Hợp tác xã điện tử: Giải bài toán chuyển đổi số và minh bạch hóa tài chính

Đáp ứng về hạ tầng khoa học, công nghệ

Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW đề ra nhiều định hướng lớn và giải pháp đột phá nhằm đưa khoa học – công nghệ trở thành nền tảng vững chắc, phục vụ hiệu quả cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Ngày 4/5/2025, Bộ Chính trị tiếp tục ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó lần đầu tiên xác định: Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia. Mục tiêu đến 2030, phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế.

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số và kinh tế tri thức, việc triển khai đồng bộ các Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW góp phần tái cấu trúc nền kinh tế, đổi mới mô hình tổ chức sản xuất – kinh doanh, trong đó có kinh tế tập thể, hợp tác xã theo hướng hiện đại, bền vững, dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Trong đó, mô hình hợp tác xã điện tử đang nổi lên như một xu hướng, vừa kế thừa những giá trị cốt lõi của kinh tế hợp tác, vừa tận dụng lợi thế vượt trội của công nghệ số để phát triển bền vững, hiệu quả, minh bạch và linh hoạt hơn trước những biến động của thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, đây là mô hình mới tại Việt Nam, cần có sự nghiên cứu, đánh giá, nhận diện những cơ hội, thuận lợi, thách thức, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp về mặt chính sách để xây dựng hành lang pháp lý cho mô hình này phát triển.

Nguyên Vụ trưởng Vụ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ TS. Nguyễn Ngọc Song cho biết, hiện cả 34 tỉnh, thành và kể cả vùng biên giới và hải đảo, đã có mạng Internet đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số. Nguồn nhân lực công nghệ thông tin tại địa phương, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, đang được phát huy. Theo đó, khi chuyển đổi mô hình chính quyền 2 cấp, các bạn sinh viên đã đến các phường, xã để hỗ trợ người dân tiếp cận, thực hiện các dịch vụ liên quan đến công nghệ số, nền tảng số một cách nhanh nhất. Tất cả các tổ chức, đoàn thể cũng đang vào cuộc để thực hiện chủ trương lớn này của Đảng và Nhà nước.

“Với nền tảng hạ tầng khoa học, công nghệ hiện nay, Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được yêu cầu, mong muốn xây dựng mô hình hợp tác xã điện tử”, ông Song nhấn mạnh.

Giải pháp chuyển đổi linh hoạt và hiệu quả

Hợp tác xã điện tử không chỉ đơn thuần là số hóa mô hình cũ mà là sự tái cấu trúc toàn diện. Với các công cụ như ví điện tử, hóa đơn điện tử, phần mềm kế toán, nền tảng quản lý bán hàng và hệ thống pháp lý tích hợp, Hợp tác xã điện tử giúp các hộ kinh doanh minh bạch hóa hoạt động, giảm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả quản trị mà vẫn giữ được sự linh hoạt vốn có của mô hình kinh doanh cá thể.

Việc vận hành theo mô hình Hợp tác xã điện tử giúp hộ kinh doanh tiếp cận dần với tiêu chuẩn doanh nghiệp như: ghi nhận đầy đủ doanh thu - chi phí, minh bạch dòng tiền, quản lý lao động chính thức, tuân thủ các quy định về thuế, bảo hiểm và hợp đồng kinh tế. Khi đã quen với nền tảng này, quá trình chuyển đổi sang doanh nghiệp chính thức sẽ diễn ra tự nhiên và ít rủi ro hơn. Không chỉ vậy, mô hình này còn mở ra cơ hội kết nối với hệ sinh thái hỗ trợ rộng lớn gồm các viện nghiên cứu, nhà đầu tư, tổ chức tài chính và đơn vị cung cấp công nghệ. Đây chính là môi trường lý tưởng để hộ kinh doanh mở rộng quy mô, đổi mới sáng tạo và tăng khả năng cạnh tranh trong bối cảnh thị trường ngày càng hội nhập sâu rộng.

Nguyên Vụ trưởng Vụ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ TS. Nguyễn Ngọc Song cho biết, mô hình hợp tác xã điện tử sẽ có tác động đến 5 triệu hộ kinh doanh và hơn 900.000 doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ. Hiện nay, nếu một doanh nghiệp cần một bộ phận kế toán để xử lý các vấn đề liên quan đến thuế, xuất hóa đơn…. Tuy nhiên, nếu thông qua nền tảng sẽ làm dịch vụ cho các doanh nghiệp hay nói cách khác nhiều doanh nghiệp có thể sử dụng chung một nền tảng thì chi phí sẽ thấp hơn so với việc sử dụng nhiều kế toán. Rõ ràng, thông qua nền tảng điện tử, những chi phí cố định của doanh nghiệp sẽ phải giảm xuống.

Trong một hệ sinh thái có sự tham gia của nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu và người dân, Hợp tác xã điện tử hoàn toàn có thể trở thành “bến đỗ mềm” cho hàng triệu hộ kinh doanh đang loay hoay giữa hai lựa chọn gồm: tiếp tục hoạt động phi chính thức hoặc đối mặt với áp lực chuyển đổi cứng sang doanh nghiệp.

Ông Song cho rằng, để hiện thực hóa tiềm năng đó, cần có chính sách hỗ trợ và hoàn thiện khung pháp lý cho mô hình Hợp tác xã điện tử. Từ đó, đáp ứng được yêu cầu, chủ trương mà Bộ Chính trị đã đề, đưa Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW sớm đi vào cuộc sống.