Cần đánh giá đầy đủ, toàn diện hơn kinh tế - xã hội năm 2021
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu một số điểm sáng, nổi bật trong điều hành kinh tế vĩ mô năm 2021 như: dự kiến 8/12 chỉ tiêu đạt mục tiêu kế hoạch đề ra; kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, CPI bình quân 9 tháng tăng 1,82%, cả năm ước tăng dưới 4%, đạt mục tiêu đề ra. Thu NSNN ước vượt dự toán, bội chi NSNN trong phạm vi dự toán (4% GDP), cơ bản bảo đảm nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch bệnh và thực hiện các nhiệm vụ cấp bách khác; huy động vốn đầu tư toàn xã hội cả năm khoảng 35% GDP; công tác điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, mặt bằng lãi suất giảm, tăng trưởng tín dụng đạt 7,39% (cùng kỳ tăng 4,99%), dự kiến cả năm khoảng 12%. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế (9 tháng tăng 6,05%); chỉ số sản xuất công nghiệp 9 tháng của một số địa phương tăng cao (Ninh Thuận tăng 32,6%; Đắk Lắk tăng 25%; Hải Phòng tăng 19,7%...) là những tín hiệu tích cực về sự hồi phục mạnh mẽ khi dịch Covid-19 được kiểm soát. An ninh lương thực cơ bản được bảo đảm; ngành nông nghiệp 9 tháng đầu năm tăng 3,32% (cùng kỳ năm 2020 tăng 1,65%; năm 2019 tăng 0,74%), tiếp tục đóng vai trò bệ đỡ của nền kinh tế trong khó khăn.
Xuất, nhập khẩu hàng hóa 9 tháng đầu năm tăng cao (24,4%). Hoạt động đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ được đẩy mạnh; chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine, trang thiết bị phòng, chống Covid-19 đạt kết quả bước đầu. Một số ngành như thông tin truyền thông, viễn thông, bưu chính, bảo hiểm, tài chính, ngân hàng, chế biến, chế tạo liên quan đến dược phẩm, thiết bị y tế… đã tận dụng tốt cơ hội để tăng trưởng. Hoàn thành các kỳ thi tốt nghiệp, tuyển sinh cao đẳng, đại học. Hoạt động văn hóa, xã hội khắc phục điều kiện dịch bệnh, tổ chức được một số hoạt động với hình thức phù hợp, chủ yếu là trực tuyến. Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật tiếp tục triển khai tích cực. An ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững, số vụ phạm tội giảm 3,56%. Công tác quốc phòng, an ninh, chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững; các hoạt động đối ngoại song phương và đa phương, cấp cao được triển khai chủ động, kịp thời, hiệu quả; "ngoại giao vaccine" tiếp tục đạt kết quả tích cực. Công tác phối hợp giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội được tăng cường, góp phần tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin trong Nhân dân.
Tuy nhiên, để nhìn nhận đầy đủ, toàn diện hơn kinh tế - xã hội năm 2021, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ hơn một số vấn đề sau: chiến lược ứng phó dịch bệnh gắn với hỗ trợ, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế ở cấp độ quốc gia và địa phương còn hạn chế; chưa chuẩn bị đầy đủ năng lực cho kịch bản dịch bùng phát nhanh, quy mô lớn. Một số chính sách ban hành, thực hiện chưa tương xứng với tính chất phức tạp, dài hạn và quy mô tác động lớn của dịch Covid-19, tiếp cận chính sách còn khó khăn, tỷ lệ giải ngân một số gói hỗ trợ đạt thấp; còn hạn chế, bất cập và chưa kịp thời với một số đối tượng. Các gói hỗ trợ về tài khóa và tiền tệ từ năm 2020 tới nay ước đạt khoảng 4% GDP; cần báo cáo bổ sung đầy đủ hơn các nguồn lực từ ngân sách trung ương, các khoản đóng góp xã hội khác cho công tác phòng, chống dịch để phân tích, đánh giá kỹ hơn quy mô, mức độ phù hợp của các gói hỗ trợ, làm cơ sở hoạch định chính sách cho giai đoạn tới.
Công tác phòng, chống dịch vẫn còn tình trạng lơ là, chủ quan, sợ chịu trách nhiệm ở một số nơi; việc áp dụng các biện pháp cách ly, phong tỏa, hạn chế di chuyển, công tác phối hợp tại một số địa phương còn lúng túng, cứng nhắc, thiếu tính đồng bộ, chưa được điều chỉnh kịp thời. Thông tin, truyền thông đôi lúc còn chưa kịp thời, thông suốt. Tỷ lệ tiêm vaccine đã tăng khá nhanh nhưng còn thấp so với thế giới.
Cán cân thương mại 9 tháng ước nhập siêu 2,13 tỷ USD; tỷ trọng xuất khẩu khu vực kinh tế trong nước còn thấp. Thu ngân sách Trung ương dự kiến hụt thu khá lớn (28 - 29 nghìn tỷ đồng), ảnh hưởng không nhỏ đến triển khai nhiệm vụ và vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương. Ngân sách địa phương dự kiến vượt thu, đề nghị báo cáo bổ sung, làm rõ nguyên nhân các khoản thu vượt dự toán, nhất là khoản tăng thu từ đất. Tình hình nợ thuế còn cao, gian lận, trốn thuế, nhất là đối với hoạt động kinh doanh trên môi trường mạng còn phức tạp. Đề nghị đánh giá đầy đủ, tổng quan về nguyên nhân của việc phải lùi thời điểm thực hiện cải cách tiền lương.
