Mỗi năm, hơn 100.000 người tử vong tại Việt Nam do các bệnh liên quan đến thuốc lá, gây gánh nặng cho hàng triệu gia đình và hệ thống y tế. Dù tỷ lệ sử dụng thuốc lá đã giảm, nhưng theo Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới trưởng thành vẫn ở mức cao, gần 39%. Điều này cho thấy cần phải có những biện pháp mạnh mẽ và hiệu quả hơn để giảm tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá, bên cạnh các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân.
Thuốc lá dễ dàng mua được và có giá thành khá rẻ tại các cửa hàng tạp hóa. Các bao thuốc lá có giá dao động từ 10 nghìn đồng đến dưới 50 nghìn đồng, nên nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, không gặp khó khăn trong việc tiếp cận sản phẩm này. Một số cửa hàng cho biết những loại thuốc lá có giá rẻ bán chạy hơn, khiến người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn và tiếp cận. Thậm chí, có người tiêu thụ từ nửa đến một bao mỗi ngày, tùy thuộc vào điều kiện tài chính.
Hiện nay, Việt Nam là một trong 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá cao nhất thế giới, trong khi mức thuế thuốc lá lại nằm trong nhóm 15 quốc gia thấp nhất. Các chuyên gia khuyến cáo rằng tăng thuế thuốc lá là biện pháp nhanh chóng và hiệu quả nhất để giảm tiêu thụ và thay đổi hành vi sử dụng thuốc lá.
GS. Nguyễn Anh Trí, đại biểu Quốc hội Khóa XV, khẳng định cần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá, đề xuất thuế này phải cao hơn mức hiện tại và được điều chỉnh theo lộ trình trong vòng ba năm. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cho biết, việc tăng thuế thuốc lá sẽ giúp giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới xuống dưới 36% và ở nữ giới xuống 1% vào năm 2030.
