Kinh tế tư nhân ứng dụng chuyển đổi số - Chìa khoá thúc đẩy tăng trưởng

Chuyển đổi số - hệ điều hành mới cho tăng trưởng

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư không chỉ là sự thay đổi về công nghệ, mà còn đang tái cấu trúc nền sản xuất, mô hình kinh doanh và quản trị quốc gia. Nếu được hoạch định đúng đắn, chuyển đổi số sẽ đóng vai trò như một “hệ điều hành mới” cho tăng trưởng, sáng tạo và hội nhập.

Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW, nhằm tạo động lực giải phóng, phát huy tối đa mọi tiềm năng và động lực của khu vực kinh tế tư nhân, trong đó nhấn mạnh về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo Tiến sĩ Quản lý Kinh tế Hoàng Xuân Vinh (Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN), hiện nay có khoảng gần 1 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế, đóng góp hơn 30% tổng thu ngân sách Nhà nước, khoảng 30% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu.

Từ năm 2016 đến nay, tốc độ tăng trưởng của khu vực kinh tế tư nhân đạt khoảng 6 - 8%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân của nền kinh tế.

Tuy vậy, khu vực này vẫn đang phải đối mặt với nhiều điểm nghẽn phát triển, bao gồm: thiếu vốn, hạn chế về nhân lực công nghệ, hạ tầng chưa đồng bộ, thể chế thiếu linh hoạt.

Đặc biệt, vẫn tồn tại sự chênh lệch đáng kể trong nhận thức và mức độ sẵn sàng chuyển đổi số giữa các loại hình doanh nghiệp ở khu vực kinh tế tư nhân.

“Mặc dù lãnh đạo các doanh nghiệp bắt đầu có nhận thức về tầm quan trọng của việc chuyển đổi số nhưng chưa có giải pháp cụ thể do còn thiếu nguồn lực về cả tài chính và nhân lực chất lượng cao”, TS. Hoàng Xuân Vinh nhận định.

Bên cạnh đó, khu vực kinh tế tư nhân còn phụ thuộc nhiều về công nghệ nền tảng như lưu trữ dữ liệu, công nghệ vi mạch, bán dẫn, dẫn đến thiếu hụt trong phát triển AI.

Nhận diện vướng mắc trong chuyển đổi số kinh tế tư nhân

Nhận định về định nghĩa chuyển đổi số chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng, PGS.TS. Phan Chí Anh - Viện trưởng Viện Quản trị Kinh doanh (Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN) cho rằng đây là quá trình thay đổi được kích hoạt bằng cách tận dụng công nghệ kỹ thuật số đi kèm với năng lực số.

Qua đó chuyển đổi số đã cải thiện toàn diện hoạt động của chuỗi cung ứng và tạo ra giá trị cho các bên liên quan.

"Phạm vi thực hiện chuyển đổi số đang được tập trung nhiều nhất ở các khâu như thiết kế, kiểm tra chất lượng sản phẩm, sản xuất tinh gọn, quản lý chuỗi cung ứng”, PGS.TS. Phan Chí Anh nhận định.

Tuy nhiên, cùng chung quan điểm về mức độ chuyển đổi số ở khu vực kinh tế tư nhân hiện còn ở mức hạn chế với 90% doanh nghiệp đánh giá mức độ chuyển đổi số dưới 50% nội dung yêu cầu.

Đa số doanh nghiệp tiến hành chuyển đổi số trong khoảng 3-5 năm và việc ứng dụng các giải pháp chuyển đổi số trong các công đoạn sản xuất đáp ứng được khoảng 60-70% mục tiêu và kỳ vọng của doanh nghiệp.

Theo PGS.TS. Phan Chí Anh, các khó khăn với doanh nghiệp trong việc chuyển đổi số tồn tại trên 3 khía cạnh công nghệ, nguồn lực và tiếp cận thông tin.

Thứ nhất về công nghệ, khó khăn lớn nhất là huy động vốn để đầu tư vào công nghệ mới và nâng cấp trang thiết bị. Chi phí và thời gian để tích hợp công nghệ mới với dây chuyền sẵn có hoặc chuyển đổi toàn bộ sang dây chuyền công nghệ mới là không hề nhỏ.

Sự lỗi thời nhanh chóng của công nghệ mới kèm theo chi phí đầu tư lớn khiến các doanh nghiệp trong khu vực kinh tế tư nhân không quá mặn mà trong chuyển đổi số.

Khó khăn thứ hai nằm ở nguồn lực, đặc biệt là tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ. Các doanh nghiệp hiện nay vẫn vướng mắc trong bài toán xây dựng kênh phân phối, thiếu nguồn lực để đầu tư cho hoạt động đổi mới sáng tạo.

