Làm rõ trách nhiệm của Nhà nước trong thực hiện dự trữ xăng dầu quốc gia

Sự kiện nằm trong khuôn khổ các hoạt động của Liên minh Công bằng Thuế Việt Nam (VATJ). 

Chưa có nguồn năng lượng nào đủ khả năng thay thế xăng dầu

Theo các chuyên gia, để tăng tính cạnh tranh trong thị trường kinh doanh xăng dầu, một trong những giải pháp được đề ra đó là, bên cạnh việc xem xét nghiên cứu hình thành, xây dựng sàn giao dịch cung cấp xăng dầu trong nước để tác động đến giá xăng dầu cốt lõi trong tính giá cơ sở, cũng như giải quyết vấn đề về dự trữ xăng dầu quốc gia; cần làm rõ trách nhiệm của nhà nước trong việc thực hiện dự trữ xăng dầu quốc gia...

Phát biểu tại chương trình, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) Nguyễn Đức Thành cho biết: Thực tế cho thấy, tất cả các ngành trong nền kinh tế đều chịu ảnh hưởng to lớn của ngành xăng dầu. Khi giá xăng dầu biến động, chắc chắn giá cả các mặt hàng khác cũng sẽ biến động theo, từ đó gây tác động đến tính ổn định của nền kinh tế, đặc biệt là tác động trực tiếp đến đời sống của người dân.

Lý giải vấn đề này, ông Nguyễn Đức Thành cũng cho biết: Xăng dầu là một trong những sản phẩm chế biến từ dầu mỏ. Từ khi phát hiện tới nay, xăng dầu vẫn dữ được vị trí độc tôn trong các ngành năng lượng trên thế giới. Ngày nay, gần như toàn bộ các phương tiện giao thông vận tải, máy móc công nghiệp đều sử dụng nhiên liệu xăng dầu. "Hiện nay cũng đã có rất nhiều năng lượng mới được phát mình như điện, gió, hạt nhân,... nhưng chưa năng lượng nào đủ khả năng thay thế hoàn toàn cho xăng dầu"- ông Thành nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông Thành cũng cho biết: Nguồn năng lượng này lại có giới hạn, nó không được tái tạo thêm, ngược lại nó được sử dụng ngày càng nhiều. Theo dự báo thì nguồn năng lượng này chỉ có thể đáp ứng trong vài chục năm nữa. Vì vậy, giá cả của xăng dầu ngày càng tăng lên là điều khó tranh khỏi. Khi giá xăng dầu tăng thì nó ảnh hưởng rất lớn đến một số ngành nghề sử dụng nhiều xăng dầu để hoạt động cũng như dời sống của người dân. Trong khi đó, thị trường xăng dầu Việt Nam có tính độc quyền bán cao, dẫn tới rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng. Do đó, việc kiểm soát giá và điều hành giá xăng dầu nhằm giúp Chính phủ mong muốn bảo đảm an ninh năng lượng. Tuy vậy, vấn đề này có thể hình thành tình trạng các doanh nghiệp bán lẻ bị lỗ vốn, đóng cửa, rút khỏi thị trường do lợi nhuận không bảo đảm đủ chi phí kinh doanh. Từ đó ảnh hưởng đến hạ tầng năng lượng trong nước, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, đời sống sinh hoạt của người dân và cuối cùng là an ninh năng lượng quốc gia.

Tạo lập một thị trường cho phép giá xăng dầu ở mức vừa phải

Theo nghiên cứu của VESS, xăng dầu là một trong những mặt hàng thiết yếu đối với người tiêu dùng. Do đó, việc đánh các loại thuế đối với mặt hàng xăng dầu ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và chi tiêu của hộ gia đình. Hiện mỗi lít xăng, dầu bán ra trong nước hiện đang phải chịu các loại thuế/phí như: Giá trị gia tăng (10%), nhập khẩu (10%), tiêu thụ đặc biệt (10%) và bảo vệ môi trường (xăng E5RON92 là 3.800 đồng, xăng RON95 là 4.000 đồng, dầu diesel là 2.000 đồng…). Chỉ trong vòng hai tháng (12.4.2022 đến 13.6.2022), giá xăng dầu đã tăng liên tục sáu lần, vượt mức 32.000 đồng/lít và vượt đỉnh lịch sử tháng 7.2014 (26.140 đồng/lít). Theo ông Thành, thuế xăng dầu hiện đang đóng góp một phần quan trọng trong ngân sách nhà nước. Việc giảm thuế sẽ dẫn tới hao hụt không hề nhỏ, gây ảnh hưởng tới các hoạt động kinh tế khác.

Để tăng tính cạnh tranh trong thị trường kinh doanh xăng dầu, nhóm nghiên cứu đề xuất các giải pháp: Xem xét loại bỏ quy định về khoảng cách tối thiểu của Bộ xây dựng để tăng tính cạnh tranh cho thị trường; Sửa đổi chính sách liên quan như các quy định vận hành thị trường, chiết khấu, cho phép doanh nghiệp bán lẻ được nhập xăng dầu từ nhiều nguồn cung cấp khác nhau…

Chính phủ và các cơ quan ban ngành liên quan cần tính đúng và tính đủ giá xăng dầu cơ sở, đảm bảo cân bằng hài hòa lợi ích của người tiêu dùng, doanh nghiệp bán lẻ và chính phủ; Xem xét nghiên cứu hình thành, xây dựng sàn giao dịch cung cấp xăng dầu trong nước để tác động đến giá xăng dầu cốt lõi trong tính giá cơ sở, cũng như giải quyết vấn đề về dự trữ xăng dầu quốc gia. Đồng thời, làm rõ trách nhiệm của nhà nước trong việc thực hiện dự trữ xăng dầu quốc gia, tách chức năng chính sách khỏi chức năng kinh doanh của các doanh nghiệp đầu mối; Tạo lập một thị trường cho phép giá xăng dầu ở mức vừa phải so với thu nhập của người dân, đặc biệt hộ nghèo, có thể có tác động tích cực đến phúc lợi của hộ gia đình.