Hoàn thiện thể chế, thúc đẩy chuyển đổi xanh hướng tới mục tiêu Net Zero

Hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) không chỉ là cam kết quốc tế của Việt Nam, mà còn là định hướng chiến lược trong xây dựng thể chế, phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tại tọa đàm “Hướng tới mục tiêu Net Zero - Cơ hội và thách thức” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức, các đại biểu đã nhấn mạnh yêu cầu đặt ra đối với công tác lập pháp, điều hành chính sách cũng như sự chung tay của toàn xã hội trong hành trình chuyển đổi xanh.

Từ góc độ lập pháp, Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Đồng Ngọc Ba cho biết, Đảng, Nhà nước đều xác định rõ nhiệm vụ bảo vệ môi trường, phát triển xanh là trọng tâm trong định hướng chính sách nhiệm kỳ tới. Hiện nay, các cơ quan chức năng đang rà soát, xây dựng định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XVI (2026 – 2031), trong đó lĩnh vực môi trường được xem là một trụ cột.

“Nhìn một cách có hệ thống, chúng ta đang rất tích cực lồng ghép yếu tố xanh và bền vững vào mọi lĩnh vực phát triển. Đây là sự chuyển dịch từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng sang chiều sâu, trong đó tăng cường trách nhiệm của các chủ thể liên quan trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu”, đại biểu Đồng Ngọc Ba nhận định.

Theo đại biểu Đồng Ngọc Ba, quyết tâm của cả hệ thống chính trị thể hiện ở tinh thần tháo gỡ điểm nghẽn, xử lý kịp thời vướng mắc, do đó, yêu cầu đặt ra hiện nay là đánh giá kỹ lưỡng để thể chế hóa thành các quy định pháp luật có tính khả thi cao, đi vào cuộc sống.

Từ thực tiễn giám sát, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Tạ Văn Hạ cho rằng, để đạt mục tiêu Net Zero, Việt Nam cần đồng thời triển khai các nhóm giải pháp đột phá.

Thứ nhất là chuyển đổi năng lượng, trọng tâm là phát triển năng lượng tái tạo, khuyến khích đầu tư và thúc đẩy mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Thứ hai là đổi mới công nghệ và sáng tạo, giúp doanh nghiệp tự thích ứng và chuyển mình trong xu hướng chuyển đổi số. Song hành với đó là đột phá về tài chính, huy động hiệu quả nguồn lực trong nước và quốc tế, cân đối giữa nguồn lực Nhà nước và xã hội.

“Chúng ta đang tiến tới hoàn thiện thị trường carbon nội địa, đây là việc phải làm sớm, làm mạnh và quan trọng hơn là phải kết nối được với quốc tế. Hiện Bộ Tài chính đang tích cực triển khai các bước chuẩn bị để thị trường này vận hành hiệu quả”, Phó Chủ nhiệm Tạ Văn Hạ nhấn mạnh.

Theo Phó Chủ nhiệm Tạ Văn Hạ, đột phá cuối cùng, mang tính nền tảng nhất, chính là hoàn thiện thể chế và chính sách ưu đãi, chìa khóa để doanh nghiệp tự tin triển khai các mô hình sản xuất xanh.

“Thực tế, nhiều doanh nghiệp chưa tiếp cận được các chính sách hiện hành. Nhà nước cần tạo cơ chế cởi mở, thông suốt để doanh nghiệp có điều kiện tham gia, góp sức vào công cuộc chuyển đổi xanh quốc gia”, Phó Chủ nhiệm Tạ Văn Hạ đề xuất.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Quốc hội Đoàn TP. Hà Nội Trương Xuân Cừ cho rằng, ý thức và trách nhiệm xã hội của mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp là yếu tố then chốt để hiện thực hóa cam kết Net Zero. Theo đại biểu Trương Xuân Cừ, trong tất cả các hoạt động nông – lâm – ngư nghiệp cần gắn với tiêu chí hữu cơ, tuần hoàn, thân thiện với môi trường. Các dự án đầu tư mới cũng phải được sàng lọc kỹ lưỡng, bảo đảm tiêu chí xanh và bền vững.

“Để làm được điều đó, cần sự thay đổi trong tư duy sản xuất của từng hộ nông dân, từng doanh nghiệp. Mỗi thay đổi nhỏ trong nhận thức, trong lối sống đều góp phần định hình tương lai xanh của đất nước”, đại biểu Trương Xuân Cừ khẳng định.

Đại biểu Trương Xuân Cừ nhấn mạnh, tất cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, từ chính quyền, doanh nghiệp đến người dân. Khi ba chủ thể này đồng hành, sẽ tạo nên thế kiềng ba chân vững chắc đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Có thể thấy, hành trình hướng tới Net Zero là hành trình của cải cách thể chế, đổi mới mô hình tăng trưởng và chuyển biến nhận thức xã hội. Đó không chỉ là yêu cầu khách quan trong bối cảnh toàn cầu hóa, mà còn là lựa chọn chiến lược của Việt Nam để phát triển bền vững, bảo đảm hài hòa giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường, giữa hiện tại và tương lai.