Mới đây, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV, cho ý kiến về Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) có ý kiến đại biểu cho rằng, không phải mỗi lần đấu thầu đều mang lại hiệu quả thiết thực cho nhà nước. Bởi lẽ, trong thực tế có những trường hợp có những gói thầu giá trị cao nhưng khi công bố kết quả trúng thầu, tỷ lệ giảm giá rất thấp.
Ở một số địa phương, có tình trạng mỗi lần nhà thầu “quen mặt” tham gia đều trúng, ở các gói thầu này tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách không cao. Vì vậy, cần phải xem lại quy trình, thủ tục, việc đăng ký, tổ chức đấu thầu để đạt hiệu quả cho ngân sách nhà nước.
Đối chiếu từ các ý kiến của Đại biểu Quốc hội, qua tìm hiểu của Báo Đại biểu Nhân dân, tại địa bàn thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh đang có một số dấu hiệu tương tự.
Trường hợp của công ty cổ phần xây lắp và thương mại Hùng Cường (Công ty Hùng Cường) có địa chỉ tại số 90, đường Nguyễn Trọng Bình, phường Hưng Trí, thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh là một ví dụ điển hình.
Theo tìm hiểu dữ liệu về doanh nghiệp, Công ty Hùng Cường do Trần Mạnh Hùng, Phạm Trung Quân, Nguyễn Đình Tuấn là người đại diện theo pháp luật. Vốn điều lệ đăng ký hiện tại của doanh nghiệp là 100 tỷ đồng. Danh sách cổ đông sáng lập gồm: Trần Mạnh Hùng, Trần Trung Lộc, Phạm Văn Thuấn, Nguyễn Đình Tuấn.
Doanh nghiệp Hùng Cường thành lập vào tháng 7.2006, đến nay Công ty Hùng Cường đã trở thành cái tên quen thuộc thường xuyên trúng thầu các dự án “khủng” trên địa bàn thị xã Kỳ Anh.
Theo tìm hiểu, Công ty Hùng Cường đã tham gia khoảng 10 gói thầu và trúng hầu hết các gói thầu tham gia với tổng giá trị trúng thầu hơn 1.000 tỷ đồng. Đáng chú ý, nhiều gói thầu doanh nghiệp này trúng trên địa bàn thị xã Kỳ Anh có tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước rất thấp.
Cụ thể, ngày 10.12.2022, Nguyễn Hữu Khiếu – Giám đốc Ban QLDA ĐTXD Khu vực khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu Gói thầu 15.XL: Xây dựng Đường vành đai phía Nam Khu kinh tế Vũng Áng theo hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công được duyệt thuộc công trình Đường vành đai phía Nam Khu kinh tế Vũng Áng.
Công ty Hùng Cường trúng gói thầu với vai trò liên danh chính, giá trúng thầu là 357.698.115.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 357.831.213.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 133.098.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,03%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 26.8.2022, Nguyễn Hoài Sơn - Chủ tịch UBND thị xã Kỳ Anh đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu KA-PW-03 Đường kết nối đô thị trung tâm (đoạn 2: từ Km2+00-Km3+316,94) thuộc dự án Phát triển tổng hợp các đô thị động lực - Tiểu dự án đô thị Kỳ Anh (vay vốn WB).
Công ty Hùng Cường trúng gói thầu với vại trò độc lập, giá trúng thầu là 109.132.259.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 109.333.237.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 200.978.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,18%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 13.9.2021, Nguyễn Hoài Sơn - Chủ tịch UBND thị xã Kỳ Anh đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu 05.XL: Xây dựng đoạn Km0+00 – Km1+175,14 theo hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công được duyệt thuộc công trình Đường trục chính từ Quốc lộ 1A đến Khu đô thị trung tâm Khu kinh tế Vũng Áng.
Công ty Hùng Cường trúng gói thầu với vai trò độc lập, giá trúng thầu là 65.375.610.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 65.432.441.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 56.831.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,08%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 28.6.2021, Nguyễn Hoài Sơn - Chủ tịch UBND thị xã Kỳ Anh đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu KA-PW-02 Đường kết nối đô thị trung tâm (đoạn 1: từ Km0-Km2+00) thuộc dự án Phát triển tổng hợp các đô thị động lực - Tiểu dự án đô thị Kỳ Anh (vay vốn WB).
Công ty Hùng Cường trúng thầu với vai trò liên danh phụ, giá trúng thầu là 117.781.483.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 118.409.872.500 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 628.389.500 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,5%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 12.12.2019, Sử Văn Hoài - Phó Giám đốc Ban QLDA ĐTXD công trình giao thông tỉnh Hà Tĩnh đã ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 31.XL: Xây dựng đoạn Km85+440,8 - Km92+847,17 theo hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công được duyệt, Dự án nâng cấp tuyến đường ven biển Xuân Hội - Thạch Khê - Vũng Áng.
Công ty Hùng Cường trúng gói thầu với vai trò liên danh phụ, giá trúng thầu là 142.472.245.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 143.759.544.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 1.287.299.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,8%) cho ngân sách Nhà nước.
Cần giám sát chặt chẽ tỷ lệ tiết kiệm tại các gói thầu đầu tư công
Theo Báo cáo tình hình thực hiện hoạt động đấu thầu các năm 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 và 2020 tổng số gói thầu, tổng giá gói thầu và tổng giá trúng thầu đều tăng. Tổng số gói thầu tăng từ 153.955 gói thầu (năm 2015) lên 301.587 gói thầu (năm 2020).
Giá trị tiết kiệm tuyệt đối tăng từ 37.122 tỷ đồng (2015) lên 39.036 tỷ đồng (2017), 46.697 tỷ đồng (năm 2020). Tuy nhiên, tỷ lệ tiết kiệm lại giảm từ 7,86% (năm 2015) xuống còn 6,98% (năm 2017), tiếp tục giảm còn 5,26% (năm 2018); năm 2019 tăng lên 5,59% nhưng năm 2020 lại giảm còn 4,87%.
Tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu qua các năm 2015-2020 giảm từ 7,86% xuống còn 4,87%, trong khi tổng số gói thầu, tổng giá gói thầu và tổng giá trúng thâu đều tăng. Như vậy, số liệu cho thấy, mặc dù tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu trên cả nước giảm có nguyên nhân từ việc chuẩn hóa dần trong việc xác định dự toán sát với thị trường hoặc căn cứ kết quả lựa chọn nhà thầu trước đó, nhưng công tác đấu thầu trên cả nước vẫn còn những hạn chế nhất định; hiệu quả công tác đấu thầu chưa được bảo đảm.
Trong đó, nhiều bộ, ngành, địa phương, tập đoàn chưa thực sự sát sao, quan tâm đến hiệu quả công tác đấu thầu; chưa có những chỉ đạo quyết liệt, biện pháp hữu hiệu để tăng tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu, cũng như giảm việc áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu kém cạnh tranh, như chỉ định thầu.
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, bên cạnh những mặt tích cực, công tác đấu thầu trên phạm vi cả nước vẫn còn tồn tại những hạn chế trong thời gian dài chưa khắc phục được hoặc đã khắc phục, nhưng chưa triệt để. Chỉ định thầu có tỷ lệ tiết kiệm vẫn ở mức rất thấp (năm 2020 chỉ đạt 2,15%). Trong khi đó, đấu thầu rộng rãi là hình thức có tính cạnh tranh nhất, nhưng tỷ lệ tiết kiệm vẫn chưa thực sự cao (năm 2020 chỉ đạt 5,19%).