“Chưa có nguồn lực tập trung cho đào tạo nguồn nhân lực hay tuyển dụng và phát triển nhân sự công nghệ cho chuyển đổi số là một vướng mắc mà nhiều doanh nghiệp gặp phải”, PGS.TS. Phan Chí Anh nhấn mạnh.

Vướng mắc thứ ba, cũng là vướng mắc được nhiều doanh nghiệp đề xuất đó là khó khăn trong tiếp cận thông tin, trong đó có thiếu tiếp cận thông tin và chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Các doanh nghiệp cũng kiến nghị những khó khăn về thiếu vắng sự hỗ trợ về thông tin đào tạo, tư vấn từ các hiệp hội ngành nghề và thiếu các diễn đàn, hội thảo để chia sẻ kinh nghiệm và cập nhật thông tin về công nghệ mới

Kinh nghiệm thế giới trong thúc đẩy chuyển đổi số kinh tế tư nhân

Đồng tình với những vướng mắc mà khu vực kinh tế tư nhân đang gặp phải trên hành trình chuyển đổi số, PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê Chủ tịch Hội đồng Trường Trường Đại học Kinh tế (ĐHQGHN) cho rằng có nhiều bài học gợi mở cho vấn đề này của Việt Nam khi học hỏi từ kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới.

Ở Nhật Bản, các biện pháp hỗ trợ tập trung vào việc giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng các công nghệ, triển khai các quy trình tiết kiệm năng lượng và tích hợp các giải pháp kỹ thuật số.

“Đất nước mặt trời mọc hỗ trợ các doanh nghiệp một cách thiết thực như trợ cấp lắp đặt tấm pin mặt trời, tài trợ để giới thiệu các hệ thống kiểm soát chất lượng do AI điều khiển hoặc các chương trình tư vấn để số hóa quản lý chuỗi cung ứng”, TS.Nguyễn Trúc Lê chia sẻ.

Hay quốc gia láng giềng của Việt Nam là Trung Quốc với Chiến lược Made in China 2025 thực hiện từ năm 2015. Trong đó ưu tiên phát triển 7 “ông vua nội địa” về công nghệ thông tin và viễn thông thế hệ mới với sự phân vai, phân nhiệm cụ thể.

Là mô hình thành công với Chính sách khuyến khích khởi nghiệp gắn với chuyển đổi số, Chính phủ Israel tài trợ hơn 500 triệu USD/năm để hỗ trợ các startup, giúp Israel duy trì vị trí hàng đầu về công nghệ.

Cùng với đó là sự liên kết giữa quân đội và doanh nghiệp, lực lượng IDF đào tạo nhân lực AI và an ninh mạng, từ đó sản sinh ra các công ty hàng đầu như Check Point (công ty an ninh mạng), Mobileye (AI cho xe tự lái).

Bài học từ Singapore là xây dựng một cặp song hành: hỗ trợ tài chính và chuyển đổi số. Chính sách hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Singapore được đánh giá là chính sách mang lại hiệu quả nhất, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển.

Chính phủ quốc gia này đã đưa ra một số sáng kiến để khuyến khích các doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng các giải pháp số. Các sáng kiến này cung cấp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ quyền truy cập vào nhiều công cụ và tài nguyên số, cho phép họ cải thiện hiệu quả hoạt động và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho khách hàng của mình.

Nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của chuyển đổi số ở khu vực kinh tế tư nhân nói riêng và nền kinh tế đất nước nói chung, PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê cho rằng chuyển đổi số nếu chỉ là câu chuyện về phần mềm hay nền tảng công nghệ thì sẽ rất dễ thất bại.

“Nếu chuyển đổi số là một tư duy phát triển, một nền tảng đổi mới sáng tạo, và đặc biệt là chính sách đồng hành cùng doanh nghiệp thì đó chính là con đường giúp chúng ta vượt lên trong cạnh tranh toàn cầu”, PGS.TS Nguyễn Trúc Lê nhấn mạnh.

Có thể thấy rằng doanh nghiệp tư nhân, muốn phát triển, trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế Việt Nam, cần có các bước phát triển đột phá, không thể tách rời với khoa học công nghệ và chuyển đổi số.

Với tầm nhìn đó, chuyển đổi số không chỉ là công cụ, mà là một chiến lược phát triển của doanh nghiệp tư nhân để hướng tới tăng trưởng hai con số.

Để hành trình chuyển đổi số sớm cán đích trong kỷ nguyên mới của đất nước cần lời cam kết hành động của toàn xã hội. Qua đó đưa tư tưởng của các nghị quyết lớn đi vào thực tiễn doanh nghiệp – nơi chuyển đổi số cần được thúc đẩy như một giải pháp căn bản để tháo gỡ điểm nghẽn, tạo đột phá và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.