Hai năm thực thi Luật Phòng, chống bạo lực gia đìnhNhận thức xã hội ngày càng tăng, số vụ việc có xu hướng giảm

Nhiều chuyển biến tích cực

- Để đưa Luật Phòng, chống bạo lực gia đình năm 2022 vào cuộc sống, công tác ban hành văn bản hướng dẫn đã được triển khai như thế nào, thưa ông?

- Luật Phòng, chống bạo lực gia đình năm 2022 có hiệu lực từ ngày 1/7/2023, thay thế Luật năm 2007. Ngay sau khi Luật có hiệu lực, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 76/2023/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật và Nghị định số 110/2025/NĐ-CP quy định về Cơ sở dữ liệu phòng, chống bạo lực gia đình. Bộ Công an đã trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 144/2021/NĐ-CP về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình. Đồng thời, Chính phủ đã trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025; rà soát, điều chỉnh các văn bản liên quan nhằm bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Cùng với đó, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở trợ giúp xã hội giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050. Các bộ, ngành, địa phương cũng đã ban hành kế hoạch triển khai Luật, lồng ghép nhiệm vụ phòng, chống bạo lực gia đình với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, bình đẳng giới, xây dựng gia đình hạnh phúc.

Có thể khẳng định, hệ thống văn bản pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình đã được hoàn thiện, bảo đảm tính đồng bộ, khả thi. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng được đẩy mạnh với nội dung đa dạng, hình thức phong phú. Điều này giúp Luật nhanh chóng đi vào đời sống và đạt được những kết quả quan trọng.

- Cụ thể, sau hai năm triển khai Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, đâu là những kết quả nổi bật và đáng chú ý nhất?

- Thông qua hoạt động truyền thông, giáo dục, nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân và gia đình trong việc phòng ngừa, ứng phó với bạo lực gia đình đã có chuyển biến rõ rệt. Quan niệm coi bạo lực gia đình là “chuyện riêng” dần được thay thế, người dân ngày càng tìm đến sự hỗ trợ của cộng đồng và cơ quan chức năng.

Các mô hình phòng, chống bạo lực gia đình tiếp tục được duy trì và phát huy hiệu quả. Tính đến năm 2024, cả nước có hơn 12.000 mô hình; gần 30.000 câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững; hơn 39.000 nhóm phòng, chống bạo lực gia đình; khoảng 50.000 địa chỉ tin cậy ở cộng đồng; và hơn 23.000 đường dây nóng. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tiếp tục vận hành Trung tâm trợ giúp xã hội - Ngôi nhà bình yên và các mô hình như “Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch”, “Gia đình hạnh phúc”… Trung ương Hội Nông dân triển khai mô hình “Người cha trách nhiệm”, một số địa phương phát triển mô hình “Một cửa” hỗ trợ toàn diện phụ nữ, trẻ em bị bạo lực, xâm hại. Những mô hình này không chỉ nâng cao năng lực ứng phó mà còn là điểm tựa thiết thực cho người bị bạo lực gia đình.

Các biện pháp ngăn chặn, xử lý hành vi bạo lực gia đình được triển khai đồng bộ, ngày càng chuyên nghiệp. Riêng giai đoạn 2023 - 2024 có khoảng 4.000 người có hành vi bạo lực gia đình được góp ý, phê bình; 300 trường hợp được giáo dục tại xã, phường; hơn 400 người bị xử phạt vi phạm hành chính và 240 trường hợp bị xử lý hình sự.

Đặc biệt, công tác hỗ trợ người bị bạo lực gia đình đã được triển khai toàn diện, kịp thời. Trong hai năm qua, khoảng 4.200 người bị bạo lực gia đình đã được bảo vệ và hỗ trợ, góp phần khẳng định quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong phòng, chống bạo lực gia đình.

- Giai đoạn 2023 - 2024, cả nước ghi nhận bao nhiêu vụ bạo lực gia đình, thưa ông?

- Trong năm 2023 và 2024, cả nước thống kê được 5.350 hộ gia đình có bạo lực gia đình với hơn 5.560 vụ; trong đó, bạo lực tinh thần và bạo lực thân thể chiếm tỷ lệ cao nhất. So với trước, tình hình bạo lực giảm cả về số hộ gia đình và số vụ bạo lực. Điều này cho thấy những chuyển biến tích cực trong công tác phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi bạo lực gia đình; đồng thời phản ánh sự nâng cao nhận thức của người dân và hiệu quả của hệ thống bảo vệ, hỗ trợ người bị bạo lực gia đình.

