Đưa ra bức tranh tổng thể đầy màu sắc về việc thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường

Đạt nhiều kết quả nổi bật, quan trọng, tích cực

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó Trưởng đoàn thường trực Đoàn giám sát cho biết, trên cơ sở báo cáo của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương, kết quả các cuộc làm việc, giám sát thực tế, hội thảo, tham vấn ý kiến chuyên gia, Đoàn giám sát cho rằng, việc ban hành và thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, quan trọng, tích cực, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.

Cụ thể, việc ban hành chính sách, pháp luật đã thể chế hóa, cụ thể hóa các chủ trương của Đảng về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn. Công tác bảo vệ môi trường đã có nhiều chuyển biến, đạt và vượt nhiều mục tiêu, chỉ tiêu quan trọng đề ra tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam tăng, đứng top đầu trong ASEAN; 3/5 chỉ tiêu đã vượt kế hoạch đặt ra cho năm 2025.

Đoàn giám sát cũng nhận thấy, các nguồn thải lớn đã được kiểm soát chủ động và chặt chẽ, không để xảy ra sự cố môi trường lớn; tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải tăng dần qua các năm; công tác quản lý chất thải có nhiều chuyển biến, việc tái chế, tái sử dụng chất thải được tăng cường, giảm hình thức chôn lấp. Công tác ứng phó với biến đổi khí hậu có chuyển biến tích cực.

“Chất lượng môi trường nhìn chung được cải thiện, đặc biệt là chất lượng môi trường đất, môi trường nước mặt một số lưu vực sông chính, nước biển ven bờ, nước dưới đất. Mặc dù ô nhiễm môi trường vẫn xảy ra nhưng đã được ngăn chặn, mức độ ô nhiễm môi trường ở nhiều nơi không tăng hoặc tăng không đáng kể; các dự báo tác động xấu tới môi trường từ các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội đã được áp dụng các biện pháp ngăn ngừa có hiệu quả”, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy nêu rõ.

Về các nhiệm vụ, giải pháp, Đoàn giám sát đề xuất 3 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, gồm: những nhiệm vụ, giải pháp đột phá; những nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, hoàn thành đến cuối năm 2026; những nhiệm vụ, giải pháp trong trung và dài hạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Trong đó, với những nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, cần hoàn thành đến cuối năm 2026, Đoàn giám sát đề xuất cần hoàn thiện thể chế, chính sách, trong đó tập trung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 trình Quốc hội ngay tại Kỳ họp thứ Mười tới, cụ thể là xem xét điều chỉnh quy định thời gian áp dụng đối với các chính sách liên quan đến phân loại, lưu giữ, chuyển giao chất thải rắn sinh hoạt... Hai là nhiệm vụ về khắc phục ô nhiễm và ba là triển khai ứng dụng công nghệ và phát triển thị trường.

Đoàn giám sát đề nghị, tích hợp với hệ thống thông tin địa lý (GIS) để xây dựng bản đồ chất lượng môi trường, công bố, công khai cho cộng đồng và triển khai áp dụng cho một số đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh; thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Thủ đô Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh; cải thiện chất lượng môi trường một số đoạn sông bị ô nhiễm nghiêm trọng trên các sông: Ngũ Huyện Khê, Tô Lịch, Bắc Hưng Hải…

Quan tâm tăng tỷ lệ nước thải đã qua xử lý ở khu vực đô thị

Cho ý kiến với dự thảo Báo cáo kết quả giám sát, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, nỗ lực, quyết tâm và sự công phu của Đoàn giám sát trong xây dựng dự thảo báo cáo kết quả giám sát, dự thảo Nghị quyết và phim phóng sự minh họa cho kết quả giám sát.

