Hướng tới thay đổi hành vi tiêu dùng năng lượng

Sáng 9/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là cần thiết

Báo cáo một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả do Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày.

Theo đó, về Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Quỹ), Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thấy rằng, việc quy định thành lập Quỹ trong dự thảo luật là cần thiết nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị.

Hiện nay, nhiều nước trên thế giới cũng đã thành lập các Quỹ tiết kiệm năng lượng nhằm hỗ trợ các hoạt động sử dụng năng lượng hiệu quả (như Hoa Kỳ, Đan Mạch, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Liên minh châu Âu).

Hoạt động của Quỹ sẽ thúc đẩy khuyến khích đầu tư và sử dụng các công nghệ, trang thiết bị tiết kiệm năng lượng, góp phần tăng năng suất lao động, đổi mới mô hình tăng trưởng, tiết kiệm năng lượng, bảo đảm an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.

Dự thảo luật đã quy định một số nội dung chính, mang tính nguyên tắc về mô hình tổ chức Quỹ, nguồn tài chính thành lập Quỹ, hoạt động của Quỹ theo phương thức ủy thác… Những vấn đề cụ thể, dự thảo luật giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quy định và thể hiện như tại khoản 4, khoản 5, Điều 41a.

Về ý kiến đề nghị tích hợp Quỹ vào một số quỹ hiện hành khác, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thấy rằng, Quỹ nên được thành lập riêng để hỗ trợ các dự án sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả với đặc thù đòi hỏi nguồn vốn lớn, thời gian thu hồi vốn dài.

Quỹ hoạt động theo nguyên tắc bảo đảm bảo toàn vốn với nguồn vốn chủ yếu từ xã hội hóa, trong khi các quỹ khác như: Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ Bảo vệ môi trường… sử dụng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và có hạn mức tín dụng thấp.

Do vậy, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường xin giữ nội dung này như dự thảo luật.

Áp dụng mạnh mẽ chuyển đổi số trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao, dự thảo luật đã được chỉnh lý nhằm bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành, phù hợp với cam kết quốc tế của Việt Nam về sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, triển khai năng lượng xanh. Các nội dung sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách về năng lượng tái tạo, nâng cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong tiết kiệm năng lượng, tăng cường vai trò quản lý nhà nước.

Nhấn mạnh việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là vấn đề được người dân, doanh nghiệp quan tâm, tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội lưu ý, vấn đề này chưa được chú trọng tuyên truyền, giáo dục.

"Những lúc cao điểm, chúng ta vẫn thiếu điện, trong khi đó, các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại nước ta, vấn đề đầu tiên quan tâm là đất ở đâu, thứ hai là có bảo đảm điện cho sản xuất không, cho nên việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là hết sức quan trọng, nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước, bảo đảm đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm khắc phục bất cập sau hơn 15 năm triển khai luật, như cơ chế quản lý còn chồng chéo, chưa tận dụng cơ hội chuyển đổi số…

Do vậy, cần áp dụng mạnh mẽ chuyển đổi số trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, cụ thể hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, Quy hoạch Điện VIII đang triển khai, các định hướng của Đảng về phát triển bền vững, bảo đảm an ninh năng lượng trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần tiếp tục rà soát lại dự thảo Luật, không quy định cụ thể, chi tiết những việc thuộc thẩm quyền của Chính phủ, bộ.

Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, thực hiện đơn giản hóa thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ số trong kiểm toán và giám sát năng lượng; tăng cường cơ chế khuyến khích, ưu đãi thuế quan với lãi suất thấp thay vì chỉ áp dụng biện pháp bắt buộc.

Tiếp tục rà soát các quy định liên quan đến Quỹ, ưu đãi tài chính để bảo đảm phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Thuế; ban hành hướng dẫn triển khai chi tiết thông qua nghị định, thông tư để hỗ trợ địa phương và doanh nghiệp; khuyến khích chuyển đổi số như hệ thống giám sát tiêu thụ năng lượng…

Tiếp tục làm rõ trách nhiệm của các bộ, ngành như Bộ Công thương, Bộ Xây dựng trong quản lý các lĩnh vực liên quan đến năng lượng, tránh chồng chéo.

“Cần bổ sung quy định yêu cầu các địa phương, cơ quan quản lý nhà nước tổ chức các chương trình tuyên truyền sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, đặc biệt trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ; khuyến khích các chiến dịch truyền thông, nền tảng số và mạng xã hội để nâng cao nhận thức người dân, hướng tới thay đổi hành vi tiêu dùng năng lượng, thật sự tiết kiệm, hiệu quả”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo Bộ Công thương, các cơ quan có liên quan phối hợp với Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu giải trình đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, đặc biệt là ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại phiên họp để hoàn thiện dự thảo luật trình Quốc hội.