Nhân dịp này, Thứ trưởng Bộ Y tế Lê Đức Luận đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân về công tác đổi mới cơ chế tài chính, nâng cao chất lượng y tế cơ sở và bảo đảm nguồn lực cho sự nghiệp chăm sóc sức khoẻ nhân dân.

Xây dựng hệ thống y tế đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân

- Trong 70 năm qua, ngành y tế Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc xây dựng và triển khai các chính sách tài chính y tế. Thứ trưởng có thể chia sẻ về những thay đổi và tác động đối với người dân cũng như hệ thống y tế?

Thứ trưởng Lê Đức Luận: Trong thời gian qua, Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp để đổi mới cơ chế tài chính y tế theo hướng đa dạng hóa các nguồn tài chính. Trong đó, tài chính công từ ngân sách nhà nước và BHYT đóng vai trò chủ đạo, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn tài chính y tế.

Từ năm 2008 (năm Nghị quyết số 18/2008/QH12 của Quốc hội được ban hành) đến nay, tốc độ tăng chi từ ngân sách nhà nước cho y tế đã đạt khoảng 7-8% tổng chi ngân sách. Đồng thời, đẩy mạnh xã hội hoá, hợp tác công tư, thu hút các nguồn lực cho đầu tư phát triển y tế. Tổng chi toàn xã hội cho chăm sóc sức khỏe so với GDP duy trì khoảng 6% từ năm 2015 đến nay.

Cơ chế tài chính y tế đã từng bước được đổi mới và đạt được một số kết quả quan trọng như tỷ trọng nguồn tài chính công (gồm ngân sách và BHYT) tăng. Chuyển dần chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước trực tiếp cho cơ sở khám, chữa bệnh sang hỗ trợ người dân tham gia BHYT gắn với lộ trình tính đúng, tính đủ giá dịch vụ y tế. Số đơn vị sự nghiệp y tế tự chủ được chi thường xuyên tăng, số người làm việc hưởng lương từ ngân sách nhà nước giảm. Đấu thầu thuốc tập trung cấp quốc gia và địa phương được triển khai và đẩy mạnh, công khai kết quả trúng thầu, góp phần giảm chi phí mua thuốc, vật tư y tế.

Cụ thể, tiếp tục quán triệt, chỉ đạo thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP ngày 21.6.2021 của Chính phủ; thời gian qua số lượng các đơn vị được giao tự chủ ở mức cao hơn ngày một tăng giữa các nhóm tự chủ và mức độ tự chủ. Tính đến năm 2025, cả nước đã có 1.656 đơn vị sự nghiệp y tế công lập được phân loại tự chủ tài chính theo nghị định số 60/2021/NĐ-CP.

Nghị định số 60/2021/NĐ-CP đã giải quyết được vướng mắc trong phân loại mức độ tự chủ đối với Trung tâm y tế 2 chức năng (khám chữa bệnh và y tế dự phòng) theo đúng nguyên tắc xác định tự chủ riêng của nhiệm vụ khám chữa bệnh và nhiệm vụ dự phòng. Nhiệm vụ y tế dự phòng do Ngân sách Nhà nước bảo đảm.

Cùng với đó, việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đã tạo cơ chế thông thoáng trong sử dụng ngân sách và các nguồn thu. Về thực hiện giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh theo lộ trình giá dịch vụ sự nghiệp công, trong năm 2023, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan ban hành Thông tư số 13/2023/TT-BYT ngày 29.6.2023 quy định khung giá và phương pháp định giá khám chữa bệnh theo yêu cầu; tạo hành lang pháp lý cho hoạt động khám bệnh, chữa bệnh theo yêu cầu.

Đối với giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh thuộc Quỹ BHYT thanh toán và giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh do bệnh nhân tự chi trả, trong năm 2025, Bộ Y tế đang chuẩn bị trình Thủ tướng Chính phủ tiếp tục đưa chi phí quản lý vào giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh theo lộ trình tính giá đúng, đủ để bảo đảm làm đúng chi phí, thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, phát triển các kỹ thuật y tế chất lượng cao nhưng không tác động lớn đến CPI và khả năng chi trả của người dân.

- Hệ thống y tế công lập đóng vai trò then chốt trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Bộ Y tế đã có những giải pháp gì để nâng cao hiệu quả quản lý, chất lượng dịch vụ và tính bền vững của hệ thống y tế công lập?

