Hội thảo quốc gia "Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9: Giá trị thời đại và sức sống trường tồn"

Đến dự có các Ủy viên Bộ Chính trị: Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình; Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng; Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài.

Dự hội thảo còn có các Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, đại diện các ban, bộ, ngành Trung ương; các chuyên gia, nhà khoa học...

Mốc son chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ nước

Cách đây 80 năm, dưới sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, toàn thể dân tộc Việt Nam đã triệu người như một, nhất tề đứng lên tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám vĩ đại, đập tan ách thống trị của thực dân, đế quốc, lật đổ chế độ phong kiến hàng nghìn năm, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhắc lại những năm tháng Đảng ta, dân tộc ta đoàn kết, đồng lòng chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám. “Từ khi ra đời năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới ánh sáng chủ nghĩa Mác - Lênin, kiên định lãnh đạo nhân dân đấu tranh qua các cao trào 1930 - 1931, 1936 - 1939, 1939 - 1945; xây dựng lực lượng chính trị và vũ trang; giác ngộ, tổ chức quần chúng; gây dựng căn cứ địa cách mạng, sẵn sàng đón bắt thời cơ lịch sử.

Tháng Tám năm 1945, khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh, thời cơ “ngàn năm có một” xuất hiện. Chỉ trong 15 ngày, dưới ngọn cờ của Đảng và Bác Hồ, toàn dân tộc đồng loạt vùng dậy tiến hành Tổng khởi nghĩa, đập tan xiềng xích nô lệ, giành chính quyền về tay nhân dân. Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước toàn thế giới: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do độc lập…”.

Khẳng định ý nghĩa của Cách mạng tháng Tám năm 1945, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho rằng, đây là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam, mở ra một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

“Từ thân phận nô lệ, Nhân dân Việt Nam đã trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Việt Nam từ nước phong kiến thuộc địa lạc hậu đã trở thành quốc gia độc lập, dân chủ, tự do. Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời chính là một trong những bước ngoặt có ý nghĩa vĩ đại nhất trong tiến trình lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc”.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đánh giá, Cách mạng tháng Tám không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với Việt Nam mà còn có ý nghĩa quốc tế và tầm vóc thời đại sâu sắc. Cách mạng tháng Tám đã giáng một đòn chí mạng vào toàn bộ hệ thống thuộc địa thực dân cũ trên thế giới, góp phần quan trọng, mở ra kỷ nguyên giải phóng dân tộc trên toàn cầu. Cách mạng tháng Tám là tấm gương, là nguồn cổ vũ mạnh mẽ và tạo ra động lực to lớn cho phong trào giải phóng dân tộc tại các nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latin đứng lên giành độc lập.

Cách mạng tháng Tám cũng là thắng lợi của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, của phong trào đấu tranh vì hòa bình, tiến bộ xã hội trên toàn thế giới. Cách mạng tháng Tám đã khẳng định sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương, một đảng non trẻ mới 15 tuổi có thể lãnh đạo cách mạng thành công, giành chính quyền trên toàn quốc.

Minh chứng sống động về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc

Tại hội thảo, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài cũng cho rằng, Cách mạng tháng Tám là minh chứng sống động về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, truyền thống yêu nước nồng nàn, bản lĩnh, trí tuệ và ý chí quật cường của dân tộc ta được kế thừa, phát huy lên tầm cao mới; là thắng lợi của đường lối cách mạng đúng đắn, sự lãnh đạo sáng suốt, tầm nhìn chiến lược, sự nhạy bén tạo thời cơ và chớp thời cơ ngàn năm có một, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, mà Hà Nội vinh dự, tự hào là nơi khởi nguồn và tạo tiền đề thành công của cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên phạm vi cả nước.

Hà Nội mãi mãi khắc ghi hình ảnh hàng chục vạn người dân tề tựu tại Quảng trường Ba Đình trong ngày 2/9/1945, cùng nhau cất lên lời thề thiêng liêng tại Lễ Tuyên ngôn độc lập “Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”; cùng đồng bào cả nước đổ biết bao công sức, trí tuệ, xương máu để giữ vững thành quả và thực hiện các mục tiêu cao cả của Cách mạng tháng Tám: Độc lập cho Tổ quốc, tự do, hạnh phúc cho Nhân dân.

Tại hội thảo, hơn 90 báo cáo, tham luận của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các ban, bộ, ngành, chính quyền địa phương, các chuyên gia, nhà khoa học đến từ các viện nghiên cứu, các trường đại học trên cả nước, cho thấy sự quan tâm rất lớn của các cấp, các ngành, các chuyên gia, nhà khoa học đối với chủ đề hội thảo.

Để hội thảo đạt kết quả tốt đẹp, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, TS. Phan Chí Hiếu mong muốn các chuyên gia, các nhà khoa học, tập trung phân tích, trao đổi làm sâu sắc hơn một số nội dung chính:

Một là, làm rõ hơn nữa bối cảnh lịch sử trong nước và quốc tế, khẳng định chủ trương, đường lối, sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh - nhân tố quyết định thắng lợi của Cách mạng tháng Tám; làm sâu sắc hơn sự ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế, của các nước và nhân dân tiến bộ, yêu chuộng hòa bình trên thế giới trong thành công của cuộc Cách mạng tháng Tám.

Hai là, Cách mạng tháng Tám thành công mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử phát triển của đất nước Việt Nam độc lập, chủ quyền và có quyền tự quyết; là nguồn cổ vũ, động lực to lớn để các dân tộc bị áp bức trên thế giới đứng lên giành độc lập.

