Chủ động hơn, thông suốt hơn
Việc tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của lực lượng công an là chủ trương rất lớn của Bộ Chính trị, của Đảng và Chính phủ, được thực hiện trong một thời gian tương đối ngắn. Ngày 24.1.2025, Ban Chấp hành Trung ương ban hành Kết luận số 121-KL/TW về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy công an địa phương hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới, đến ngày 18.2.2025 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 02/2025/NĐ-CP quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an.
Theo đó, từ ngày 1.3.2025, Công an cấp huyện chính thức dừng hoạt động. Khi công an cấp huyện không còn, công an các tỉnh, thành phố đã tiếp nhận 4 nhiệm vụ gồm: nhiệm vụ sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ Sở Giao thông Vận tải (nay là Sở Xây dựng); nhiệm vụ về lý lịch tư pháp và dịch vụ công cấp phiếu lý lịch tư pháp từ Sở Tư pháp; nhiệm vụ về an toàn, an ninh thông tin mạng từ Sở Thông tin và Truyền thông; nhiệm vụ về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy từ Sở Lao động, Thương binh và Xã hội.
Để chuẩn bị tốt các điều kiện, sẵn sàng cho công tác chuyển giao nhiệm vụ, công an các địa phương đã chủ động phối hợp làm việc với các sở, ngành liên quan để thống nhất các nhiệm vụ khi thực hiện chuyển giao công việc. Phối hợp khảo sát cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, nhân lực thực hiện nhiệm vụ; đồng thời chủ động cử cán bộ tham gia tập huấn, đi học tập, trao đổi kinh nghiệm, kỹ năng phương pháp, quy trình thực hiện các nhiệm vụ được bàn giao.
Theo người phát ngôn Bộ Công an, Thiếu tướng Hoàng Anh Tuyên cho biết: sau 5 ngày hoạt động theo mô hình, tổ chức mới, hoạt động của công an các đơn vị, địa phương đều diễn ra ổn định, không bị gián đoạn, cơ bản không có vướng mắc; "Bộ Công an đã đẩy mạnh phân cấp cho công an cấp xã"; "tiếp tục nghiên cứu, đơn giản hóa các quy trình, thủ tục hành chính; hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật để phục vụ người dân được tốt hơn.
Thực hiện Nghị định số 02/2025/NĐ-CP ngày 18.2.2025 của Chính phủ (có hiệu lực từ ngày 1.3.2025), Bộ Công an đã giải thể 694 Công an cấp huyện và 5.916 đội. Khi không tổ chức công an cấp huyện, chức năng, nhiệm vụ của công an cấp huyện được điều chỉnh giao cho công an cấp tỉnh và công an cấp xã.
Ghi nhận tại Hậu Giang cho thấy, việc bỏ công an cấp huyện đã giúp địa phương tập trung nguồn lực vào công an cấp xã, tăng cường sự hiện diện và hoạt động của lực lượng này tại cơ sở. Đến nay, công an cấp xã đã chủ động hơn trong việc giải quyết các vụ việc liên quan đến an ninh trật tự, đặc biệt là các vụ việc nhỏ như tranh chấp đất đai, mâu thuẫn gia đình và vi phạm trật tự công cộng.
Cùng với đó, công an cấp xã đã phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên và các tổ tự quản để nắm bắt tình hình địa bàn kịp thời, giảm thiểu nguy cơ phát sinh các vụ việc phức tạp. Các nguồn lực về nhân sự và kinh phí được chuyển về cấp xã, giúp tăng cường khả năng đáp ứng của lực lượng công an tại cơ sở (kinh phí dành cho công an cấp huyện đã giảm 30%, trong khi kinh phí hỗ trợ công an cấp xã tăng 20%); công an cấp xã đã chủ động hơn trong việc phòng ngừa và xử lý các vụ việc, không cần chờ chỉ đạo từ cấp huyện, giúp rút ngắn thời gian giải quyết các vụ việc.
Giảm 15% số vụ việc phức tạp phải chuyển cấp xử lý
Báo cáo của Công an tỉnh Hậu Giang cho thấy, qua 6 ngày thực hiện bỏ công an cấp huyện, chính quyền cấp xã đã phát huy tốt vai trò trong việc quản lý an ninh trật tự. Các cán bộ địa phương đã tích cực phối hợp với công an cấp xã để nắm bắt tình hình, đưa ra các giải pháp kịp thời. Điều này thể hiện rõ qua việc giảm 15% số vụ việc phức tạp phải chuyển lên cấp huyện giải quyết…
Mặc dù đạt kết quả ban đầu, song việc bỏ công an cấp huyện cũng gây ra một số bất cập cần sớm được khắc phục như: thiếu nguồn nhân lực và năng lực chuyên môn. Một trong những hạn chế lớn nhất là thiếu nguồn nhân lực có chuyên môn cao tại công an cấp xã.
Cụ thể, theo phản ánh của một số xã, lực lượng công an cấp xã chủ yếu là dân phòng, thiếu kinh nghiệm và kiến thức pháp lý để xử lý các vụ việc phức tạp. Điều này dẫn đến tình trạng một số vụ việc không được giải quyết triệt để, gây bức xúc trong nhân dân. Thực tế, nguồn nhân lực được tăng cường về công an cấp xã không đủ để đáp ứng nhu cầu công việc, đặc biệt là ở các xã có diện tích rộng và dân số đông nên khi xảy ra các vụ việc nghiêm trọng, công an cấp xã không đủ thẩm quyền và năng lực để xử lý, trong khi việc chờ đợi sự hỗ trợ từ cấp trên làm chậm trễ quá trình giải quyết, công tác phối hợp giữa các xã lân cận cũng chưa được thực hiện hiệu quả, dẫn đến tình trạng "đùn đẩy trách nhiệm" trong một số trường hợp.
Ngoài ra, ở thời điểm hiện tại, công an cấp xã thiếu các trang thiết bị cần thiết như phương tiện đi lại, máy móc hỗ trợ, và hệ thống thông tin liên lạc. Điều này làm giảm hiệu quả hoạt động của lực lượng công an tại cơ sở. Theo khảo sát của UBND tỉnh Hậu Giang, chỉ có 40% công an cấp xã được trang bị đầy đủ phương tiện làm việc.
Do đó thiết nghĩ, khi không còn công an cấp huyện, để công tác quản lý an ninh trật tự tại địa bàn được bảo đảm, cần có các giải pháp đồng bộ như, tập trung đào tạo nâng cao năng lực cho lực lượng công an cấp xã; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị; xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cấp, các ngành; tuyên truyền, vận động người dân ủng hộ và tham gia vào công tác bảo đảm an ninh trật tự tại địa phương.
