Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 và dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi):Tối ưu hóa nguồn lực, xóa bỏ tầng nấc trung gian, xây dựng chính quyền gần dân, sát dân

Điều này sẽ tạo cơ sở pháp lý để tinh giản tổ chức, tối ưu hóa nguồn lực, xóa bỏ tầng nấc trung gian, xây dựng chính quyền gần dân, sát dân, giải quyết kịp thời các yêu cầu chính đáng của nhân dân.

ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum): Giải quyết kịp thời các yêu cầu chính đáng của nhân dân

Tôi tán thành với phạm vi, nội dung sửa đổi được nêu trong Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung 8/120 điều của Hiến pháp năm 2013.

Dự thảo Nghị quyết đã sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 9 về MTTQ Việt Nam với những nội dung cơ bản như khẳng định MTTQ là một bộ phận của hệ thống chính trị nước ta do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; đồng thời, bổ sung nhiều nội dung để làm rõ và sâu sắc hơn vị trí, vai trò của MTTQ Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện các tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội, các cá nhân tiêu biểu của các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư nước ngoài... Tôi cơ bản tán thành với các nội dung này và có thêm ý kiến về việc dự thảo đã bổ sung nội dung phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân đến cơ quan nhà nước. Đây là một trong những hoạt động cụ thể của Mặt trận. Mặt khác, khi nói Mặt trận tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước đã bao gồm hoạt động này. Do vậy, nên để quy định này trong Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ phù hợp hơn quy định trong Hiến pháp.

Về tổ chức chính quyền địa phương, chủ trương của Đảng rất rõ là xây dựng chính quyền 2 cấp gồm cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở (xã, phường và đặc khu đối với hải đảo). Chủ trương này không làm giảm vai trò quản lý nhà nước, quản trị xã hội mà tạo cơ sở để tinh giản tổ chức, tối ưu hóa nguồn lực, xóa bỏ tầng nấc trung gian, xây dựng chính quyền gần dân, sát dân, giải quyết kịp thời các yêu cầu chính đáng của nhân dân. Việc thể chế chủ trương này của Đảng trong Hiến pháp có ý nghĩa lý luận và thực tiễn rất lớn.

Dự thảo Nghị quyết có biểu đạt tổ chức chính quyền là cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và cấp dưới tỉnh. Tôi đề xuất một cách biểu đạt khác, đó là tổ chức chính quyền 2 cấp theo hướng chỉ có cấp tỉnh và cấp cơ sở như kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Từ "chính quyền cấp cơ sở" cũng đã được sử dụng trong các nghị quyết của Đảng. Vì thế, cách biểu đạt "cấp tỉnh và cấp cơ sở" cũng phù hợp với nghị quyết của Đảng và nhằm thể chế hóa Nghị quyết của Đảng; còn cấp tỉnh gồm những gì, hay cấp cơ sở gồm những gì thì nên giao cho Quốc hội hoặc quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

ĐBQH Nguyễn Thị Quyên Thanh (Vĩnh Long): Đa số cán bộ, đảng viên, nhân dân ủng hộ chủ trương sắp xếp, thu gọn đầu mối đơn vị hành chính

Cử tri và nhân dân rất quan tâm, đồng tình và kỳ vọng trước những chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Quốc hội, Chính phủ về việc thực hiện chủ trương đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, thể hiện tầm nhìn chiến lược hàng trăm năm của Đảng, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của tình hình thực tiễn hiện nay. Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã được Quốc hội tiến hành một cách thận trọng, khách quan, dân chủ, khoa học, thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật, tổ chức quán triệt, triển khai trong cả hệ thống chính trị và lấy ý kiến rộng rãi của người dân.

Các địa phương trên cả nước đang tích cực tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân về mục đích, ý nghĩa, phạm vi, nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đặc biệt tăng cường vận động người dân góp ý qua hệ thống VNeID. Cử tri Vĩnh Long rất ủng hộ và tích cực tham gia bằng hình thức này, chỉ trong 3 ngày đã có trên 2.500 lượt ý kiến tham gia, cho thấy việc ứng dụng công nghệ số vào lấy ý kiến Nhân dân không chỉ là bước tiến mạnh mẽ trong cải cách thủ tục hành chính mà còn thể hiện quyết tâm xây dựng một Chính phủ điện tử phục vụ Nhân dân hiệu quả, thiết thực với tinh thần “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng”.

Trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013, chúng ta dự kiến sửa đổi 8/120 điều. Tôi thống nhất với nội dung dự thảo Nghị quyết, trong đó nội dung sửa đổi, bổ sung quy định về MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội là phù hợp với yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về tổ chức, phương thức hoạt động và trách nhiệm chính trị trong giai đoạn phát triển mới, phát huy vai trò trực tiếp của nhân dân trong hoạt động giám sát, phản biện liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của người dân.

