Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 nghị quyết của Bộ Chính trị:Bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Chuyển từ “bảo đảm cung ứng” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng”

Thông tin tóm tắt những tư duy mới về phát triển năng lượng trong Nghị quyết số 70-NQ/TW, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị cho biết, trên cơ sở kế thừa Nghị quyết 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và bổ sung, phát triển một số nội dung về quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Nghị quyết 70-NQ/TW có cách tiếp cận mới.

Cụ thể, Nghị quyết 70-NQ/TW đưa ra yêu cầu về bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới - một vấn đề an ninh phi truyền thống mới. Xác định rõ an ninh năng lượng là một bộ phận trọng yếu của an ninh quốc gia, gắn trực tiếp với ổn định chính trị, phát triển kinh tế, quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết 70-NQ/TW thể hiện tầm tư duy chiến lược khi chuyển từ quan niệm “bảo đảm cung ứng” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng” với tầm nhìn chiến lược, dài hạn, đa chiều.

Nghị quyết 70-NQ/TW đề ra những mục tiêu cụ thể, được lượng hóa rõ ràng và sát với thực tế, bảo đảm thực hiện đáp ứng yêu cầu, đúng tiến độ.

Nghị quyết 70-NQ/TW tuân thủ nguyên tắc phát triển thị trường năng lượng theo cơ chế thị trường định hướng XHCN.

Theo đó, phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, từng bước xóa bỏ bao cấp, bù chéo, điều chỉnh giá năng lượng theo thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân, tham gia toàn diện vào thị trường năng lượng.

Nghị quyết 70-NQ/TW xác định bảo đảm an ninh năng lượng theo phương thức đa dạng hóa nguồn và công nghệ; ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), hydrogen, điện hạt nhân hiện đại; khuyến khích nghiên cứu - phát triển và nội địa hóa công nghệ năng lượng, hình thành chuỗi giá trị trong nước.

Nghị quyết 70-NQ/TW xác định phát triển năng lượng trên nguyên tắc có sự gắn kết chặt chẽ giữa an ninh năng lượng với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường, thực hiện các cam kết quốc tế.

Theo đó, xây dựng dự trữ năng lượng chiến lược, hệ thống hạ tầng truyền tải đồng bộ, thông minh; lồng ghép mục tiêu giảm phát thải, ứng phó biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050; gắn phát triển năng lượng với bảo vệ môi trường, an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết 70-NQ/TW cũng đã cập nhật, cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng tại các Nghị quyết trụ cột về hoàn thiện thể chế; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát triển kinh tế tư nhân; hội nhập quốc tế liên quan đến bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

5 nhóm quan điểm chỉ đạo và 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn

Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Nghị quyết 70-NQ/TW đề ra 5 nhóm quan điểm chỉ đạo; các nhóm mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn.

Về 5 nhóm quan điểm chỉ đạo, nhóm quan điểm thứ nhất thể hiện quan điểm Đảng lãnh đạo toàn diện, Nhà nước kiến tạo thể chế - chính sách đột phá, kiểm soát hạ tầng chiến lược. Người dân, doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể phát triển; kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tư nhân là động lực quan trọng. An ninh năng lượng là nền tảng, bộ phận cốt lõi của an ninh quốc gia; phát triển năng lượng là ưu tiên hàng đầu, gắn với mục tiêu tăng trưởng 10% và hai mục tiêu 100 năm.

Nhóm quan điểm thứ hai xác định gắn phát triển năng lượng với thể chế thị trường định hướng XHCN. Gắn kết chặt chẽ giữa kinh tế - xã hội - quốc phòng - an ninh - môi trường - cam kết quốc tế. Khuyến khích mọi thành phần kinh tế, đặc biệt tư nhân, tham gia bình đẳng.

Nhóm quan điểm thứ ba xác định đa dạng hóa và tối ưu hóa cơ cấu năng lượng - phát triển đồng bộ các loại hình: tái tạo, mới, sạch; khai thác hợp lý năng lượng hóa thạch.

Nhóm quan điểm thứ tư xác định thúc đẩy sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững. Theo đó, khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm, giảm phát thải, bảo vệ môi trường; xem đây vừa là quyền lợi vừa là trách nhiệm của toàn xã hội. Đồng thời, đẩy mạnh đầu tư công nghệ, thiết bị tiết kiệm - thân thiện môi trường; gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng.

Nhóm quan điểm thứ năm về ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là phương thức đột phá bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng. Theo đó, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo để phát triển nhanh và bền vững. Làm chủ công nghệ hiện đại, từng bước tự chủ công nghệ năng lượng nguyên tử. Phát triển năng lực nội địa hóa thiết bị, vừa phục vụ trong nước, vừa hướng tới xuất khẩu cả công nghệ và thiết bị.