Thứ trưởng Lê Đức Luận: Bộ Y tế đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ trên các lĩnh vực.

Trước tiên, Bộ Y tế tập trung hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật được ban hành nhằm tiêu chuẩn hóa hoạt động của các cơ sở y tế; đặc biệt là Bộ Y tế đang triển khai luật Khám bệnh, chữa bệnh.

Để nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh trong hệ thống y tế công lập, trong những năm qua, Bộ Y tế đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, tập trung vào các khía cạnh sau:

Công tác cải thiện, phát triển cơ sở hạ tầng và thiết bị y tế, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực y tế. Bên cạnh đó, các quy trình, phác đồ chẩn đoán, điều trị luôn được cập nhật chuẩn hoá; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số, đồng thời cải thiện thái độ phục vụ và hài lòng người bệnh.

Bên cạnh đó, Bộ đã ban hành Thông tư số 35 yêu cầu bảo đảm chất lượng cho các bệnh viện ở mức cơ bản và sẽ tiếp tục tham khảo các tiêu chuẩn JCI với sự tham vấn của các chuyên gia quốc tế để nâng từ mức chuẩn cơ bản lên nâng cao. Đây là xu thế tất yếu trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, đòi hỏi sự chuyển mình mạnh mẽ của từng bệnh viện.

Với quan điểm “lấy người bệnh làm trung tâm” tiếp tục được hệ thống khám, chữa bệnh quán triệt và triển khai hiệu quả. Kết quả khảo sát cho thấy, tỷ lệ hài lòng của người bệnh ngoại trú đạt 96,14% và nội trú đạt 95,14%, tăng so với năm 2023. Điều này phản ánh sự cải thiện rõ rệt về chất lượng dịch vụ, tinh thần, thái độ phục vụ của nhân viên y tế.

Song song với đó, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý điều hành, hoạt động khám bệnh, chữa bệnh tại các bệnh viện được đẩy mạnh và mang lại nhiều lợi ích cho người dân và hệ thống y tế cả về mặt chuyên môn và tài chính.

Những kết quả này không chỉ giúp hệ thống y tế Việt Nam nâng cao năng lực chăm sóc sức khỏe cho người dân mà còn khẳng định vị thế của ngành y tế trên bản đồ khu vực và thế giới. Trong thời gian tới, ngành y tế sẽ tiếp tục tập trung vào chuyển đổi số, phát triển y học hiện đại và mở rộng hợp tác quốc tế, nhằm xây dựng một hệ thống y tế bền vững, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân.

Để mọi người dân được tiếp cận với dịch vụ y tế chất lượng

- Trong bối cảnh hội nhập nhiều cơ hội và thách thức đan xen, Bộ Y tế có những giải pháp gì để củng cố và phát triển hệ thống y tế cơ sở, đặc biệt là trong việc thu hút và giữ chân nhân lực y tế chất lượng cao, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Lê Đức Luận: Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân từ sớm, từ xa, ngay tại cơ sở để mọi người dân được tiếp cận thuận lợi với dịch vụ y tế cơ bản có chất lượng luôn là ưu tiên hàng đầu trong các chính sách phát triển ngành y tế, góp phần thực hiện công bằng và bảo đảm an sinh xã hội.

Trong những năm tới, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân tăng lên do mô hình bệnh tật kép, gánh nặng các bệnh không lây nhiễm gia tăng, trong khi các bệnh không lây nhiễm vẫn tiếp tục là thách thức với những dịch bệnh mới nổi, nguy cơ tái nổi. Việt Nam là một trong những nước có tốc độ già hoá nhanh nhất thế giới, mô hình bệnh tật của người cao tuổi thường là đa bệnh lý, đòi hỏi cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe kéo dài và tốn kém. Đầu tư nâng cao năng lực y tế cơ sở là một giải pháp hiệu quả để nâng cao sức khỏe, giảm nhập viện, tiếp cận dịch vụ y tế ở nơi gần nhất với chi phí hợp lý.

Bộ Y tế đã tham mưu ban hành Quyết định số 281/QĐ-TTg ngày 5.4.2024 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 25-CT/TW về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới. Trong đó, đề ra những nhiệm vụ, giải pháp toàn diện trên mọi lĩnh vực của y tế cơ sở.

Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, hệ thống chính trị về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của y tế cơ sở. Thường xuyên tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân với phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh.

Thứ hai, có chính sách đột phá, chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ đãi ngộ tương xứng để thu hút nhân lực có trình độ chuyên môn giỏi làm việc, gắn bó lâu dài tại y tế cơ sở, nhất là vùng khó khăn, biên giới, hải đảo trong việc thu hút và giữ chân nhân lực y tế chất lượng cao.

Trước mắt, cần có chính sách đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc thù cho khu vực khó khăn; thực hiện đồng bộ, có hiệu quả việc luân phiên, luân chuyển, điều động nhân lực y tế để hỗ trợ thường xuyên cho y tế cơ sở. Bộ Y tế đang nghiên cứu xây dựng dự thảo Nghị định về phụ cấp ưu đãi theo nghề thay thế Nghị định số 56/2011/NĐ-CP ngày 4.7.2011 của Chính phủ quy định chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề; dự thảo Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định số 73/2011/QĐ-TTg ngày 28.12.2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc quy định một số chế độ phụ cấp đặc thù đối với công chức, viên chức, người lao động trong các cơ sở y tế công lập và chế độ phụ cấp chống dịch...

Thứ ba, tăng cường đầu tư cho y tế cơ sở gắn với đổi mới cơ chế tài chính. Đổi mới phương thức phân bổ ngân sách theo hướng Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tăng chi cho y tế cơ sở dựa trên kết quả hoạt động và điều kiện thực tiễn; áp dụng phương thức Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ cho y tế cơ sở.

Thứ tư, đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động của y tế cơ sở, sớm hoàn thành mục tiêu mọi người dân đều được theo dõi, quản lý sức khoẻ toàn diện. Phấn đấu đến năm 2030, trên 95% người dân sử dụng dịch vụ chăm sóc ban đầu tại y tế cơ sở được bảo hiểm y tế chi trả; trên 95% dân số được quản lý sức khoẻ; người có nguy cơ cao mắc bệnh được kiểm tra sức khoẻ ít nhất mỗi năm một lần, hướng tới kiểm tra sức khoẻ định kỳ cho toàn dân. Phát triển mô hình bác sĩ gia đình, thiết lập hệ thống chuyển tuyến chuyên môn linh hoạt. Phát huy vai trò, hiệu quả của y học cổ truyền, đẩy mạnh kết hợp quân - dân y, nâng cao năng lực y tế vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.

Thứ năm, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, trách nhiệm phối hợp của các cơ quan, tổ chức trong xây dựng, triển khai thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật về y tế cơ sở. Kiện toàn tổ chức bộ máy y tế cơ sở, đổi mới hoạt động của trạm y tế xã, phường, thị trấn gắn với quản lý toàn diện sức khoẻ cá nhân.

- Nhân dịp kỷ niệm 70 năm thành lập ngành, Thứ trưởng có thông điệp gì muốn gửi gắm đến đội ngũ y bác sĩ, cán bộ y tế trên cả nước, những người đã và đang cống hiến vì sức khỏe nhân dân?

Thứ trưởng Lê Đức Luận: 70 năm qua, ngành y tế Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, đạt được những thành tựu đáng tự hào trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Những thành tựu đó có được là nhờ sự nỗ lực, hy sinh thầm lặng của hàng triệu y bác sĩ, cán bộ y tế trên khắp mọi miền Tổ quốc.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc trước những cống hiến không mệt mỏi của các đồng nghiệp – những người ngày đêm tận tụy với công việc, không quản ngại khó khăn, gian khổ, thậm chí hy sinh cả tính mạng để cứu chữa người bệnh. Tấm lòng nhân ái, tinh thần trách nhiệm và trình độ chuyên môn cao đã góp phần tô thắm thêm truyền thống tốt đẹp của ngành y tế Việt Nam.

Trong bối cảnh hiện nay, ngành y tế đang đứng trước những thách thức mới. Tuy nhiên, tôi tin tưởng rằng với tinh thần đoàn kết, ý chí quyết tâm và sự sáng tạo không ngừng, chúng ta sẽ vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Tôi mong muốn mỗi cán bộ, nhân viên y tế hãy luôn trau dồi y đức, nâng cao trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Hãy lấy người bệnh làm trung tâm, không ngừng đổi mới, sáng tạo, áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào công tác khám chữa bệnh.

- Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!