Định hướng trọng tâm giai đoạn 2025 - 2027

- Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống bạo lực gia đình hiện vẫn còn những khó khăn, hạn chế nào?

- Thực tế cho thấy, tình hình bạo lực gia đình vẫn còn diễn biến phức tạp. Số liệu báo cáo hiện chưa phản ánh đầy đủ quy mô và tính chất của các vụ việc, do nhiều hành vi bạo lực chưa được phát hiện, giám sát hoặc xử lý kịp thời. Đặc biệt, ở các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, không ít trường hợp bạo lực gia đình chưa được báo cáo, can thiệp kịp thời.

Một số thách thức đáng chú ý khác là tỷ lệ tái bạo lực còn cao; công tác phối hợp liên ngành còn thiếu đồng bộ. Hệ thống thông tin, dữ liệu về bạo lực gia đình vẫn còn phân tán, thiếu thống nhất, chưa bảo đảm kết nối giữa các ngành như công an, y tế, tư pháp, tòa án...

Bên cạnh đó, chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác gia đình còn hạn chế. Phần lớn cán bộ kiêm nhiệm, thiếu đào tạo bài bản, thường xuyên luân chuyển nên khó tích luỹ kinh nghiệm. Nguồn lực tài chính cũng chưa đáp ứng được yêu cầu triển khai các nhiệm vụ theo Luật, ảnh hưởng đến việc duy trì các mô hình hỗ trợ, tổ chức tập huấn, truyền thông, cũng như điều tra, thống kê, đánh giá định kỳ.

- Thưa ông, để nâng cao hiệu quả phòng, chống bạo lực gia đình trong thời gian tới, đâu là những nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2025 - 2027?

- Thời gian tới, công tác phòng, chống bạo lực gia đình sẽ tập trung vào một số định hướng trọng tâm.

Trước tiên cần phối hợp với các bộ, ngành rà soát, kiện toàn cán bộ làm công tác gia đình. Đồng thời hướng dẫn địa phương đánh giá hiệu quả của công tác gia đình để sắp xếp, bố trí bộ máy, đội ngũ cán bộ làm công tác gia đình, trong đó chú trọng nhiệm vụ phòng, chống bạo lực gia đình phù hợp với chính quyền địa phương 02 cấp.

Tổng kết, đánh giá và xây dựng, ban hành Quy chế phối hợp liên ngành, thay thế quy chế hiện hành nhằm tăng cường trách nhiệm, thống nhất hành động và bảo đảm hiệu lực thực thi. Cùng với đó là xây dựng, ban hành Quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo công tác gia đình các cấp, làm rõ chức năng, nhiệm vụ, cơ chế phối hợp và giám sát.

Trên cơ sở tổng kết Chương trình phòng, chống bạo lực gia đình đến năm 2025, xây dựng Chương trình giai đoạn tiếp theo với mục tiêu cụ thể, lộ trình rõ ràng và nguồn lực bảo đảm khả thi. Song song đó, tập trung xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình để tích hợp thông tin quản lý, theo dõi và phân tích, phục vụ kịp thời việc hoạch định chính sách.

Giai đoạn tới cũng đặt trọng tâm vào nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác gia đình, nhất là cấp xã và thiết lập mạng lưới cộng tác viên rộng khắp. Đồng thời, bảo đảm bố trí nguồn kinh phí ổn định cho công tác từ Trung ương đến địa phương cũng như tranh thủ các nguồn lực xã hội hóa từ tổ chức, cá nhân, dự án quốc tế.

Đặc biệt, công tác truyền thông cần được đổi mới cả về nội dung lẫn phương thức, bảo đảm sâu rộng, đa dạng, phù hợp với văn hóa từng địa phương, chú trọng tới nhóm yếu thế, người dân tộc thiểu số, lao động nhập cư. Các mô hình phòng, chống bạo lực gia đình tiếp tục được duy trì và nhân rộng. Ngoài ra, tăng cường vai trò của hệ thống y tế để phát hiện sớm, kịp thời can thiệp và kết nối dịch vụ, bảo đảm hỗ trợ toàn diện hơn cho người bị bạo lực gia đình.

- Xin cảm ơn ông!

Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp thực hiện