Ba là, làm sâu sắc hơn giá trị lịch sử và ý nghĩa thời đại của Tuyên ngôn độc lập, nhất là về quyền con người, quyền độc lập, tự do của các dân tộc trên thế giới; về những tư tưởng cao đẹp, tính nhân văn của Bản Tuyên ngôn Độc lập.

Bốn là, khẳng định sức sống trường tồn của Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 với những giá trị vĩ đại; sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định thắng lợi của các cuộc cách mạng trong lịch sử Việt Nam hiện đại; thành công của Cách mạng là thành quả của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại.

Năm là, đề xuất các giải pháp, kiến nghị; chia sẻ cách làm hay, hiệu quả trong vận dụng sáng tạo và phát huy có hiệu quả các bài học kinh nghiệm vào công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong bối cảnh mới gắn với công cuộc tinh gọn tổ chức bộ máy, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hội nhập quốc tế, trong xây dựng và thi hành pháp luật, phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần “bộ tứ trụ cột” về chiến lược, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Phát biểu tổng kết Hội thảo, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng cho biết, với tinh thần làm việc nghiêm túc, khoa học, Hội thảo đã thành công tốt đẹp. Hơn 90 tham luận và ý kiến tại Hội thảo đã kế thừa những thành quả nghiên cứu khoa học về Cách mạng tháng Tám năm 1945, đặc biệt có nhiều tư liệu mới và có những tiếp cận mới, nhận thức mới. Các tham luận đã phản ánh các quan điểm đầy đủ, sâu sắc về các chặng đường phát triển của cách mạng Việt Nam qua 80 năm.

Trong đó, đã phân tích làm rõ quá trình đấu tranh giành độc lập, trực tiếp là cuộc vận động giải phóng dân tộc, khẳng định giá trị thời đại và sức sống trường tồn của Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Ở nhiều góc độ khác nhau, các tham luận đã phân tích sâu sắcdiễn biến mau lẹ của tình thế giới và trong nước, những mâu thuẫn, sự chuyển biến của giai cấp, giai tầng trong xã hội lúc bấy giờ, đặc biệt là xác định thời cơ cách mạng. Qua đó, làm rõ quá trình vận động đi đến Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám; luận giải sâu sắc vai trò lãnh đạo của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc hoạch định đường lối cách mạng, giải phóng dân tộc, đề ra những quyết sách đúng đắn, sáng tạo trong những thời điểm lịch sử để tạo ra tình thế cách mạng.

Các bài tham luận đã tập trung lý giải sự sáng tạo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong tập hợp, vận động quần chúng thông qua các hình thức tổ chức mặt trận, đặc biệt là Mặt trận Việt Minh; chuẩn bị mọi mặt về lực lượng, bao gồm lực lượng chính trị, vũ trang, xây dựng căn cứ địa cách mạng, làm rõ tư duy nhạy bén của Đảng trong việc tạo thời cơ và chớp thời cơ “ngàn năm có một” để tiến hành khởi nghĩa từng phần,tiến tới tổng khởi nghĩa thắng lợi hoàn toàn trên phạm vi cả nước.

Các tham luận phân tích và làm rõ vai trò và sự chủ động, sáng tạo của các đảng bộ, Ủy ban khởi nghĩa tại các địa phương trong quá trình khởi nghĩa giành chính quyền tại các tỉnh, thành phố và các vùng, miền trên cả nước; qua đó khẳng định tầm vóc lịch sử và sự độc đáo của Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cũng nêu rõ, các tham luận đã khẳng định thành tựu của cách mạng Việt Nam trên hành trình 80 năm bảo vệ nền độc lập giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển của đất nước. Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam,là mốc son chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ của dân tộc Việt Nam, mở ra kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội.

Phát huy thành quả của Cách mạng tháng Tám, 80 năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhân dân ta đã anh dũng chiến đấu, hy sinh biết bao xương máu để bảo vệ nền tự do và độc lập, hiện thực hóa khát vọng hòa bình và thống nhất non sông, từng bước xây dựng chủ nghĩa xã hội, tiến hành công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế và đã đạt được những thành tựu vĩ đại, có ý nghĩa lịch sử.

Tiếp cận với nhiều góc độ khác nhau, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cũng nêu rõ, các tham luận đã tập trung phân tích, làm rõ những thành tựu nổi bật trên các lĩnh vực: kinh tế, xã hội, văn hóa, con người, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong quá trình xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN 80 năm qua, với sự lãnh đạo của Đảng, nhất là qua 40 năm tiến hành công cuộc Đổi mới. Những kết quả đó đã khẳng định sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Đặc biệt, trên cơ sở phân tích những thay đổi mang tính thời đại, yêu cầu phát triển mới và những quyết sách lịch sử của đất nước trong bối cảnh mới, nhất là cuộc cách mạng về sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, các tham luận cũng như các ý kiến phát biểu đã đề xuất những phương hướng, giải pháp nhằm tạo ra sự đột phá mạnh mẽ cho xây dựng, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Đó là hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững, trong đó thể chế chính trị là then chốt, thể chế kinh tế là trung tâm và các thể chế khác có vai trò rất quan trọng...

80 năm đã trôi qua nhưng giá trị lịch sử và những bài học kinh nghiệm của Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 vẫn còn vẹn nguyên; điều quan trọng là chúng ta phải tiếp tục chắt lọc, vận dụng sáng tạo trong kỷ nguyên phát triển mới nhằm hiện thực hóa khát vọng xây dựng nước Việt Nam hùng cường, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, sánh vai các cường quốc năm châu như tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh và toàn thể dân tộc Việt Nam, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh.