Nền tảng của chuyển đổi số và phát triển kinh tế số
Ngày 30.11.2024, Quốc hội đã thông qua dự án Luật Dữ liệu với 451/458 (94,15%) đại biểu Quốc hội (ĐBQH) có mặt biểu quyết tán thành. Luật gồm 5 chương, 46 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2025; quy định về dữ liệu số, bảo vệ dữ liệu, xây dựng Trung tâm Dữ liệu quốc gia và phát triển thị trường dữ liệu...
Một điểm đáng chú ý trong luật là quy định dữ liệu là tài nguyên quốc gia; Nhà nước sẽ có chính sách huy động mọi nguồn lực để làm giàu và khai thác dữ liệu một cách hợp pháp, đồng thời xác lập quyền sở hữu dữ liệu như một loại tài sản theo quy định của pháp luật dân sự. Đặc biệt, trong các tình huống khẩn cấp liên quan đến quốc phòng, an ninh, phòng chống khủng bố, doanh nghiệp và cá nhân có trách nhiệm cung cấp dữ liệu theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà không cần sự đồng ý của chủ thể dữ liệu.
Theo các chuyên gia, Luật Dữ liệu cũng mở ra cơ hội lớn cho sự phát triển của thị trường dữ liệu. Theo đó, sàn dữ liệu sẽ được hình thành để phục vụ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, cung cấp các dịch vụ dữ liệu phục vụ nền kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, luật cũng quy định một số loại dữ liệu không được phép giao dịch nhằm bảo đảm an toàn thông tin và bảo vệ quyền riêng tư.
Theo ông Vũ Anh Tuấn, Tổng Thư ký Hội Tin học TP. Hồ Chí Minh, các doanh nghiệp đã chờ đợi Luật về dữ liệu từ lâu. Khi dữ liệu được xem như tài nguyên, việc có khung pháp lý phù hợp để quản lý, bảo vệ và khai thác hiệu quả là ưu tiên hàng đầu. Luật Dữ liệu ra đời không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn bảo vệ quyền lợi của người dùng trên không gian mạng.
Luật Dữ liệu ra đời góp phần tạo nền tảng cho nền kinh tế số; bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền lợi người tiêu dùng
Cho rằng dữ liệu chính là nguồn tài nguyên quý giá và nếu không có dữ liệu, trí tuệ nhân tạo (AI) cũng khó hoạt động hiệu quả; ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam khẳng định, mỗi cá nhân cũng là một kho dữ liệu. Trong thời đại số, dữ liệu không chỉ là nền tảng mà còn là công cụ thúc đẩy phát triển kinh tế. Luật Dữ liệu sẽ giúp định hướng việc sử dụng dữ liệu đúng quy định, bảo đảm quyền lợi cho cả doanh nghiệp và cá nhân.
TS. Đặng Thị Thu Huyền, Trưởng khoa Luật, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành nhấn mạnh, một trong những mục tiêu của Luật Dữ liệu là tạo nền tảng cho nền kinh tế số; bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền lợi người tiêu dùng; khuyến khích chuyển đổi số và các ứng dụng công nghệ bảo mật; đồng thời xây dựng môi trường dữ liệu an toàn và minh bạch cho tất cả các tổ chức và doanh nghiệp.
Cần sự chủ động từ doanh nghiệp
Luật Dữ liệu sẽ tạo ra hành lang pháp lý quan trọng cho nền kinh tế số. Điều đó đòi hỏi các doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu luật để bảo đảm tuân thủ quy định, bảo vệ dữ liệu của khách hàng và tránh các rủi ro pháp lý. Theo TS. Đặng Thị Thu Huyền, Luật Dữ liệu không chỉ là công cụ bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền lợi người tiêu dùng mà còn khuyến khích chuyển đổi số, xây dựng môi trường dữ liệu an toàn, minh bạch. Doanh nghiệp cần sẵn sàng để thực hiện đúng luật, từ đó tận dụng dữ liệu một cách hợp pháp và hiệu quả.
Luật Dữ liệu ra đời góp phần tạo nền tảng cho nền kinh tế số; bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền lợi người tiêu dùng
Nhấn mạnh dữ liệu là "mỏ vàng" cần được khai thác đúng cách, ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp thương mại và bán lẻ cần tận dụng dữ liệu để gia tăng hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, khi sử dụng dữ liệu, cần tuân thủ quy định pháp luật để tránh rủi ro và phát triển bền vững.
Trong khi đó, bà Vũ Hồng Thúy, Phó Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam nhận định, Luật Dữ liệu là đạo luật nền tảng, quy định các vấn đề về dữ liệu chung, dữ liệu riêng, dữ liệu gốc. Khi dữ liệu trở thành tài nguyên, sẽ có người giàu lên nhờ dữ liệu, nhưng cũng có người vi phạm pháp luật vì khai thác sai quy định. Do đó, vai trò của truyền thông là giúp công chúng hiểu rõ cách sử dụng dữ liệu hợp pháp và hiệu quả.
Trước đó, ngày 11.1.2025, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã ký Quyết định số 75/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Dữ liệu. Theo đó, trong năm 2025 và các năm tiếp theo, Bộ Công an, Bộ Tư pháp cùng các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình sẽ thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật về dữ liệu.
Kế hoạch này nhằm bảo đảm Luật Dữ liệu được áp dụng rộng rãi, giúp các cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình khi xử lý dữ liệu. Việc triển khai đồng bộ từ cấp Trung ương đến địa phương sẽ giúp cộng đồng tiếp cận dễ dàng hơn với những quy định mới, hạn chế các rủi ro vi phạm và tăng cường nhận thức về an toàn dữ liệu.
Theo các chuyên gia, với hành lang pháp lý rõ ràng cùng kế hoạch triển khai bài bản, Luật Dữ liệu hứa hẹn sẽ giúp Việt Nam bước vào kỷ nguyên số một cách vững chắc, bảo đảm sự phát triển bền vững của nền kinh tế số trong tương lai.
