Dạy bơi an toàn, phòng, chống đuối nước cho học sinh

Tỷ lệ trường học có bể bơi rất thấp

Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, giai đoạn 2015 - 2020, trung bình mỗi năm ở Việt Nam có gần 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước. Dù con số này giảm dần hàng năm, nhưng đuối nước vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em. Tỷ lệ đuối nước trẻ em ở Việt Nam vẫn cao hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á và cao gấp 10 lần các nước có thu nhập cao.

Tại Hội thảo "Thực trạng dạy bơi, phòng chống đuối nước trẻ em, học sinh" sáng 31.10, đại diện Vụ Giáo dục thể chất, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho biết, tổng hợp từ báo cáo của 59/63 Sở Giáo dục và Đào tạo, trong 3 năm 2020 - 2022 trên toàn quốc đã xảy ra khoảng trên 500 vụ đuối nước, làm tử vong 1.956 trẻ em mầm non, học sinh. 10 địa phương có tỷ lệ đuối nước cao nhất trong các năm 2020 - 2022 gồm: Nghệ An, Thanh Hóa, Bắc Giang, Quảng Ninh, Kon Tum, Đắk Lắk, Quảng Bình, Bắc Ninh, Đồng Tháp, Hưng Yên.

Trước thực tế trên, đẩy mạnh và phổ cập việc dạy bơi an toàn cần được các cấp, các ngành quan tâm. Tuy nhiên, tỷ lệ trường học có bể bơi còn rất thấp. Theo thống kê của 59/63 Sở Giáo dục và Đào tạo, đến hết năm 2022, tổng số bể bơi trong trường học là 2.184 bể/25.307 trường, chiếm tỷ lệ 8,63% trường học có bể bơi.

Nhiều địa phương đã quan tâm đầu tư xây dựng bể bơi trong trường học với số lượng khá lớn như Bắc Giang 129 bể bơi; Bắc Ninh 80 bể bơi; Lâm Đồng 80 bể bơi, Bến Tre 75 bể bơi... Song vẫn còn nhiều địa phương có quá ít bể bơi trong trường học, chưa kể nhiều bể bơi đã xuống cấp, chất lượng nguồn nước chưa bảo đảm, không có kinh phí, không có nhân viên đủ năng lực vận hành bể bơi…

Hoàn thiện chính sách và cơ chế

Theo đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hồ Chí Minh, các cơ sở giáo dục có bể bơi trong nhà trường phát triển về số lượng, nhưng số lượng hồ bơi tại đơn vị còn quá ít so với quy mô và nhu cầu học tập, hoạt động thể thao ngoại khóa của học sinh trên địa bàn; thiếu trang thiết bị phục vụ hoạt dộng hồ bơi bảo đảm an toàn. Kinh phí vận hành một hồ bơi tương đối cao, là một khó khăn để cơ sở giáo dục bố trí, vận hành hồ bơi trong trường học…

Trong khi đó, ông Đinh Đức Thiện, Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Ninh cho biết, khí hậu miền Bắc có 4 mùa rõ rệt, môn bơi trong trường học chỉ hoạt động được 4 tháng mùa hè, vì vậy khó khăn trong dạy môn bơi giờ chính khóa. Bên cạnh đó, bơi là môn đặc thù hoạt động trong môi trường nước nên không thể xếp thời khóa biểu 1 tiết học bơi xong học sinh tiếp tục vào lớp học. Chưa nói, công tác bảo đảm an toàn phải đặt nên hàng đầu, nên Ban giám hiệu các trường có bể bơi rất ngại mở cửa hoạt động bể bơi.

Ông Đinh Đức Thiện kiến nghị ban hành văn bản pháp quy để các địa phương có căn cứ thực hiện trong công tác phòng, chống tai nạn thương tích, đuối nước; có hướng dẫn chế độ, chính sách đặc thù với giáo viên dạy bơi trong trường học; tăng cường truyền thông kỹ năng thoát nạn phòng chống đuối nước cho cán bộ, giáo viên và học sinh.

Theo ThS. Lê Ngọc Thanh, Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị, việc tổ chức dạy bơi trong nhà trường phổ thông hiện nay còn lúng túng trong triển khai; việc duy trì, bảo dưỡng các bể bơi trong trường học gặp nhiều khó khăn do thiếu kinh phí, ngân sách của nhà trường không thể đáp ứng. Trong khi đó, cơ chế xã hội hóa trong công tác dạy bơi còn gặp nhiều vướng mắc nên khó duy trì hoạt động thường xuyên các lớp dạy bơi… Bởi vậy, cần có các văn bản hướng dẫn để tháo gỡ vướng mắc trong cơ chế xã hội hóa nhằm huy động nguồn lực xã hội góp phần cải thiện phòng, chống tai nạn đuối nước cho trẻ em, học sinh. Các trường phổ thông cần được đầu tư cơ bản về cơ sở vật chất và phải có hướng dẫn về cơ chế tài chính kèm theo để việc tổ chức thực hiện khả thi.

