Chìa khóa phát triển bền vững chuỗi cung ứng

- Thưa ông, chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới – “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”, với khát vọng trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Trong bối cảnh đó, theo ông, kinh tế xanh có vị trí, vai trò như thế nào với nền kinh tế nói chung và ngành logistics nói riêng?

- Việt Nam hiện đang bước vào một kỷ nguyên mới – “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, với mục tiêu khát vọng trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Trong bối cảnh đó, phát triển kinh tế xanh không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành một yêu cầu tất yếu, góp phần định hình một nền kinh tế bền vững và năng động. Việt Nam cần tối ưu hóa tài nguyên, giảm phát thải carbon, và bảo đảm trách nhiệm xã hội để giữ vững sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Với ngành logistics, kinh tế xanh đóng vai trò đặc biệt quan trọng, vừa là động lực, vừa là giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và phát triển bền vững chuỗi cung ứng.

Tại Diễn đàn Logistics Quốc gia 2024 vào đầu tháng 12 vừa qua tại Bà Rịa – Vũng Tàu, Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh 7 giải pháp trọng tâm để phát triển logistics Việt Nam. Các giải pháp này bao gồm: đầu tư vào hạ tầng logistics đồng bộ, số hóa và chuyển đổi số, cải thiện môi trường kinh doanh, phát triển nguồn nhân lực, tối ưu hóa kết nối đa phương thức, tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), và đặc biệt là thúc đẩy quá trình xanh hóa logistics.

Những giải pháp này không chỉ mang tính định hướng mà còn là kim chỉ nam để ngành logistics Việt Nam phát triển một cách toàn diện và bền vững trong kỷ nguyên mới. Trong đó, xanh hóa logistics không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn tạo ra giá trị gia tăng, gia tăng uy tín và tính cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Việt Nam đang đứng trước những cơ hội lớn khi đón nhận sự dịch chuyển của các chuỗi cung ứng trong bối cảnh địa chính trị mới, đặc biệt là những chuỗi cung ứng xanh, có giá trị cao và hàm lượng tri thức lớn như điện tử, bán dẫn... Để không bị tụt lại phía sau, các doanh nghiệp logistics Việt Nam cần thay đổi mô hình kinh doanh, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số và xanh hóa. Điều này không chỉ giúp thực hiện các mục tiêu quan trọng của ngành theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, mà còn tạo cơ hội nắm bắt kinh doanh và chuyển mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

- Thể chế cho kinh tế xanh đã được Đảng, Nhà nước hết sức quan tâm. Phát triển xanh cũng đã được lồng ghép trong nhiều kế hoạch, chương trình hành động của các bộ, ngành, địa phương. Ở góc độ doanh nghiệp, ông đánh giá thế nào về sự “xanh” trong hoạt động của ngành logistics hiện nay?

- Hiện tại, nhận thức về logistics xanh trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đã được nâng cao đáng kể. Nhiều doanh nghiệp hội viên của VLA đã áp dụng các giải pháp như sử dụng phương tiện vận tải thân thiện môi trường, ứng dụng công nghệ số để tối ưu hóa hành trình, giảm tiêu thụ nhiên liệu, và tăng hiệu quả vận hành. Việt Nam cũng đã có những cảng biển thuộc các doanh nghiệp hội viên của VLA nhận được chứng nhận “Xanh” của các tổ chức quốc tế, cũng có một số doanh nghiệp hiện đã tiến hành kiểm đếm lượng phát thải carbon, tham gia thị trường tín chỉ carbon… Tuy nhiên, quy mô ứng dụng thực tiễn vẫn còn hạn chế, và logistics xanh vẫn đang trong giai đoạn khởi đầu tại Việt Nam.

Khảo sát của chúng tôi cũng chỉ ra một số thông tin đáng lo ngại. Từ tháng 8.2023 – 7.2024, Viện Nghiên cứu và Phát triển Logistics Việt Nam (VLI) thực hiện cuộc khảo sát với hàng trăm doanh nghiệp chủ hàng và nhà cung cấp dịch vụ logistics. Kết quả cho thấy, phần lớn doanh nghiệp vẫn khá thụ động trong việc thực hiện các cam kết về môi trường và logistics xanh.

Cụ thể, 12,5% doanh nghiệp chưa thực hiện chính sách và quy trình sản xuất xanh, trong khi 87,5% đã và đang thực hiện hoặc có kế hoạch thực hiện nhằm giảm thiểu tác động môi trường, nhưng thời gian cam kết thực hiện chưa được xác định rõ ràng. 65,63% doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics chưa thực hiện cam kết giảm thiểu tác động môi trường, chỉ 34,37% đã và đang thực hiện hoặc dự kiến sẽ thực hiện các cam kết này…

Cơ hội khẳng định cam kết phát triển bền vững

- Nhu cầu phát triển thuận theo tự nhiên, kinh tế tuần hoàn hay kinh tế xanh giờ đây đã không còn là sự động viên hay khuyến khích nữa, mà ngày càng trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các quốc gia. Riêng với ngành logistics, chúng ta đang có những cơ hội và thách thức nào trong xanh hóa ngành này, thưa ông?

- Chúng ta có nhiều cơ hội và thuận lợi. Đó trước hết là xu thế toàn cầu, yêu cầu xanh hóa logistics đang được thúc đẩy mạnh mẽ bởi các quy định quốc tế như CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon) hay các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Về chính sách hỗ trợ, Nhà nước đã bắt đầu có những chính sách lồng ghép yếu tố xanh trong các chiến lược phát triển ngành logistics. Các tổ chức tín dụng ngân hàng cũng đã có nguồn tài chính xanh đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi xanh.

