Bức tranh màu xám

Kinh tế Đức đang đối mặt với triển vọng ảm đạm khi Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck hạ thấp đáng kể kỳ vọng tăng trưởng năm 2024 của nền kinh tế lớn nhất châu Âu.

Chông chênh giữa tình trạng trì trệ và suy thoái trong những quý gần đây, nền kinh tế Đức được Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck ví như đối mặt “một cơn bão thực sự”, trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu yếu, bất ổn địa chính trị và lạm phát đã cản trở sự phục hồi của nền kinh tế đầu tàu châu Âu sau một thời gian rơi vào suy thoái.

Chính phủ Đức đã thông qua dự báo kinh tế điều chỉnh mức tăng trưởng xuống 0,2% trong năm nay, thấp hơn nhiều so với dự báo trước đó là 1,3%. Ông Habeck cho biết, Đức đang thoát khỏi cuộc khủng hoảng chậm hơn so với mong đợi. Thực tế là môi trường kinh tế toàn cầu không ổn định và tăng trưởng thương mại toàn cầu thấp trong lịch sử là thách thức đối với một quốc gia xuất khẩu như Đức.

Ngân hàng Bundesbank của Đức cho biết, vào hôm 26.2, sản lượng kinh tế ở Đức sẽ giảm nhẹ trở lại trong quý đầu tiên của năm 2024, do đó nước này sẽ bước vào thời kỳ suy thoái kỹ thuật sau hai quý tăng trưởng âm liên tiếp. Hơn nữa, các cuộc đình công lan rộng gây ảnh hưởng đến giao thông công cộng cũng là một yếu tố góp phần quan trọng vào tình trạng trên.

Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck đã chỉ ra những “vấn đề mang tính cơ cấu” dài hạn như thiếu hụt công nhân lành nghề hay tình trạng đầu tư dưới mức kéo dài cần được giải quyết. Ông cũng thừa nhận rằng, tình trạng tranh cãi công khai thường xuyên giữa các đảng trong liên minh cầm quyền ở Đức cũng ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.

Sự bất ổn về địa chính trị và nhu cầu toàn cầu thấp hơn từ các thị trường như Trung Quốc là một trong những trở ngại cho sự phục hồi kinh tế của Đức. Ngành công nghiệp lớn của Đức cũng bị thiệt hại đặc biệt do mất nguồn nhập khẩu khí đốt giá rẻ từ Nga. Trong khi đó, một loạt các đợt tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương châu Âu nhằm mục đích kiềm chế lạm phát đã cản trở hoạt động đầu tư. Lạm phát cao và sức mua giảm dẫn đến nhu cầu trong nước thấp hơn cũng là một trở ngại cho sự phục hồi của nền kinh tế lớn nhất châu Âu. 

Tạo việc làm và thúc đẩy tiêu dùng

Theo báo cáo kinh tế hàng năm của Chính phủ Đức, lạm phát đã giảm xuống mức trung bình 5,9% trong năm ngoái và dự báo sẽ tiếp tục giảm xuống 2,8%. Trước Quốc hội, ông Robert Habeck bày tỏ hy vọng, tiêu dùng khi đó có thể thúc đẩy nền kinh tế.

Theo Bộ trưởng Tài chính Christian Lindner, lạm phát đã có thể kiểm soát được, vì tiền lương đã tăng lên, vì vậy mọi người có thể tăng chi tiêu và thúc đẩy tiêu dùng. Chỉ có điều, người dân sẽ không chi tiêu nhiều như dự đoán mà thay vào đó họ lựa chọn tiết kiệm. Ngoài lạm phát có thể kiểm soát được, thị trường lao động ổn định còn mang đến một tia hy vọng khi 46 triệu người đang có việc làm ở Đức và con số này sẽ tiếp tục tăng lên trong năm nay.