Tham gia triển khai Chương trình phòng chống đuối nước cho trẻ em tại 12 tỉnh, thành phố, ThS. Đoàn Thị Thu Huyền, Giám đốc quốc gia, Tổ chức Campaign For Tobacco-Free Kids, Hoa Kỳ, Chương trình Vận động Chính sách Y tế toàn cầu kiến nghị, cần có quy chuẩn và tài liệu thống nhất về việc giảng dạy bơi an toàn; hướng dẫn bảo đảm phòng tránh tai nạn thương tích cho học sinh trong quá trình trước, trong và sau khi học. Bên cạnh đó, thúc đẩy giảng dạy kĩ năng an toàn trong môi trường nước, lồng ghép giảng dạy vào môn học chính thức và giờ học ngoại khóa tại các cấp học, ưu tiên cấp tiểu học và trung học cơ sở.

Đồng thời, hoàn thiện chính sách và cơ chế linh hoạt nhằm quản lý, vận hành, duy tu, bảo dưỡng, khai thác hết công suất bể bơi, có thể phối hợp với các tổ chức tư nhân triển khai dạy bơi an toàn trong những tháng hè khi học sinh nghỉ học. Truyền thông nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi an toàn của cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần thực hiện thường xuyên, không chỉ cao điểm trong những tháng hè…

Kiến nghị xây dựng chương trình quốc gia về tổ chức dạy bơi an toàn

Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết sẽ kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia về tổ chức dạy bơi an toàn, phòng chống đuối nước trẻ em, học sinh tại trường học giai đoạn 2025 - 2030. Trong đó phân công rõ trách nhiệm của ngành giáo dục và các bộ, ngành, địa phương.

Phó Cục trưởng Cục Thể dục Thể thao, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Nguyễn Hồng Minh cho rằng, trong điều kiện hiện nay, yêu cầu phổ cập bơi cho học sinh là điều bất khả thi, vì hạn chế về nguồn giáo viên, cơ sở vật chất (mới chỉ có 8,63% nhà trường có bể bơi) và kinh phí. Bởi vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần xác định rõ học bơi an toàn, phòng chống đuối nước là kỹ năng sống hay giáo dục thể chất, sau đó có giải pháp phù hợp. Ông Nguyễn Hồng Minh đồng tình với việc có chương trình, đề án về tổ chức dạy bơi an toàn trong nhà trường. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ phối hợp chặt chẽ để sớm ban hành tiêu chí bơi an toàn, phòng chống đuối nước để thống nhất áp dụng trên toàn quốc; cũng như phối hợp tập huấn cho giáo viên…

Ông Phùng Khắc Bình, nguyên Vụ trưởng Vụ Công tác học sinh, sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo, đề nghị xác định rõ nhiệm vụ của cơ sở giáo dục nói riêng và toàn ngành giáo dục trong dạy bơi an toàn; xác định rõ phạm vi, nội hàm, tiêu chí đánh giá phòng chống đuối nước trong trường học, có cơ chế và chế độ chính sách tổ chức dạy bơi trong trường học. Việc tổ chức dạy bơi trong trường học cần được đặt trong chính sách tổng thể phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội để phòng, chống đuối nước cho trẻ em.  

Kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Ngô Thị Minh, Trưởng Tiểu ban Giáo dục Thể chất, Văn phòng Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển Nhân lực, nhấn mạnh: Phòng, chống đuối nước, an toàn trong môi trường nước là trách nhiệm không thể chỉ riêng ngành giáo dục có thể làm được. Tuy nhiên, chương trình giáo dục thể chất trong nhà trường cần có các hoạt động để các em thấy sự nguy hiểm của môi trường nước, có kỹ năng phòng, chống đuối nước, an toàn trong môi trường nước.

Bên cạnh đó, cần khảo sát để có giải pháp sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất dạy bơi đã có. Ngoài ra, có cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội, sự phối hợp, vào cuộc quyết liệt của ngành giáo dục và các bộ, ngành, địa phương… từ đó thực hiện nhiệm vụ bảo đảm môi trường học đường thực sự an toàn, trong đó có an toàn trong môi trường nước.