Giấc mơ an cư - chính sách đột phá từ nghị quyết của Quốc hội

Thành lập Quỹ nhà ở quốc gia

Theo Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030” được Thủ tướng phê duyệt, thì đến năm 2030 phải hoàn thành ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội và năm 2025 phải phấn đấu hoàn thành 100.000 căn nhà ở xã hội. Tuy vậy, số lượng dự án đã hoàn thành, khởi công, xây dựng mới nhà ở xã hội chỉ đạt 49% chỉ tiêu đặt ra tới năm 2025 trong Đề án.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc triển khai dự án nhà ở xã hội vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc đó là do thể chế và thủ tục hành chính phức tạp, kéo dài. Điều này dẫn đến không nhiều doanh nghiệp mặn mà với các dự án nhà ở xã hội.

Để tháo gỡ những vướng mắc cho nhà ở xã hội, Nghị quyết số: 201/2025/QH15 của Quốc hội đã cho phép được áp dụng nhiều chính sách đặc thù. Trong đó, Quốc hội cho phép thành lập Quỹ nhà ở quốc gia. Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia bao gồm: quỹ nhà ở trung ương do Chính phủ thành lập, quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập. Quỹ nhà ở quốc gia được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước cấp, tiền trích từ số tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở, từ tiền bán nhà ở thuộc tài sản công, từ tiền đấu giá quyền sử dụng đất, tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước và nguồn huy động hợp pháp khác.

Quỹ nhà ở quốc gia để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, tạo lập nhà ở xã hội để cho thuê, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê. Với việc cho phép thành lập Quỹ này cho thấy, Nhà nước không làm thay, tạo điều kiện để xã hội cùng tham gia và hưởng lợi. Và một lần nữa cho thấy, giải quyết vấn đề nhà ở xã hội cần sự chung tay của cả xã hội.

Cắt giảm nhiều thủ tục - giảm chi phí cho doanh nghiệp

Một trong những vướng mắc lâu nay mà các doanh nghiệp phản ánh nhiều nhất chính là thủ tục hành chính trong quá trình thực hiện dự án nhà ở xã hội. Không ít doanh nghiệp cho rằng, họ rất muốn đầu tư vào nhà ở xã hội nhưng khi bắt tay vào thực hiện thì thực sự nản vì quá nhiều thủ tục, gây lãng phí.

Để tháo gỡ vướng mắc này, nghị quyết đã quy định: giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công.

Bên cạnh đó, Quốc hội cũng cho phép, dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không phải thực hiện thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng. Chủ đầu tư, người quyết định đầu tư tự tổ chức thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi và chịu trách nhiệm bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật về xây dựng.

Việc thẩm định thiết kế về phòng cháy và chữa cháy tại cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ được thực hiện lồng ghép trong thủ tục cấp giấy phép xây dựng đối với trường hợp yêu cầu phải cấp giấy phép xây dựng và do cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng thực hiện trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Đặc biệt, đối với trường hợp công trình xây dựng nhà ở xã hội thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội được đề xuất áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố, phù hợp với quy hoạch đô thị và nông thôn, đáp ứng yêu cầu về phòng cháy và chữa cháy theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ thì được miễn giấy phép xây dựng.

Ngoài ra, nghị quyết cũng quy định rõ, việc lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng để thực hiện các gói thầu thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, công trình xây dựng nhà ở xã hội bằng nguồn vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn, vốn của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ được áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn theo quy định của pháp luật về đấu thầu. Theo tính toán của Bộ Xây dựng, với việc cắt giảm, cải cách thủ tục hành chính trong phát triển nhà ở xã hội sẽ cắt giảm được ít nhất 350 ngày thủ tục hành chính.

350 ngày thủ tục hành chính được cắt giảm, sẽ giúp cho doanh nghiệp, chủ đầu tư giảm rất nhiều chi phí về thời gian, tiền bạc. Điều này cũng đồng nghĩa khoảng thời gian mà người dân chạm đến căn nhà xã hội sẽ rút lại gần hơn!

Không chỉ cắt giảm thủ tục hành chính, một điểm đột phá trong chính sách nhà ở xã hội lần này là Quốc hội cho phép, căn cứ phương pháp xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội và lợi nhuận định mức theo quy định của pháp luật về nhà ở, chủ đầu tư tự xây dựng, thuê tư vấn có đủ điều kiện năng lực về hoạt động xây dựng để thẩm tra trước khi chủ đầu tư phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội. Quy định này đã giải quyết được vướng mắc lâu nay khi doanh nghiệp tham gia vào nhà ở xã hội nhưng lại bị bó bởi khung giá cứng nhắc khiến doanh nghiệp dù rất muốn nhưng lại không đủ nhiệt huyết tham gia.

Cơ chế, chính sách đặc thù đột phá rất quan trọng, nhưng sẽ là chưa đủ nếu như việc thực thi không tuân thủ nghiêm quy định. Do đó, rất cần sự vào cuộc một cách có trách nhiệm của các chủ thể liên quan, đặc biệt là cần sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ để không xảy ra tình trạng trục lợi chính sách.

Với nhiều cơ chế chính sách đặc thù mang tính đột phá, Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội thể hiện tính nhân văn sâu sắc, tinh thần hành động và trách nhiệm cao của Quốc hội trước những yêu cầu cấp bách của cuộc sống. Những đột phá chính sách lần này là nền tảng pháp lý quan trọng để tạo lực hút đối với các nhà đầu tư tham gia các dự án nhà ở xã hội. Đây cũng là một trong những giải pháp quan trọng để bảo đảm an sinh xã hội, để “không để ai bị bỏ lại phía sau”.