Đồng Nai: Quy hoạch sử dụng đất đưa ra sau dự án, đơn vị làm điện mặt trời điêu đứng!

Ngừng thanh toán tiền mua điện vì… quy hoạch

Từ năm 2020, Chính phủ và Bộ Công Thương đã ban hành các quyết định, thông tư, văn bản liên quan đến cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam. Tại Văn bản số 7088/BCT-ĐL ngày 22/9/2020, Bộ Công Thương đã hướng dẫn thực hiện điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN). Tại điểm a, khoản 2 có hướng dẫn cụ thể một số trường hợp, trong đó có nội dung: “Việc bảo đảm trang trại phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất thuộc thẩm quyền của địa phương”.

Xuất phát từ đó, trên địa bàn TP. Long Khánh (tỉnh Đồng Nai) có nhiều doanh nghiệp đầu tư mô hình trên. Trong đó, Công ty TNHH Đầu tư và Quản lý bất động sản Dream Land (Công ty) đã triển khai mô hình ĐMTMN tại trang trại trồng trọt của doanh nghiệp ở xã Bảo Quang với công suất dự án 990KW.

Để bán điện, ngày 9/9/2020, Công ty TNHH MTV Điện lực Đồng Nai (Công ty Điện lực Đồng Nai) đã có Văn bản số 6010/PCĐN-KD chấp thuận để Công ty được đấu nối điện sản xuất vào hệ thống lưới điện.

Sau khi hoàn thành các hồ sơ về kỹ thuật, phòng cháy chữa cháy, tờ khai kinh tế trang trại… ngày 31/12/2020, Công ty và Điện lực Long Khánh (Công ty Điện lực Đồng Nai) ký hợp đồng mua bán điện số 200527. Theo đó, bên Công ty bán điện cho Điện lực Long Khánh thông qua công tơ đo đếm được lắp đặt tại điểm giao nhận điện.

Điện lực Long Khánh có trách nhiệm thanh toán lượng điện từ hệ thống của Công ty phát lên lưới điện theo giá mua điện được quy định tại khoản 2 Điều 8 Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg ngày 6/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ. Giá mua điện được áp dụng 20 năm kể từ ngày 31/12/2020 đến hết ngày 30/12/2040.

Công ty phản ánh, từ tháng 1/2021 đến tháng 3/2023, đơn vị nhận đầy đủ tiền điện từ Điện lực Long Khánh. Tuy nhiên, từ tháng 4/2023 đến nay, phía Điện lực Long Khánh ngưng thanh toán với lý do doanh nghiệp chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý đất đai và yêu cầu bổ sung xác nhận sự phù hợp quy hoạch.

Dù không được thanh toán tiền nhưng từ tháng 4/2023 đến nay, toàn bộ sản lượng điện vẫn được Công ty phát lên lưới. Mỗi tháng, Điện lực Long Khánh vẫn ghi chỉ số và yêu cầu Công ty xuất hóa đơn giá trị gia tăng (VAT). Tính đến nay, số tiền Công ty Dream Land chưa được phía điện lực thanh toán đã gần 5 tỷ đồng…

Từ thời điểm bị ngừng thanh toán tiền điện, đơn vị đã nhiều lần làm việc với các cơ quan chức năng để hoàn thiện hồ sơ pháp lý nhưng chưa có kết quả cuối cùng.

“Đến nay, các cơ quan có thẩm quyền chưa giải quyết dứt điểm vụ việc. Trong khi đó, phía điện lực vẫn mua điện của chúng tôi và bán lại cho khách hàng. Chúng tôi xuất hóa đơn nhưng chưa được thanh toán. Phần lớn vốn đầu tư dự án chúng tôi vay ngân hàng. Việc không được thanh toán tiền điện trong thời gian dài khiến chúng tôi mất cân đối tài chính, có nguy cơ nợ xấu và mất tài sản thế chấp”, đại diện Công ty trình bày.

Quy hoạch sử dụng đất đưa ra sau dự án, người làm điện mặt trời chịu thiệt

Liên quan đến xử lý hồ sơ pháp lý về thủ tục đất đai của mô hình trên, ngày 13/11/2023, Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai có Báo cáo số 6781/SCT-KT&NL gửi UBND tỉnh.

