Lễ hội Bơi trải Đền, Chùa làng Ngọ Dương, Xã An Hoà, An Dương được tổ chức đến ngày mùng 5 tháng Giêng năm Giáp Thìn. Đình, Chùa Ngọ Dương, xã An Hòa là một trong những lễ hội dân gian truyền thống thể hiện bản sắc văn hóa riêng của vùng đất An Hòa, An Dương.
Tương truyền sinh thời, làm quan Tiền đạo đô chỉ huy sứ tướng quân, Ngài và 6 người anh em ruột có công giúp Hai Bà Trưng đánh giặc Tô Định. Sau chiến thắng, Ngài cùng 6 anh em được phong tước và trở về cố ấp. Khi đi thuyền đến giữa sông thuộc địa phận sông làng Ngọ Dương (người dân thường gọi là sông Cổ Bồng) thì các Ngài mất, từ đấy hiển linh, trải các triều đại đều có sắc phong.
Để tưởng công lao to lớn của Ngài với đất nước, nhân dân, người dân làng Ngọ Dương đã lập đền thờ, hàng năm dân làng tổ chức lễ hội vào ngày 25 tháng Chạp và tổ chức Bơi trải để tưởng nhớ, báo đáp công ơn to lớn của Ngài.
Với giá trị văn hóa, lịch sử tiêu biểu, đặc sắc năm 2020, Lễ hội Bơi trải Đền, Chùa Ngọ Dương đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Thành hoàng và 7 đội cũng là chọn từ 7 giáp trong làng, gồm: Giáp Đông trưởng, Đông thứ, giáp Tây, Nam, Bắc, Trung và giáp Đoài.
Bên cạnh đó, các thôn được phân theo thứ tự đơn vị dân cư từ 1 đến 5, không theo dòng họ và các giáp như trước đây, bởi hiện nay, các dòng họ sinh sống đan xen nhau và cũng có nhiều họ mới từ nơi khác đến sinh cơ lập nghiệp.
Độ tuổi tham gia bơi trải từ 18 đến 45. Là những người có sức khoẻ, có phẩm chất đạo đức tốt và đặc biệt phải hiểu biết về bơi trải và giỏi bơi thuyền trên sông nước. Mỗi đội trải có số lượng 16 người, gồm: 1 lái trải, 1 dậm cốc và 14 tuyển thủ bơi trải, có thể có 1 người tát nước.
Điểm xuất phát của các trải ở phía Tây, bơi qua trước cửa đền Ngọ Dương sang phía Đông (tức bơi theo hướng chảy ngược của dòng sông, từ Tây sang Đông, từ âm sang dương).
Theo lệ của làng, 5 trải phải tham gia thi đấu trên đoạn sông dài 1.000m, chia làm 3 vòng (2 vòng đơn và 1 vòng kép). Với thời gian thi đấu khoảng 1h 30 phút,Đội thắng cuộc phải là đội về đích sớm nhất và không vi phạm các quy định theo lệ làng và quy định của Ban Tổ chức trong suốt quá trình diễn ra lễ hội.
Sự khác biệt trong Bơi trải làng Ngọ Dương với bơi trải "bơi thuyền” đua thuyền của các địa phương khác trong cả nước chính là sự kết hợp giữa tốc độ và kỹ thuật bơi khéo léo, bởi trong quá trình bơi trải các đội phải phải thực hiện bơi các “vòng đơn và vòng kép”.
Nếu không có kỹ thuật bơi tốt, các trải rất dễ bị lật thuyền hoặc phải bơi vòng rộng, xa, mất thời gian và có thể còn bị va chạm nhau trong quá trình bơi. Đây chính là nét đặc sắc, độc đáo của lễ hội Bơi trải Đền, Chùa Ngọ Dương xã An Hoà – Di sản phi vật thể cấp quốc gia.
Việc duy trì, tổ chức lễ hội góp phần lưu trữ, bảo tồn, phát huy những giá trị di sản, văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, thúc đẩy phát triển du lịch tại địa phương.
Một số hình ảnh tại Lễ hội:
