Giới thiệu nội dung mới của Bộ luật Dân sự 2015

Phát biểu tại cuộc tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết, BLDS 2015 được QH khóa XIII, Kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 24.11.2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1.2017, gồm 27 chương, 689 điều quy định địa vị pháp lý, chuẩn mực pháp lý về cách ứng xử của cá nhân, pháp nhân; Quyền, nghĩa vụ về nhân thân và tài sản của cá nhân, pháp nhân trong các quan hệ được hình thành trên cơ sở bình đẳng, tự do ý chí, độc lập về tài sản và tự chịu trách nhiệm. Để hiện thực hóa những quy định này, trước hết đội ngũ cán bộ tư pháp phải nắm đầy đủ, đúng nội dung, tinh thần và ý nghĩa của BLDS nhằm phục vụ trực tiếp cho công tác xây dựng, thực thi và áp dụng pháp luật.

Một trong những điểm mới của BLDS 2015 là tại Điều 468 quy định về lãi suất  tối đa là 20%/năm của khoản vay. Trường hợp các bên cho vay vượt quá lãi suất quy định thì phần vượt quá không có hiệu lực, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác. Ngoài quy định về cách tính lãi suất trong hạn, BLDS quy định về lãi suất quá hạn bằng 150% lãi suất trong hạn. Mặt khác, đối với khoản lãi chưa trả thì bên vay phải lãi suất bằng 50% mức lãi suất quy định. Theo đánh giá của nhiều chuyên gia thì đây là một  quy định rất tiến bộ so với BLDS 2005, bởi nó phù hợp với các quy định về nghĩa vụ trả tiền và trách nhiệm dân sự do chậm thực hiện nghĩa vụ. Quy định này thúc đẩy bên vay phải thực hiện nghĩa vụ đúng kỳ hạn góp phần lành mạnh hóa thị trường tiền tệ.

Bên cạnh đó, BLDS 2015 đã xây dựng cơ chế xử lý đồng thời quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc xử lý tài sản bảo đảm. Khoản 1 Điều 326 BLDS 20115 quy định: “Trường hợp chỉ thế chấp tài sản gắn liền với đất mà không thế chấp quyền sử dụng đất và chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất đồng thời là người sử dụng đất thì tài sản được xử lý bao gồm cả quyền sử dụng đất, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”. Đây được xem là giải pháp quan trọng có tính chất đột phá trong việc tháo gỡ vướng mắc, khó khăn khi xử lý bảo đảm trong trường hợp chỉ thế chấp quyền sử dụng đất mà không thế chấp tài sản. Tuy nhiên, để hiện thực hóa quy định này cần thống nhất về mặt nhận thức là việc xử lý đồng thời tài sản gắn liền với đất (trong trường hợp chỉ thế chấp quyền sử dụng đất) hoặc quyền sử dụng đất (trong trường hợp chỉ thế chấp tài sản gắn liền với đất) nhằm tạo thuận lợi cho việc xử lý tài sản bảo đảm chứ không đồng nghĩa với việc nó là căn cứ để xác định tài sản được xử lý đồng thời với tài sản thế chấp.

Một quy định khác cũng nhận được sự quan tâm của không chỉ các nhà xây dựng pháp luật là quy định về chuyển đổi giới tính (Điều 37). Tuy nhiên, hiện BLDS 2015 chỉ dừng lại ở mức độ “việc chuyển đổi giới tính theo quy định của luật…”, chính vì thế nhiều ý kiến cho rằng, cần xác định trên nguyên tắc pháp lý chung về điều kiện cá nhân được chuyển đổi giới tính; số lần một cá nhân được chuyển đổi giới tính; số lần một cá nhân được chuyển đổi giới tính; quyền và nghĩa vụ của cá nhân chuyển đổi giới tính; hậu quả pháp lý của việc chuyển đổi giới tính của cá nhân; thủ tục chuyển đổi giới tính; các trường hợp cấm cá nhân chuyển đổi giới tính.