Về 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho biết, nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ nhất về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và sự tham gia của cả hệ thống chính trị và Nhân dân trong bảo đảm an ninh năng lượng. Trong đó, yêu cầu quan trọng là nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn và cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, bảo đảm điều hành thống nhất, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ hai về hoàn thiện thể chế, chính sách để trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển năng lượng. Cụ thể, quyết liệt, quyết tâm hoàn thiện pháp luật về điện lực, dầu khí, khoáng sản, năng lượng nguyên tử; tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, tạo cơ chế vượt trội thu hút dự án năng lượng quan trọng.

Cùng với đó, hoàn thiện chính sách tài chính, tín dụng, thuế; huy động mạnh vốn tư nhân, FDI, PPP; ưu tiên vốn cho dự án năng lượng xanh, sạch, công nghệ mới và hệ thống dự trữ. Khuyến khích điện mặt trời mái nhà, tự sản xuất - tự tiêu thụ, lưu trữ năng lượng, thu hồi năng lượng.

Thực hiện cơ chế đấu thầu cạnh tranh; nâng cao chất lượng chiến lược, quy hoạch năng lượng, đặc biệt Quy hoạch điện VIII điều chỉnh; quy hoạch có tính mở, kịp thời cập nhật, gắn với phát triển KT-XH, quốc phòng, an ninh.

Hoàn thiện thị trường năng lượng minh bạch, liên thông; giá năng lượng phải do thị trường quyết định có quản lý của Nhà nước; cải cách mạnh thủ tục hành chính, giảm 30 - 50% thời gian và chi phí tuân thủ.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ ba về phát triển nguồn cung và hạ tầng năng lượng, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng. Theo đó, xây dựng kịch bản, lộ trình bảo đảm năng lượng đến 2030, tầm nhìn 2045, trong đó đa dạng hóa nguồn cung, ưu tiên phát triển nội địa, giảm phụ thuộc nhập khẩu. Nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng nguồn trong nước, hướng tới mức năng lượng sơ cấp trên đầu người thuộc nhóm 4 ASEAN. Hình thành Trung tâm công nghiệp năng lượng quốc gia tích hợp nhiều lĩnh vực tại các địa phương có lợi thế.

Nghị quyết cũng đã xác định các chủ trương phát triển nguồn cung và hạ tầng năng lượng về dầu khí, than, năng lượng tái tạo, năng lượng mới, điện, thủy điện, điện gió - mặt trời, nhiệt điện; điện đồng phát - sinh khối; điện hạt nhân, dự trữ và lưu trữ năng lượng; công nghiệp năng lượng…

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ tư về đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện linh hoạt cam kết quốc tế về giảm phát thải; thiết lập các biện pháp quản trị và ứng phó với rủi ro.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ năm về tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng.

Theo đó, cần có chính sách đột phá thu hút nguồn lực xã hội, tín dụng ưu đãi, bảo lãnh Chính phủ, phát hành trái phiếu, tận dụng ODA và JETP. Đối với doanh nghiệp năng lượng, cần tăng quyền tự chủ, cơ chế đặc thù cho tập đoàn nhà nước, tái cơ cấu nâng cao hiệu quả, ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Đối với đầu tư tư nhân và quốc tế, khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo nhỏ và vừa, thị trường trái phiếu xanh, tín dụng xanh; xử lý tồn đọng hợp đồng, bảo đảm minh bạch pháp lý.

Về phát triển thị trường điện cạnh tranh, Nghị quyết xác định cần mở rộng mua bán điện trực tiếp, hoàn thiện cơ chế PPA dài hạn, khuyến khích tư nhân đầu tư hạ tầng lưu trữ và truyền tải điện.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ sáu về tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng.

Cụ thể, về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, Nghị quyết xác định đầu tư ≥2% GDP cho R&D năng lượng; thúc đẩy chuyển giao công nghệ tiên tiến, công nghệ sạch, chuyển đổi số; xây dựng trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, phòng thí nghiệm trọng điểm; thu hút 60 - 80 dự án công nghệ; phát triển lưới điện và quản lý năng lượng thông minh.

Về nguồn nhân lực chất lượng cao, Nghị quyết xác định đẩy mạnh liên kết khoa học - đào tạo - doanh nghiệp; phát triển nhân lực năng lượng trọng điểm; đào tạo 25.000 - 35.000 kỹ sư, chuyên gia, đặc biệt trong năng lượng hạt nhân, tái tạo, mới; chính sách thu hút chuyên gia trong và ngoài nước.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ bảy về hợp tác quốc tế, góp phần thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững ngành năng lượng và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Nghị quyết xác định hợp tác quốc tế toàn diện, linh hoạt; chủ động nhập khẩu điện, đầu tư ra nước ngoài, hợp tác với ASEAN, Tiểu vùng Mekong, Trung Quốc; thúc đẩy kết nối lưới điện, phát triển xuất khẩu điện tái tạo, hợp tác điện hạt nhân với công nghệ tiên tiến; triển khai cam kết quốc tế về nghiên cứu ứng dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.