Đặc biệt là động lực từ Đại hội Thế giới Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận Vận tải Quốc tế (FIATA World Congress 2025 – FWC 2025), sẽ diễn ra tại Hà Nội vào tháng 10.2025. Với chủ đề "Green and Resilient Logistics" (Logistics xanh, thích ứng nhanh), đây sẽ là cơ hội quan trọng để khẳng định cam kết của Việt Nam với phát triển bền vững; là cơ hội để chúng ta học hỏi kinh nghiệm quốc tế, cập nhật xu thế và thúc đẩy hợp tác để tăng tốc quá trình xanh hóa. Sự kiện không chỉ thu hút sự quan tâm của các chuyên gia và doanh nghiệp quốc tế mà còn tạo động lực mạnh mẽ để ngành logistics trong nước tiếp tục đổi mới, hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế xanh, bền vững.

Dù vậy, chúng ta cũng gặp phải những rào cản và thách thức. Đó trước hết là chi phí đầu tư. Xanh hóa logistics đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, trong khi khả năng tiếp cận nguồn tài chính của nhiều doanh nghiệp còn hạn chế. Cùng với đó là sự thiếu đồng bộ trong hạ tầng, hạ tầng logistics tại Việt Nam, từ hệ thống giao thông đến kho bãi, vẫn cần được nâng cấp để hỗ trợ tốt hơn cho các giải pháp xanh. Ngoài ra, nhận thức chưa đồng đều, một số doanh nghiệp vẫn coi xanh hóa là chi phí thay vì cơ hội đầu tư dài hạn.

Đây là lý do VLA định hướng FWC 2025 như một diễn đàn quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và khuyến khích áp dụng các giải pháp sáng tạo, từ đó thúc đẩy tiến trình xanh hóa ngành logistics tại Việt Nam.

"Tôi muốn nhấn mạnh thêm rằng, sự kiện FWC 2025 vào tháng 10.2025 không chỉ là cơ hội để khẳng định vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn là nền tảng để thúc đẩy sự chuyển đổi xanh trong ngành logistics Việt Nam, phù hợp với yêu cầu và xu thế của thời đại".

Chủ tịch VLA Đào Trọng Khoa

- Muốn đẩy nhanh tiến trình xanh hóa ngành logistics, phát triển bền vững chuỗi cung ứng, chúng ta cần làm gì, thưa ông?

- Để xanh hóa logistics, doanh nghiệp cần bắt đầu từ nhận thức, xây dựng tầm nhìn và từ đó triển khai các hành động.

Theo đó, các công ty có thể cần đánh giá lại phương thức vận chuyển của mình. Điều này dẫn tới doanh nghiệp có thể lựa chọn các phương thức vận chuyển bền vững hơn, ví dụ: thay đổi phương thức vận chuyển bằng đường hàng không hoặc tìm kiếm các tuyến đường mới giúp giảm thiểu lượng khí thải carbon; nhưng cũng sẽ phải vượt qua các rào cản như thay đổi tuyến vận chuyển có khả năng dẫn đến thời gian vận chuyển dài hơn và chi phí cao hơn…

Cùng với đó, cần đầu tư vào công nghệ, sử dụng các phương tiện vận tải chạy điện hoặc nhiên liệu sạch, áp dụng giải pháp công nghệ số để tối ưu hóa hành trình và giảm lượng phát thải. Hợp tác chuỗi cung ứng, thúc đẩy hợp tác với các đối tác trong chuỗi giá trị để tạo ra các giải pháp logistics bền vững, giảm thiểu lãng phí và phát huy hiệu quả nguồn lực. Doanh nghiệp cũng cần nâng cao năng lực quản trị, đào tạo nguồn nhân lực về quản lý logistics xanh và ứng dụng các tiêu chuẩn quốc tế.

Song song, doanh nghiệp rất cần sự hỗ trợ từ Nhà nước ở các khía cạnh: Có chính sách ưu đãi trong xây dựng các cơ chế khuyến khích như giảm thuế, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp đầu tư vào giải pháp xanh; đầu tư hạ tầng, nâng cấp hạ tầng logistics, phát triển cảng xanh, và đẩy mạnh giao thông đa phương thức; tạo khung pháp lý đồng bộ, thông qua việc hoàn thiện các quy định về tiêu chuẩn xanh, giảm phát thải và khuyến khích kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực logistics.

- Về phía VLA sẽ làm gì để thúc đẩy tiến trình xanh hóa logistics, thưa ông?

- Chúng tôi đã và đang triển khai nhiều giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp, gồm phối hợp với các đơn vị, tổ chức trong nước cũng như quốc tế tổ chức các chương trình tập huấn và hội thảo về logistics xanh.

Trong thời gian tới, chúng tôi cũng có kế hoạch phát động các sáng kiến xanh tới cộng đồng doanh nghiệp logistics Việt Nam trong việc việc áp dụng giải pháp công nghệ đến xây dựng mô hình kinh doanh bền vững.

Chúng tôi cũng đang triển khai dự án ESG – phát triển bền vững thông qua hoạt động trồng rừng, phủ xanh đồi núi trọc và làm giàu rừng. Hợp tác với các tổ chức quốc tế trong khuôn khổ FWC 2025 để mang đến cho doanh nghiệp những kinh nghiệm và cơ hội thực tiễn từ các thị trường tiên tiến.

- Xin cảm ơn ông!