Phân bổ, giải ngân đầu tư công rất chậm, đến hết tháng 9/2021 mới đạt 47,38% (cùng kỳ là 56,33%); tổ chức thực hiện vẫn là khâu yếu và thiếu thông suốt, thiếu đồng bộ; công tác chuẩn bị đầu tư, giao vốn chưa được chuẩn bị kỹ, lựa chọn các công trình trọng tâm, trọng điểm còn hạn chế; tiến độ một số dự án trọng điểm, công trình quan trọng quốc gia còn chậm…
Về hoạt động doanh nghiệp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị, Chính phủ đánh giá hiệu quả việc áp dụng phương thức “ba tại chỗ”, “một cung đường, hai điểm đến”; việc yêu cầu xét nghiệm nhiều lần, giá xét nghiệm cao... đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã.
Số lao động mất việc làm, thất nghiệp tăng cao, thu nhập giảm mạnh, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự, an toàn xã hội; số lượng lao động có việc làm phi chính thức gia tăng. Chính phủ cần báo cáo cụ thể, thực chất tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, thiếu hụt lao động, chuyên gia với số lượng lớn tại một số địa phương, khu công nghiệp; phương án giải quyết tình trạng lao động tự do rời khỏi các tỉnh, thành phố lớn; chính sách thu hút lực lượng này quay trở lại nơi làm việc; giải pháp giải quyết việc làm cho người lao động trở về quê.
Cơ bản nhất trí với giải pháp Chính phủ đề ra cho những tháng cuối năm nay, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh, Chính phủ cần tập trung nỗ lực cao nhất cho phòng, chống dịch Covid-19; bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người dân, hạn chế đến mức thấp nhất các ca mắc, tử vong do Covid-19. Khẩn trương rà soát, tháo gỡ nhanh các khó khăn, vướng mắc; xử lý các tồn đọng, điểm nghẽn, giảm thiểu các thủ tục và chi phí trong sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu hàng hóa; không để xảy ra tình trạng cục bộ, cát cứ trong ban hành và thực hiện các giải pháp trên mức cần thiết gây ảnh hưởng tiêu cực tới sản xuất kinh doanh, đời sống xã hội. Chỉ đạo quyết liệt đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Bảo đảm an sinh xã hội, sớm đưa học sinh trở lại trường học ở những nơi kiểm soát được dịch bệnh, bảo đảm an toàn. Khẩn trương chuẩn bị Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế khả thi, hiệu quả, có phân chia theo giai đoạn, sớm trình Quốc hội xem xét, quyết định.
Kiên trì mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và phục hồi sản xuất
Về dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đồng tình với mục tiêu tổng quát và các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội và phòng, chống dịch Covid-19 năm 2022 trong Báo cáo của Chính phủ; đồng thời, đề nghị tập trung vào một số trọng tâm, trọng điểm như: tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm mục tiêu xuyên suốt là bảo vệ sức khỏe của Nhân dân, duy trì hoạt động kinh tế - xã hội bình thường ở mức độ tối đa; tiếp tục tổ chức thực hiện có hiệu quả các chính sách hỗ trợ đã được ban hành; kịp thời ban hành mới hoặc sửa đổi, bổ sung các chính sách, bảo đảm tương xứng, điều kiện, tiêu chuẩn khả thi, quy trình, thủ tục được đơn giản hóa tối đa, đúng mục đích, đúng đối tượng, công khai, minh bạch; cân đối và phân bổ nguồn lực hiệu quả, tiết kiệm; đồng thời, có cơ chế giám sát, kiểm tra.
Kiên trì mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô; duy trì ổn định thị trường tài chính, tiền tệ, phối hợp chặt chẽ, cân bằng giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa. Tiếp tục thực hiện tiết kiệm, hiệu quả, giữ nghiêm kỷ luật tài chính; quản lý thu, chống thất thu, chuyển giá, trốn thu, thu hồi nợ thuế; cắt giảm tối đa kinh phí cho những nhiệm vụ không thực sự cấp bách để tập trung nguồn lực cho phòng, chống dịch. Nghiên cứu, đề xuất phát hành trái phiếu Chính phủ, tăng tỷ lệ nợ công phù hợp nhưng phải bảo đảm hiệu quả, bền vững, bội chi không quá 4% GDP.
Tăng cường giải ngân đầu tư công gắn với các dự án hạ tầng chiến lược, phân bổ hạn mức vốn đầu tư công trung hạn kịp thời, cùng với thực hiện tốt công tác chuẩn bị đầu tư và giao vốn đầu tư công; đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm. Đẩy mạnh cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp; tiến độ thực hiện, triển khai các tiểu dự án của 03 Chương trình mục tiêu quốc gia.
Tích cực triển khai thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế khả thi, hiệu quả. Phục hồi sản xuất công nghiệp, các chuỗi sản xuất, cung ứng bị đứt gãy, duy trì chuỗi giá trị, tận dụng cơ hội phục hồi thị trường đối tác; xây dựng và hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp, các mô hình phát triển bền vững, mở rộng hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao, viễn thông, năng lượng tái tạo, xử lý nước thải, giao thông vận tải… và các lĩnh vực theo xu hướng chuyển đổi số.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
