Doanh nghiệp kỳ vọng sẽ có thay đổi thực chất trong thực thi chính sách công nghiệp hỗ trợ

Doanh nghiệp đối mặt nhiều thách thức

Theo Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), Việt Nam có khoảng 6.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực cơ khí, điện tử, dệt may, da giày. Tuy nhiên, gần 88% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, phần lớn sử dụng thiết bị lạc hậu, thiếu tiêu chuẩn chất lượng, chỉ có khoảng 10% doanh nghiệp ứng dụng tự động hóa, và dưới 20% đạt chứng nhận ISO hoặc áp dụng các mô hình quản trị hiện đại.

Chia sẻ về những khó khăn doanh nghiệp ngành cơ khí nói chung và cơ khí khuôn mẫu nói riêng phải đối mặt khi sản xuất và tham gia vào các chuỗi cung ứng lớn, ông Nguyễn Văn Trí, Tổng Giám đốc Công ty Lập Phúc (TP. Hồ Chí Minh) nói đến 2 vấn đề là vốn và con người. Theo ông Trí, ngành cơ khí khuôn mẫu luôn đòi hỏi đầu tư rất lớn, doanh nghiệp không đầu tư sẽ tụt hậu, không đáp ứng được yêu cầu của đối tác, kéo theo đói lợi nhuận sẽ giảm dần. Nếu muốn vươn lên phải đẩy mạnh đầu tư, song phần nhiều doanh nghiệp không đủ sức.

Theo ông Trần Việt Hà, Phó trưởng Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP. Hồ Chí Minh (HEPZA), những khó khăn doanh nghiệp đang đối mặt trước hết là vấn đề thiếu mặt bằng sản xuất phù hợp. Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, cần mặt bằng sản xuất đặc thù, không thể thuê những lô đất lớn. Việc quy hoạch các lô đất nhỏ trong khu công nghiệp hiện nay còn hạn chế, nếu có cũng làm tăng chi phí đầu tư hạ tầng cũng như chi phí dành cho các diện tích phụ trợ.

Khó khăn tiếp theo là việc tiếp cận vốn, công nghệ, thị trường và tiêu chuẩn quốc tế, khiến khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp còn hạn chế. Đồng thời, thiếu các cơ chế đặc thù dành cho doanh nghiệp nội địa trong các lĩnh vực kỹ thuật cao, công nghệ lõi cũng khiến chi phí gia nhập thị trường tăng, cản trở sự phát triển.

Thực thi chính sách hỗ trợ kỳ vọng sẽ có chuyển biến tích cực

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP , sửa đổi và bổ sung Nghị định 111/2015/NĐ-CP để thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ. Nghị định 205 có hiệu lực từ 1/9 tới đây, nhằm mở rộng chính sách ưu đãi dành cho công nghiệp hỗ trợ. Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thuộc danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ được ưu tiên phát triển, có thể được hỗ trợ tối đa 70% chi phí cho các hoạt động phát triển thị trường như đăng ký thương hiệu, tham gia triển lãm, và hợp tác để trở thành nhà cung ứng trong chuỗi công nghiệp.

Lĩnh vực chuyển giao công nghệ cũng được mở rộng hỗ trợ, với mức tối đa 50% chi phí đầu tư máy móc, thiết bị, và 70% chi phí đào tạo nhân lực, nâng cao năng lực vận hành. Doanh nghiệp được tạo điều kiện tiếp cận các nguồn vốn từ Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, cùng các chương trình hỗ trợ công nghệ cao...

Ngoài ra, doanh nghiệp có thể được hỗ trợ tối đa 50% chi phí kiểm nghiệm sản phẩm, đo lường - hiệu chuẩn thiết bị, đăng ký sở hữu trí tuệ, mã số mã vạch... Các khu công nghiệp hỗ trợ cũng được áp dụng chính sách ưu đãi môi trường theo quy định hiện hành. Doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc lĩnh vực này được hưởng hỗ trợ pháp lý theo Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Nghị định 205 đã mở rộng hàng loạt cơ chế hỗ trợ, trong đó nhấn mạnh đến các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, kiểm định chất lượng và phát triển thị trường.

Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TP. Hồ Chí Minh chia sẻ, mối quan tâm lớn nhất của các doanh nghiệp trong ngành chính là chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu. Như vậy việc hình thành một trung tâm nghiên cứu phát triển chuỗi cung ứng ngành thời trang Việt Nam là mong mỏi của toàn ngành. Trước lo ngại việc chính sách có thể chưa đi ngay vào thực tế, ông Hồng cho rằng trước hết đã có chính sách, còn trong quá trình doanh nghiệp tiếp cận, phía hiệp hội sẽ theo dõi sát tình hình, cần thiết sẽ đề xuất thêm giải pháp với các cơ quan quản lý nhà nước.

Điều này cũng kịp thời và phù hợp với Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, đã xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế quốc gia, nên việc thực thi các chính sách hỗ trợ chắc chắn sẽ có những chuyển biến tích cực.

Đánh giá cao các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, tuy nhiên ông Nguyễn Văn Trí, Tổng Giám đốc Công ty Lập Phúc lại không mấy lạc quan khi nhắc đến quá trình đưa chính sách vào thực tế. Kể về chính câu chuyện của doanh nghiệp mình, ông Trí cho biết Lập Phúc tham gia chương trình kích cầu đầu tư của TP. Hồ Chí Minh từ năm 2020, nhưng hơn 4 năm qua vẫn chưa được giải ngân tiền hỗ trợ lãi suất theo chương trình.

Không riêng Lập Phúc vướng vào tình cảnh này, một số doanh nghiệp cũng gặp khó khăn sau nhiều năm gồng lãi ngân hàng dù đã được phê duyệt dự án kích cầu đầu tư. Vì lẽ đó, ông cũng kỳ vọng sẽ có những thay đổi thực chất trong thực thi chính sách, nếu không doanh nghiệp sẽ rất ngần ngại, thậm chí không dám tiếp cận các khoản hỗ trợ từ các chính sách của Chính phủ cũng như các địa phương.