Về tổ chức chính quyền 2 cấp, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều quốc gia như Pháp, Nhật Bản, Thụy Điển đã thực hiện việc sắp xếp, thu gọn đầu mối đơn vị hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong chỉ đạo, điều hành, giúp tăng cường hiệu quả quản lý, giảm chi phí hành chính mà vẫn gần dân, sát dân. Thực tiễn ở Việt Nam cũng đã thực hiện nhập một số đơn vị hành chính trên cả nước cho thấy khả năng bảo đảm hiệu quả quản lý đối với đơn vị hành chính có quy mô lớn hơn. Việc nghiên cứu không tổ chức cấp huyện là cần thiết trong điều kiện hiện nay, phù hợp với xu thế của các nước phát triển. Thực tế, qua theo dõi, đa số cán bộ, đảng viên, Nhân dân ủng hộ chủ trương này của Bộ Chính trị và Ban Bí thư.

ĐBQH Trần Đình Gia (Hà Tĩnh): Quy định rõ trường hợp đặc biệt cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND

Tôi đồng tình với nội dung dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Với một số nội dung cụ thể, tại khoản 3 Điều 9, tôi đề nghị bỏ cụm từ "điều lệ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và điều lệ của các tổ chức". Về bản chất, điều lệ là văn bản nội bộ của tổ chức ban hành quy định chi tiết về mục tiêu, nguyên tắc hoạt động, cơ cấu tổ chức, quyền, nghĩa vụ của thành viên. Đồng thời, điều lệ đã được xây dựng trên cơ sở quy định của Hiến pháp và pháp luật. Chính vì vậy, không cần thiết phải đưa nội dung này trong dự thảo Nghị quyết.

Về khoản 3 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết quy định: “Trường hợp đặc biệt cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND cấp tỉnh, cấp xã hình thành sau sắp xếp”. Về quan điểm, tôi đồng tình với quy định này, tuy nhiên đề nghị quy định rõ trường hợp đặc biệt và điều kiện để áp dụng các trường hợp đặc biệt quy định chỉ định thời hạn giữ chức danh của nhân sự không phải là đại biểu HĐND; đồng thời đề nghị quy định rõ việc chỉ định các chức danh tại khoản 3 chỉ áp dụng duy nhất một lần trong thời điểm giao thời do sắp xếp, sáp nhập, tổ chức bộ máy. Để bảo đảm chặt chẽ, tránh áp dụng tùy tiện, tôi đề nghị trong dự thảo Nghị quyết quy định rõ là một lần áp dụng duy nhất.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà: một cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện, mang tính kiến tạo sâu sắc

Đây được coi như một dấu mốc lịch sử của nền lập pháp Việt Nam, vì lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội xem xét và quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp. Đây là một cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện, mang tính kiến tạo sâu sắc, phản ánh tầm nhìn chiến lược và quyết tâm đổi mới của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, của Tổng Bí thư, Quốc hội và Chính phủ để đất nước ta đủ điều kiện vững bước vào kỷ nguyên mới.

Một nguyên tắc và yếu tố xuyên suốt để thay đổi một nền hành chính địa phương, chúng tôi đã xây dựng trên 4 yếu tố cốt lõi cơ bản.

Thứ nhất, xác lập chỉnh thể cấu trúc pháp lý của chính quyền địa phương 2 cấp trên nền tảng tuân thủ một số điều có liên quan đến Hiến pháp đang được sửa đổi và thể chế hóa chủ trương của Đảng theo tinh thần Nghị quyết 60-NQ/TW của Trung ương vừa qua, Kết luận số 126-KL/TW, Kết luận số 127-KL/TW, Kết luận số 137-KL/TW và một số chủ trương lớn của Đảng trong tổng thể của cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị cũng như mục tiêu, yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.

Thứ hai, kế thừa, bổ sung, phân định một cách rành mạch thẩm quyền về phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Đây cũng là một nội dung rất cốt lõi mà đại biểu Quốc hội đã thảo luận rất sôi nổi tại tổ và hội trường để chúng ta phân định việc phân cấp, phân quyền và ủy quyền giữa Trung ương với địa phương và giữa cấp chính quyền địa phương với nhau, làm cơ sở pháp lý để toàn bộ hệ thống pháp luật chuyên ngành sẽ được sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới. Đây là những yếu tố mang tính rất nguyên tắc để tất cả các luật chuyên ngành phải căn cứ để xây dựng, sửa đổi, bổ sung, đồng thời thúc đẩy sự chủ động, năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương theo phương châm Tổng Bí thư đã quán triệt, đó là “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”.

Thứ ba, minh định thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương cho phù hợp với yêu cầu quản trị địa phương trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Phần này đã được minh định rất rõ và chúng tôi sẽ tiếp tục tiếp thu các ý kiến đóng góp của đại biểu.

Thứ tư, thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ tất cả khó khăn, rào cản, vướng mắc cho việc chuyển đổi chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp, nhưng gắn với việc có thể phải thực hiện được ngay việc phân cấp, phân quyền và ủy quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương để địa phương thực hiện đúng mục tiêu đề ra.