Giáo dục - việc làm:Thoát nghèo nhờ phát triển du lịch cộng đồng bền vững

Lô Lô Chải - điểm sáng du lịch cộng đồng

Là bản làng nằm ở sát điểm cực Bắc nơi địa đầu Tổ quốc, Lô Lô Chải ngày càng phát triển và “thay da đổi thịt”, trở thành điểm sáng du lịch nổi tiếng của vùng đất cao nguyên đá Hà Giang. Nhắc đến Lô Lô Chải, xã Lũng Cú, sẽ nghĩ đến vùng đất nghèo khó của huyện Đồng Văn. Bởi trước đây, thu nhập người dân chủ yếu dựa vào ruộng nương, tuy nhiên, điều kiện đất đai nơi cao nguyên đá khá khắc nghiệt nên cũng chỉ đủ ăn, đời sống vẫn còn nghèo và thiếu thốn.

Tận dụng tiềm năng dồi dào từ vị trí đắc địa nơi điểm cực Bắc cùng với các giá trị văn hóa vốn có đã giúp nơi đây dần thay đổi, phát triển theo con đường du lịch và ngày càng được nhiều người biết đến. Từ tiềm lực sẵn có kết hợp các nguồn hỗ trợ khác nhau, bản làng đã xây dựng thành công mô hình homestay đặc sắc nổi bật cho văn hóa của cao nguyên đá Đồng Văn.

Trưởng thôn Lô Lô Chải Sình Dỉ Gai cho biết, từ năm 2016, các dự án hỗ trợ làm du lịch cộng đồng bắt đầu được triển khai tại Lô Lô Chải. Với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và tổ chức phi chính phủ, người dân được tập huấn kỹ năng đón khách, làm dịch vụ homestay, bảo tồn trang phục và nghi lễ dân tộc Lô Lô.

Thôn hiện có 30 hộ làm dịch vụ lưu trú cộng đồng homestay. Những hộ không có điều kiện làm dịch vụ lưu trú thì đồng bào nuôi lợn, gà, trồng rau cung cấp cho những hộ làm dịch vụ lưu trú. Đồng bào trong thôn nếu phải trùng tu, xây dựng lại nhà cửa đều thống nhất làm theo nếp cũ, vừa giữ được nét văn hóa truyền thống, vừa tạo cảnh quan thống nhất để thu hút khách tham quan.

Dấu ấn trong sinh hoạt của người Lô Lô nằm ở những căn nhà trình tường được đắp bằng đất cùng mái ngói âm dương đã nhuốm màu thời gian, đây được xem là nét văn hóa độc đáo còn tồn tại và phát triển đến bây giờ của một số DTTS vùng cao miền Bắc. Với ưu điểm mùa đông thì ấm, mùa hạ thì mát, người dân đã thiết kế và sửa sang lại các ngôi nhà trở thành những homestay xinh xắn, tiện nghi dành cho du khách đến đây tham quan, khám phá.

Ông Lý Cáo Sình - một trong những hộ cải tạo nhà trình tường truyền thống thành homestay cho biết, từ lúc mở homestay, cuộc sống thay đổi nhiều. Trong thôn, đường xá xanh, sạch, đẹp, đời sống khá giả hơn… nhà cửa cũng khang trang hơn. “Ban đầu cũng sợ lắm, mình không biết chữ, không biết nói tiếng phổ thông, lấy gì mà làm du lịch. Nhưng rồi cứ học từng chút một, khách lên thấy lạ, thấy thích, rồi từ từ quen dần”, ông Sình chia sẻ.

Để làm homestay, các thành viên trong gia đình ông Lý Cáo Sình đã dành thời gian đi học các lớp kiến thức về du lịch, giao tiếp tiếng Anh do địa phương tổ chức… Nhờ vậy, những năm qua, homestay đón lượng khách ổn định, giúp gia đình ổn định cuộc sống. Mỗi tháng trừ các chi phí, gia đình ông thu nhập từ 20 - 30 triệu đồng.

Bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống

Phát triển du lịch một cách bền vững không chỉ mang lại kinh tế, mà còn thắp sáng khát vọng đổi đời cho đồng bào các DTTS. Theo anh Sỉnh Dì Gai, từ ngày khách du lịch về làng, người Lô Lô biến những nét văn hóa truyền thống của mình thành sản phẩm du lịch, đời sống người dân đã được nâng cao, góp phần giảm mạnh tỷ lệ hộ nghèo. Đến nay, tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025 chiếm 20,07%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 33 triệu đồng/năm. Trong năm 2024, thôn Lô Lô Chải thu hút gần 300 đoàn khách với gần 3.500 lượt khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm và lưu trú. Những nếp nhà trình tường xưa cũ trở thành phòng nghỉ có giá trị hàng trăm đến cả triệu đồng mỗi đêm, mỗi người dân Lô Lô chất phác, thật thà, mến khách đều là một hướng dẫn viên thân thiện.

Mặc dù có tiềm năng dồi dào về cả thiên nhiên và văn hóa, tuy nhiên vấn đề quan trọng nhất đặt ra không chỉ cho Lô Lô Chải mà cả cao nguyên đá Hà Giang đó chính phát triển du lịch gắn với tính bền vững và lâu dài. Điều đó nằm ở tinh thần gìn giữ, phát triển các giá trị sẵn có, trân trọng những gì tạo hóa đã ban tặng và hơn thế là cả một lập trường bảo vệ giá trị văn hóa địa phương và dân tộc. Thời gian qua, huyện Đồng Văn đã bắt đầu triển khai kế hoạch kiểm soát phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa. Trong đó, yêu cầu các homestay giữ nguyên kiến trúc truyền thống, hạn chế xây dựng bê tông hóa, đồng thời khuyến khích người dân tham gia các tổ hợp tác du lịch cộng đồng để tăng chất lượng dịch vụ.