Cho đến nay, các đảng trong Chính phủ trung tả gồm đảng Dân chủ Xã hội (SPD), đảng Xanh và đảng Dân chủ Tự do tân tự do (FDP) vẫn chưa thống nhất được một đường lối hành động rõ ràng. Các cuộc tranh luận liên tục nổ ra, đặc biệt là giữa Bộ trưởng Kinh tế Habeck của đảng Xanh và Bộ trưởng Tài chính Lindner, người đứng đầu FDP. Cả hai ông đều đồng ý rằng khả năng cạnh tranh của Đức với tư cách là nơi kinh doanh đang gặp rủi ro. Khi công bố báo cáo kinh tế thường niên tuần này, ông Habeck đã nói về một “tình huống cực kỳ thách thức” và kêu gọi thành lập một quỹ đặc biệt “tài trợ bằng nợ”, đây là phương pháp huy động vốn bằng cách vay tiền từ các tổ chức tài chính, ngân hàng hoặc các cá nhân khác để sử dụng cho mục đích kinh doanh hoặc đầu tư nhiều hơn. Tuy nhiên, ông Lindner lại nhất quyết yêu cầu giảm thuế cho các công ty.

Bên cạnh đó, tình trạng thiếu công nhân và lao động có tay nghề là một vấn đề lớn ảnh hưởng không nhỏ đến tốc độ tăng trưởng kinh tế Đức. Với khoảng 700.000 vị trí việc làm cần tuyển dụng còn trống, tiềm năng tăng trưởng kinh tế của Đức đã giảm xuống 0,7% từ mức khoảng 2% trong những năm 1980 và có thể tiếp tục giảm xuống 0,5% nếu không giải quyết được vấn đề này. 

Do đó, Chính phủ Đức đã đề xuất ưu đãi tài chính cho những người muốn làm việc lâu hơn và linh hoạt hơn khi về già. Việc xem xét lại trợ cấp thất nghiệp vốn ở mức cao cho một số đối tượng cũng là một biện pháp giải quyết vấn đề. Hơn nữa, ông Habeck nhận định rằng, điều cần thiết là đầu tư lớn hơn cho giáo dục, thúc đẩy cơ hội học tập của phụ nữ và khuyến khích để người lớn tuổi làm việc lâu hơn; đồng thời cũng cần tạo điều kiện cho lao động lành nghề nhập cư và hội nhập tốt hơn vào thị trường lao động và xã hội Đức.

Ngoài ra, dự án cải cách sẽ phải bao gồm việc mở rộng đáng kể các nguồn năng lượng tái tạo và trợ cấp để giúp các ngành công nghiệp chuyển đổi xanh, đáp ứng yêu cầu về trung hòa carbon; mở rộng quan hệ thương mại với các đối tác; xây dựng nhà ở giá rẻ hơn và hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao thông. Ngoài các khoản đầu tư khoảng 70 tỷ euro (76 tỷ USD) được lên kế hoạch cho năm 2024, còn có 49 tỷ euro (53 tỷ USD) đến từ quỹ khí hậu.

Ông Robert Habeck cũng nhìn thấy tia hy vọng cho cuộc khủng hoảng năng lượng, vì giá nhiên liệu đã giảm nhanh và đáng kể hơn so với dự báo của các chuyên gia. Mặc dù vậy, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức (DIW) Fratzscher bày tỏ sự nghi ngờ và cho rằng, liệu điều này có đủ để cạnh tranh, vì trong ngắn hạn sẽ không có sự thay đổi đáng kể nào về chi phí năng lượng ở Đức so với các nền kinh tế khác không hoàn toàn phụ thuộc vào khí đốt và dầu mỏ của Nga.

Ông Fratzscher nhận định rằng, việc hỗ trợ tài chính cho các công ty sử dụng nhiều năng lượng là cách tiếp cận sai lầm. Chuyển đổi không có nghĩa là củng cố các cấu trúc hiện có mà phải cho phép thay đổi, và thậm chí nếu một số công ty sử dụng nhiều năng lượng chuyển sản xuất và việc làm ra nước ngoài thì cũng không phải là điều quá tiêu cực. Hơn nữa, ông cho rằng, trong tương lai các ngành công nghiệp cần được thúc đẩy, và hiện tại Đức cần có định hướng chiến lược liên quan đến kế hoạch, các ưu tiên và trên hết là sự phối hợp trong chính sách của châu Âu.