Giúp việc hoạch định, thực thi chính sách, pháp luật hiệu quả hơn

Lựa chọn vấn đề giám sát, phản biện sát thực tế

Đánh giá về những kết quả đã đạt được, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Ngô Sách Thực cho biết, qua 5 năm thực hiện, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì phối hợp với các tổ chức thành viên của Mặt trận, một số bộ, ngành liên quan xây dựng, ký kết thực hiện 12 chương trình phối hợp giám sát và một Quy chế phối hợp thí điểm về giám sát việc công khai, minh bạch và trách nhiệm người đứng đầu cấp huyện, cấp xã trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống tham nhũng tại một số dự án kinh tế - xã hội trên địa bàn địa phương. Sau 5 năm thực hiện Quyết định của Trung ương, công tác giám sát của MTTQ Việt Nam đã dần đi vào nền nếp, bước đầu “vừa làm, vừa rút kinh nghiệm”, đến nay việc thực hiện các chương trình giám sát đã đi vào thực chất, hiệu quả. Thông qua việc tập trung lựa chọn những vấn đề nhân dân đang quan tâm, bức xúc, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, qua đó xác định được các hình thức giám sát phù hợp để xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện. Nhìn chung, nhiều ý kiến kiến nghị sau giám sát được các cơ quan chức năng tiếp thu và phản hồi, góp phần tạo niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.

Chia sẻ kinh nghiệm hoạt động từ địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Tuấn Thanh cho biết, 5 năm qua, UBND tỉnh đã chủ động phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm, tạo điều kiện để Ủy ban MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp trên địa bàn triển khai thực hiện công tác giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng chính quyền. Ủy ban MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội trên địa bàn đã thành lập 413 đoàn, tổ chức giám sát 875 cuộc với 413 nội dung. Tổ chức 66 hội nghị phản biện, lấy ý kiến tham gia góp ý 1.830 dự thảo văn bản, đề án, chương trình quan trọng liên quan trực tiếp đến đời sống, quyền lợi của đại bộ phận nhân dân; tổ chức 128 cuộc đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền với nhân dân. Hoạt động giám sát và phản biện xã hội của MTTQ đã được UBND tỉnh và các cơ quan hành chính trên địa bàn phối hợp thực hiện chặt chẽ, hiệu quả, đã góp phần phát huy dân chủ, tạo đồng thuận xã hội, nhất là ở cơ sở.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai với các đại biểu dự hội nghị

Ảnh: Hà An

Nét mới trong hoạt động phản biện của MTTQ TP Hà Nội, theo Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP Hà Nội Dương Cao Thanh, là các nội dung phản biện xã hội đều được Mặt trận TP thực hiện khảo sát thực tế.

Đánh giá 5 năm thực hiện Quyết định 217 và 218, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai cho rằng, đã có sự chuyển động tích cực về nhận thức và hành động. Các vấn đề lựa chọn để giám sát, phản biện sát thực tế... Qua báo cáo của các địa phương cho thấy, hoạt động giám sát và phản biện xã hội đã góp phần giúp lãnh đạo Đảng, chính quyền địa phương giải quyết những vấn đề nổi cộm, bức xúc, phức tạp, đồng thời lắng nghe ý kiến của nhân dân tốt hơn.

Phản biện phải trở thành khâu bắt buộc

So sánh giữa hoạt động phản biện và hoạt động giám sát, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai cho rằng, hoạt động giám sát đạt được kết quả tốt hơn. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn phù hợp, bởi hoạt động giám sát của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội đã có từ lâu, còn hoạt động phản biện mới có từ vài năm gần đây. Do đó, thời gian tới cần tổ chức cho hoạt động phản biện nhiều hơn để tạo sự đồng bộ giữa giám sát và phản biện.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động phản biện, giám sát, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai đề nghị, tiếp tục đổi mới cách thức tổ chức hoạt động từ khâu nghiên cứu, lựa chọn, quyết định nội dung giám sát, phản biện, có trọng tâm, trọng điểm, tránh hình thức, né tránh những vấn đề nổi cộm phức tạp và bức xúc của nhân dân. Đồng thời, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội. Ngoài năng lực thì cán bộ phải có bản lĩnh. Bởi nếu có năng lực mà không có bản lĩnh sẽ không dám đối mặt với một số vấn đề phức tạp khi thực hiện giám sát hay phản biện, Trưởng ban Dân vận Trung ương lưu ý.

Theo quy định Luật Mặt trận Tổ quốc năm 2015, nội dung phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam bao gồm sự cần thiết; sự phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. 5 năm qua, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã tổ chức 6 hội nghị phản biện xã hội. Trong đó, phản biện dự án Luật tín ngưỡng, tôn giáo; dự án Luật về Hội; dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13; dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc; Dự thảo Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi); Đề án Đào tạo sau đại học và bồi dưỡng nhân tài, với quy mô đại biểu tham gia tương đối lớn và góp ý có chiều sâu. Nhìn chung, nhiều ý kiến phản biện xã hội của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đã được các cơ quan soạn thảo tiếp thu, đánh giá cao, đã và đang trở thành một kênh thông tin quan trọng, cần thiết giúp Đảng, Nhà nước khi xem xét, quyết định các vấn đề quan trọng trong công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành đất nước.

Về vai trò tham gia góp ý kiến xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của MTTQ, Điều 6, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 quy định, MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên khác của Mặt trận… được tạo điều kiện góp ý kiến về đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và dự thảo văn bản quy phạm pháp luật. Nhiều ý kiến cho rằng, quy định như vậy có thể sẽ hạn chế sự tham gia đóng góp ý kiến của MTTQ vào các dự thảo.

Để phát huy hơn nữa hiệu quả hoạt động cũng như đóng góp của MTTQ, Trưởng ban Dân vận Trung ương đề nghị, trong sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật tới đây cần nghiên cứu để quy định quy trình phản biện của MTTQ phải trở thành khâu bắt buộc trong quy trình xem xét các dự thảo luật trước khi trình ra QH hoặc văn bản pháp luật khi trình ra cơ quan có thẩm quyền khác. Đồng thời sửa đổi quy định về lấy ý kiến đối tượng tác động. Quy trình thực hiện lấy ý kiến đối tượng tác động thì thực hiện như thế nào, lấy ở đâu và phạm vi, mức độ như thế nào - điều này phải được quy định cụ thể, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai nêu rõ.