về vi phạm trên diện rộng của các đối tượng dùng kích điện, vó đèn "tận diệt" các loài thủy sinh trên cả nước, đặc biệt là trên các hồ thủy điện rộng lớn như hồ Thác Bà, hồ Tuyên Quang, hồ Hòa Bình, hồ Sơn La, hồ Lai Châu…, nhóm tác giả đã lập “hồ sơ” gồm báo cáo, ảnh, video gửi tới một số vị lãnh đạo đứng đầu tỉnh và lãnh đạo các sở, ngành của nhiều tỉnh thành.

Khi các địa phương vào cuộc xử lý các vi phạm, Báo Nông thôn Ngày này đã đăng tải loạt phóng sự dài kỳ phản ánh về các vi phạm trầm trọng trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy hải sản trên cả nước.

Từ thông tin đó, lực lượng chức năng một số tỉnh (như Yên Bái) đã trắng đêm đi ngăn chặn, truy bắt sai phạm liên quan tới khai thác hủy diệt nguồn lợi thủy sảnthủy sản. Các địa phương như: Yên Bái, Tuyên Quang, Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Nam, Thừa Thiên - Huế, Đồng Tháp… đã vào cuộc xử lý đồng loạt nhiều các vi phạm và có những giải pháp thật sự quyết liệt và hiệu quả, để bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Nhiều địa phương đã tiến hành thả hàng nghìn tấn cá giống xuống các khu vực lòng hồ, sông, suối để tái tạo nguồn lợi thủy sản, tạo sinh kế cho người dân, khi họ cam kết đánh bắt không theo hình thức “huỷ diệt”.

“Để bóc trần được các thủ đoạn tinh vi của hành vi phạm pháp, tiếp cận được đối tượng, phóng viên điều tra phải có bản lĩnh, đủ tự tin để không bị lúng túng trước những câu hỏi ngược và đủ tinh tế để khiến đối phương tin mình. Chỉ khi vượt qua được những thử thách ấy, nhà báo mới thực sự chạm tới lõi sự thật”, nhà báo Hoàng Văn Chiên nhấn mạnh.

Bám sát các vấn đề nóng

Tại Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XIX, năm 2024, Báo Đại biểu Nhân dân vinh dự được trao Giải B với loạt 3 bài "Thực hiện Kết luận 91-KL/TW của Bộ Chính trị yêu cầu từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học", thuộc thể loại tin, bài phản ánh, phỏng vấn, bình luận, chuyên luận, tọa đàm, giao lưu trực tuyến (báo điện tử).

Nhà báo Vũ Thị Hồng Hạnh - đại diện nhóm tác giả bày tỏ niềm vinh dự, tự hào khi được nhận giải thưởng cao quý này, ngay trong dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, 75 năm Ngày thành lập Hội Nhà báo Việt Nam.

Nói về nội dung chính của tác phẩm, nhà báo Vũ Thị Hồng Hạnh cho biết, ngày 12.8.2024, Bộ Chính trị ban hành Kết luận 91-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4.11.2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.

Một nội dung quan trọng được đề cập trong Kết luận 91-KL/TW là: “Tập trung nâng cao năng lực ngoại ngữ của học sinh, sinh viên, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học”.

Theo các chuyên gia, đây là chủ trương lớn để thực hiện mục tiêu đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ hội nhập và phát triển đất nước.

"Để thực hiện được chủ trương này, cần chiến lược đầu tư và lộ trình triển khai phù hợp, trước hết cần hiểu về bối cảnh quốc tế cũng như thực trạng dạy và học tiếng Anh tại Việt Nam hiện nay; đồng thời cần có sự cam kết mạnh mẽ từ nhà trường, giáo viên và học sinh, cần phân biệt rõ giữa “tiếng Anh như là ngôn ngữ thứ hai” và “tiếng Anh như là ngoại ngữ” thì mới thực hiện hiệu quả", nhà báo Vũ Thị Hồng Hạnh nhấn mạnh.

Đó là bối cảnh để nhóm phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân đã triển khai thực hiện loạt bài 3 kỳ, với chủ đề: “Từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học” theo Kết luận 91-KL/TW của Bộ Chính trị.

Nhóm phóng viên đã phỏng vấn các đại biểu Quốc hội, chuyên gia, nhà quản lý giáo dục, chuyên gia ngoại ngữ, giáo viên từ Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh đến các địa phương miền núi như Mù Cang Chải - Yên Bái, Sốp Cộp - Sơn La,...

Nội dung của loạt bài đi từ mô hình của nhiều nước trên thế giới đã đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai thành công như Singapore, Malaysia, Nigeria, Philippines…; đánh giá xếp loại của tổ chức nước ngoài về trình độ tiếng Anh của người Việt Nam hiện nay ra sao; nhìn lại thực trạng dạy và học tiếng Anh tại Việt Nam thời gian qua; môn tiếng Anh trong Chương trình GDPT mới được đề cao như thế nào,...

