Lỗ hổng trong thành lập, quản lý, giám sát hoạt động của doanh nghiệp
Thời gian qua, Nhà nước tạo điều kiện về thủ tục đăng ký, cấp phép thành lập doanh nghiệp, không gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân kinh doanh. Tuy nhiên, việc quy định như hiện tại đã làm phát sinh ra các “doanh nghiệp ma” lợi dụng thủ tục đăng ký kinh doanh, thành lập doanh nghiệp thông thoáng, đơn giản, dễ dàng và chi phí thấp... để trục lợi.
Với các vụ án mua bán hóa đơn giá trị gia tăng đã và đang được điều tra, tòa án các cấp xét xử diễn ra trong thời gian gần đây trên địa bàn cả nước cho thấy, đã có một lỗ hổng lớn liên quan đến việc thành lập, quản lý, giám sát hoạt động của doanh nghiệp. Một số không nhỏ các đối tượng đã thành lập ra hàng chục “công ty ma”, được đứng tên bởi họ hàng. Thậm chí, cả những người xa lạ, kể cả những người bị bệnh hiểm nghèo, nông dân ở những vùng xa xôi, hẻo lánh làm giám đốc doanh nghiệp.
4 dấu hiệu nhận diện “doanh nghiệp ma”
Có nhiều dấu hiệu nhận biết “doanh nghiệp ma”. Một là, qua loại hình kinh doanh. Hình thức doanh nghiệp được các đối tượng thực hiện tội phạm mua bán hóa đơn thông qua việc thành lập doanh nghiệp như: Công ty TNHH hoặc công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân.
Hai là, nhận biết qua đăng ký ngành nghề kinh doanh: Các “doanh nghiệp ma” thường đăng ký kinh doanh nhiều ngành nghề, trong đó phổ biến nhất là dịch vụ tổng hợp, kinh doanh thương mại, hoặc những ngành nghề không phải đăng ký vốn pháp định hay phải được cấp chứng chỉ nghề nghiệp (bất động sản, du lịch …). Qua đó các đối tượng này cho rằng có thể vượt qua sự kiểm tra của cơ quan chức năng quản lý chuyên ngành hoặc cơ quan thuế.
Ba là, nhận biết thông qua trụ sở giao dịch và thời gian hoạt động kinh doanh. Theo đó, các “doanh nghiệp ma” thường đăng ký địa chỉ giao dịch tại các trung tâm, văn phòng ảo; hoặc những địa chỉ thậm chí không tồn tại… nhằm dễ dàng trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan thẩm quyền và bỏ trốn ngay khi bị phát hiện. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp này thành lập ở các khu vực có điều kiện dân trí không cao, thuê trụ sở trong thời gian ngắn và đặt tại những con hẻm sâu. Thời gian hoạt động của một doanh nghiệp thường khá ngắn.
Bốn là, nhận biết qua phương thức thanh toán. Các doanh nghiệp này thường thực hiện các hoạt động trái pháp luật, do đó sẽ tránh sử dụng tài khoản ngân hàng của công ty khi đăng ký, thực hiện giao dịch bằng tài khoản ngân hàng do cá nhân đứng tên hoặc tiền mặt; hoặc chuyển khoản “lòng vòng” qua nhiều bên trung gian nhằm né các giao dịch, giấu nhẹm việc mua bán hóa đơn.
Có dấu hiệu vi phạm, trốn thuế, chuyển sang công an điều tra, xử lý
Việc thành lập, hoạt động của các “doanh nghiệp ma” tác động xấu đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Do đó, thời gian qua cơ quan thuế đã và đang tích cực tăng cường công tác quản lý thuế, phối hợp với các cơ quan liên quan để phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện kịp thời những doanh nghiệp này.
Theo đó, Tổng cục Thuế đã chỉ đạo các cục thuế chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai nhằm phát hiện kịp thời các hành vi thành lập doanh nghiệp để mua, bán hóa đơn, trốn thuế, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp; đồng thời, tăng cường phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, cơ quan công an,… thu thập tài liệu điều tra, xác minh. Nếu có dấu hiệu vi phạm, trốn thuế thì chuyển hồ sơ đến cơ quan công an điều tra, xử lý.
Cùng với đó, các cục Thuế đã giao nhiệm vụ tới từng công chức, đội, từng bộ phận có liên quan đến quản lý người nộp thuế. Tiến hành thành lập tổ rà soát, quản lý rủi ro sử dụng hóa đơn, phân tích, đánh giá xác minh người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro cao về thuế, tiến hành khai thác, rà soát và đánh giá kết quả phân tích dữ liệu… Từ đó, thực hiện các biện pháp quản lý, giám sát, kiểm tra việc sử dụng hóa đơn nhằm kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về thuế, hóa đơn, chứng từ.
Những “doanh nghiệp ma” đè nặng lên cơ quan thuế trong công tác quản lý hóa đơn, chứng từ. Thực tế này đòi hỏi cơ quan chức năng cần tìm biện pháp ngăn ngừa hiệu quả các “doanh nghiệp ma”. Không vì thành tích số lượng doanh nghiệp được thành lập mới mà cấp phép thành lập tràn lan, làm hao tổn nguồn lực của cơ quan quản lý.