Nội dung Báo cáo kết quả giám sát đã mang đến bức tranh tổng thể "đầy màu sắc" về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường có hiệu lực thi hành; các thông tin, số liệu phong phú, đầy đủ, rõ ràng; đưa ra nhiệm vụ, giải pháp tập trung, với lộ trình phù hợp…

Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý, Nghị quyết là sản phẩm cuối cùng của một chuyên đề giám sát, do đó cần phát huy kinh nghiệm của các giám sát chuyên đề trước đây của Quốc hội, đặt tên gọi của dự thảo Nghị quyết phù hợp, đúng với nội dung của giám sát lần này.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, Đoàn giám sát cần chọn lựa, bổ sung một số số liệu để thể hiện sinh động hơn nữa những kết quả nổi bật đạt được trong công tác này; thể hiện cân đối vai trò, trách nhiệm giữa Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương với nỗ lực của toàn dân, cộng đồng doanh nghiệp, các nhà khoa học và cả hệ thống chính trị.

Bên cạnh đó, cần bảo đảm gắn kết nội dung giữa hạn chế, bất cập với các nhiệm vụ, giải pháp; cập nhật, bảo đảm tính thống nhất với các nhận định, đánh giá, quan điểm nêu trong dự thảo văn kiện sẽ trình tại Đại hội Đảng lần thứ XIV…

Đồng tình với các đột phá, giải pháp trụ cột để quản lý chất thải rắn và chất thải nguy hại được Đoàn giám sát đề xuất, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị, cần nghiên cứu, rà soát để bổ sung một số nhiệm vụ, trách nhiệm và vai trò của Nhà nước, vì để nâng cao nhận thức của người dân trong xử lý rác thải, bảo vệ môi trường phải bắt đầu từ cơ chế, công cụ luật pháp của Nhà nước.

“Không tự nhiên người dân có nhận thức mới về xử lý rác thải, phải bắt đầu từ các chính sách, pháp luật của Nhà nước, cùng với hành động của cả hệ thống chính trị. Cùng với đó, cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân”, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Quan tâm đến vấn đề quản lý nước thải đô thị, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh lưu ý, số lượng nước thải thẳng ra môi trường, chưa qua xử lý ở khu vực đô thị còn nhiều. Do đó, các địa phương, cơ quan cần quan tâm triển khai các biện pháp để nâng cao tỷ lệ nước thải đô thị qua xử lý. Lấy ví dụ từ thực tế ở Hà Nội, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, thành phố cần tăng kinh phí để sớm hoàn thành dự án cải thiện môi trường sông Tô Lịch - con sông gắn liền với đời sống và ký ức của người dân Thủ đô.

Đối với công tác xử lý nước thải nói chung, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh ghi nhận, với nỗ lực của các cấp, các ngành và ý thức trách nhiệm cao của cộng đồng doanh nghiệp, đến nay 97% số khu công nghiệp đã có hệ thống xử lý nước thải. Tuy nhiên, xử lý nước thải từ các làng nghề vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng nước một số lưu vực sông.

Để khắc phục hạn chế này, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đắc Vinh đề nghị, bên cạnh giải pháp hoàn thiện thể chế được Đoàn giám sát đưa ra, cần chú ý đến việc thực hiện công tác quy hoạch, có chính sách để khuyến khích, hỗ trợ các làng nghề thay đổi công nghệ sản xuất, giảm bớt phát thải nguy hại ra các lưu vực sông...

Tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã giải trình, làm rõ các vấn đề Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, Đoàn giám sát tiếp thu tối đa ý kiến của các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện Báo cáo kết quả giám sát, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về chuyên đề giám sát, báo cáo tóm tắt, phim phóng sự minh họa trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện, bảo đảm tính thống nhất về nhận định, số liệu đánh giá về kết quả đạt được, tồn tại hạn chế, nguyên nhân và đề xuất, kiến nghị. Rà soát lại các phụ lục kèm theo, tiếp tục cập nhật phụ lục gửi tài liệu đến các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp tới, nhất là cân đối giữa thành tựu, kết quả và hạn chế, giữa nhiệm vụ và giải pháp. Tiếp tục rà soát bổ sung các nhiệm vụ, giải pháp giao Chính phủ, cập nhật danh mục văn bản vi phạm pháp luật cần sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới trong lĩnh vực bảo vệ môi trường...