"Đặc biệt, trong loạt bài, nhóm phóng viên cũng phân biệt rõ khái niệm tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai khác với tiếng Anh là ngoại ngữ ra sao; phân tích những thuận lợi, khó khăn hiện nay khi từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học theo Kết luận 91-KL/TW để có góc nhìn đa chiều. Đồng thời, đề xuất các giải pháp triển khai chủ trương trên một cách hiệu quả, bền vững trong thời gian tới", nhà báo Vũ Thị Hồng Hạnh chia sẻ.

Nhà báo Nguyễn Tuấn Tú, Phó trưởng Phòng Nội dung số, Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa, thuộc nhóm tác giả đạt Giải B Giải Báo chí Quốc gia năm 2024 chia sẻ, đây là lần thứ ba anh được vinh dự có tác phẩm nhận giải Báo chí Quốc gia, sau 2 lần đạt Giải C.

“Giải thưởng năm nay rất có ý nghĩa với chúng tôi, bởi đây cũng là dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam”, anh nói.

Tác phẩm đạt Giải B của nhóm tác giả Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa (Hội Nhà báo tỉnh Thanh Hóa) thuộc thể loại tin, phóng sự truyền hình, mang tên “Đừng im lặng”.

Theo nhà báo Nguyễn Tuấn Tú, tác phẩm đề cập tới thực trạng nhức nhối lâu nay là bạo lực học đường. Các nhân vật được miêu tả trong tác phẩm là những nạn nhân và cả người bắt nạt/tấn công trong những vụ bạo lực học đường. Thông qua tác phẩm, nhóm tác giả mong muốn một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn nạn nhức nhối này.

Điểm nổi bật của tác phẩm là cách dẫn dắt, tiếp cận vấn đề rất nhẹ nhàng, không “đao to búa lớn”, đi từ những câu chuyện đời thường, từ những mâu thuẫn nhỏ nhặt mà các em chưa thể chia sẻ với gia đình, người thân, dồn nén lâu ngày dẫn đến những hành động bột phát.

“Có những câu chuyện rất đau lòng. Có học sinh trước đây là nạn nhân của bạo lực học đường nhưng không chia sẻ được với ai nên dồn nén, uất ức, tới một ngày không chịu được nữa, bạn đã dùng hung khí tấn công lại người bạo lực mình trước đây, để từ nạn nhân lại trở thành hung thủ”, nhà báo Nguyễn Tuấn Tú chia sẻ.

Tại Giải Báo chí Quốc gia năm nay, nhà báo Ngô Khiêm (Tạp chí Lao động và Công đoàn) đạt giải C ở hạng mục chính luận báo in với loạt bài “Xây dựng Luật Công đoàn sửa đổi – Trách nhiệm đất nước và người lao động”. Đây cũng là tác phẩm đạt giải B Diên Hồng năm 2025.

“Đây là dấu mốc ý nghĩa với cá nhân tôi, bạn bè đồng nghiệp, Tạp chí Lao động và Công đoàn, khi có tới 3 tác phẩm được vinh danh tại mùa giải năm nay. Đặc biệt, tự hào càng được nhân lên gấp bội khi dịp này là lễ kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Giải thưởng là sự ghi nhận cho những nỗ lực không mệt mỏi của cả tập thể trong hành trình đồng hành cùng người lao động, phản ánh trung thực các vấn đề nóng bỏng từ thực tiễn của đời sống công nhân - công đoàn”, nhà báo Ngô Khiêm chia sẻ.

Loạt bài “Xây dựng Luật Công đoàn (sửa đổi) - Trách nhiệm với đất nước và người lao động” được thực hiện trong suốt quá trình xây dựng, thảo luận và thông qua Luật Công đoàn (sửa đổi), nhằm phản ánh toàn diện những khía cạnh liên quan đến việc sửa đổi luật và tác động của nó đối với người lao động cũng như tổ chức Công đoàn.

Loạt bài đưa ra những đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực thi Luật Công đoàn (sửa đổi), như việc đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ công đoàn, và giải pháp để công đoàn cơ sở linh hoạt, sáng tạo trong việc triển khai các quy định của Luật vào thực tiễn.

“Loạt bài đã nhận được sự quan tâm rộng rãi từ độc giả, góp phần nâng cao nhận thức của người lao động và xã hội về Luật Công đoàn (sửa đổi). Chúng tôi đã cố gắng phản ánh một cách khách quan, trung thực và đa chiều về quá trình sửa đổi Luật Công đoàn, nhằm cung cấp cho độc giả cái nhìn toàn diện và sâu sắc về vấn đề này”, nhà báo Ngô Khiêm cho biết.