Báo cáo cho biết ngày 15/5/2023, Tổng Công ty Điện lực Miền Nam có Văn bản 3614/EVNSPC-KD yêu cầu: "Các dự án/hệ thống không thuộc khu vực được quy hoạch, không phù hợp với kế hoạch sử dụng đất của địa phương thì kiên quyết dừng thanh toán tiền mua ĐMTMN". Do đó, Điện lực Đồng Nai đã tạm dừng thanh toán đối với 31/299 hệ thống do chưa bổ sung các hồ sơ liên quan đến đất đai.

Cũng tại văn bản của Sở Công Thương cho biết, tại thời điểm ký kết hợp đồng, các mô hình ĐMTMN trên đều có giấy xác nhận của UBND cấp xã về việc khai báo xây dựng trang trại trong hồ sơ đăng ký/thỏa thuận đấu nối điện hoặc hợp đồng mua bán điện đúng theo quy định.

“Tuy nhiên, sau ngày 31/12/2020, UBND tỉnh Đồng Nai phê duyệt Quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2021- 2030 dẫn đến một số mô hình trang trại hợp pháp trước đó không còn phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của địa phương. Do đó, các chủ đầu tư không thể thực hiện được thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất theo như yêu cầu của ngành điện”, văn bản của Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai nêu.

Để đảm bảo quyền lợi của các doanh nghiệp đầu tư mô hình ĐMTMN, Sở Công Thương đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai chỉ đạo các địa phương xác nhận trang trại phù hợp với quy hoạch và thời gian tồn tại của từng công trình; giao Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) hướng dẫn thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất; lấy ý kiến của Tổng Công ty Điện lực miền Nam về việc tiếp tục thanh toán tiền điện đối với các công trình đã được các địa phương xác nhận hợp pháp còn trong thời gian tồn tại cho đến khi có thông báo thu hồi đất.

Tiếp đến, tháng 10/2024, TP. Long Khánh có Văn bản số 3699/UBND-CN về việc xử lý hồ sơ pháp lý liên quan đến các mô hình trang trại kết hợp đầu tư hệ thống ĐMTMN. Tại văn bản này, TP. Long Khánh cho biết có 15 trường hợp chưa hoàn thiện bổ sung hồ sơ pháp lý và Điện lực Long Khánh chưa thanh toán tiền điện. Các trường hợp trang trại này đã xây dựng từ lâu và hệ thống ĐMTMN được lắp đặt trong năm 2020, hiện nay đang hoạt động sản xuất mô hình trang trại và là ngành nghề kinh tế chính của các hộ gia đình này.

Do đó, TP. Long Khánh kiến nghị tạm thời giữ nguyên hiện trạng các trường hợp đã có hệ thống ĐMTMN từ 2020 để chờ các quy định hướng dẫn.

Công ty Dream Land cho rằng, thời điểm ký hợp đồng với điện lực, dự án hoàn toàn hợp pháp. Thế nhưng chỉ vì quy hoạch phê duyệt sau, bỗng nhiên dự án trở nên “sai sót”, chủ đầu tư bị đẩy vào vòng xoáy nợ nần và chạy đôn chạy đáo để kêu cứu các cơ quan chức năng nhưng đến nay vẫn chưa được xử lý dứt điểm.

Nhìn nhận về vấn đề trên, Luật sư Đặng Thị Thuý Huyền - Công ty Luật TNHH HPL và Cộng sự, nhận định, Luật Điện lực 2024 quy định trước khi ký hợp đồng mua bán điện, điện lực có nghĩa vụ thẩm định hồ sơ pháp lý. Nếu hồ sơ không đủ điều kiện, có quyền từ chối đấu nối. Nhưng khi hợp đồng đã ký hợp pháp, dự án nghiệm thu kỹ thuật và vận hành ổn định thì mọi nghĩa vụ phải tiếp tục thực hiện cho đến khi có quyết định xử lý khác của cơ quan có thẩm quyền.

Trong trường hợp của các doanh nghiệp nêu trên, việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất sau này là yếu tố khách quan, không phải lỗi doanh nghiệp.

Theo Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Quy hoạch, quyền lợi của nhà đầu tư hợp pháp trước thời điểm quy hoạch mới phải được bảo lưu. Do đó, việc điện lực tiếp tục chốt chỉ số, nhận hóa đơn mà không thanh toán là vi phạm nghĩa vụ hợp đồng, có dấu hiệu chiếm dụng vốn của doanh nghiệp. Vì thế, các doanh nghiệp có quyền khởi kiện dân sự để đòi tiền gốc, lãi chậm trả và bồi thường thiệt hại.

Đồng thời, nếu chứng minh được việc cố ý trì hoãn thanh toán trong khi tiếp tục sử dụng điện và hóa đơn, gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự.