Đoàn giám sát của Quốc hội làm việc với UBND tỉnh Lâm Đồng

Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó Trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát của Quốc hội, chủ trì cuộc làm việc.

Tham dự cuộc làm việc có: Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi - Tổ trưởng Tổ giúp việc của Đoàn giám sát; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Lê Trọng Yên; các thành viên Đoàn giám sát; đại diện lãnh đạo sở, ngành của địa phương.

Đoàn giám sát đã khảo sát thực tế tại bãi thải xỉ của Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân; dây chuyền phân tách tro xỉ của Công ty Cổ phần Sông Đà Cao Cường; cảng nhập than tại nhà máy nhiệt điện, kho than, khu dân cư sống gần Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân…

Theo báo cáo của UBND tỉnh, Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân được quy hoạch với 5 nhà máy nhiệt điện than, tổng công suất hơn 4.400 MW, diện tích trên 720 ha. Hiện có 4 nhà máy đã vận hành thương mại, phát điện tổng công suất hơn 4.280 MW; riêng Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 3 chưa triển khai xây dựng. Các dự án đều đã được Bộ Công Thương phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường và cấp giấy phép môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường 2020.

UBND tỉnh cho biết, thời gian qua các nhà máy đã đầu tư hệ thống xử lý khí thải, nước thải, tro xỉ, vận hành theo quy chuẩn kỹ thuật. Hệ thống quan trắc tự động, liên tục được kết nối về Sở Nông nghiệp và Môi trường để giám sát. Kết quả quan trắc định kỳ cho thấy các thông số khí thải, nước thải cơ bản đạt quy chuẩn cho phép. Hoạt động tiêu thụ tro xỉ cũng được thúc đẩy, bình quân đạt trên 70% khối lượng phát sinh.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều vấn đề nổi cộm. Đáng chú ý là tình trạng bụi, bụi than và tiếng ồn phát tán ra môi trường xung quanh, đặc biệt vào thời điểm gió mùa Đông Bắc, ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống người dân xã Vĩnh Hảo, giáp ranh Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân. Cử tri địa phương nhiều lần kiến nghị, phản ánh cần sớm có giải pháp căn cơ, thậm chí đề nghị di dời dân ra khỏi vùng chịu ảnh hưởng.

UBND tỉnh Lâm Đồng kiến nghị Đoàn giám sát đề xuất Chính phủ giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh Lâm Đồng và các cơ quan, tổ chức liên quan nghiên cứu, đánh giá tổng thể và đề xuất việc điều chỉnh quy hoạch Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân, xem xét việc giao đơn vị chủ trì xây dựng, thực hiện phương án di dời dân và bố trí vốn thực hiện theo quy định pháp luật hiện hành.

Đối với môi trường không khí xung quanh nhà máy, UBND tỉnh kiến nghị Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), chủ đầu tư các nhà máy nhiệt điện cần nghiên cứu đầu tư, lắp đặt một trạm quan trắc tự động, liên tục đối với môi trường không khí xung quanh khu vực nhà dân tại thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Hảo giáp ranh Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân; kết nối, truyền dữ liệu về Sở Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường để theo dõi, kiểm soát bụi, tiếng ồn và môi trường không khí tại khu vực.

Báo cáo với Đoàn giám sát, EVN cho biết, từ năm 2024 đến tháng 8/2025, các nhà máy thuộc EVN tại Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân đã dành hơn 261 tỷ đồng cho công tác bảo vệ môi trường. Nguồn kinh phí này tập trung cho vận hành, duy tu hệ thống xử lý chất thải, quan trắc môi trường, phòng ngừa ứng phó sự cố, xử lý chất thải nguy hại và cải tiến công nghệ.

Đáng chú ý, các nhà máy đã lắp đặt đầy đủ hệ thống xử lý khí thải hiện đại, như lọc bụi tĩnh điện, khử NOx, khử SO₂ bằng công nghệ FGD. Các thông số bụi, khí thải đều nằm trong giới hạn quy chuẩn quốc gia. Trước lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải nghiêm ngặt mới từ năm 2032, EVN đang lên kế hoạch đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cải tạo, nâng cấp thiết bị để bảo đảm tuân thủ.

Để hạn chế bụi than, tro xỉ phát tán, Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân đã triển khai hàng loạt biện pháp, như: mở rộng mái che kho than, lắp đặt hệ thống phun sương, rửa xe tự động, camera giám sát, trạm quan trắc khí tượng… Đặc biệt, tình trạng bụi tro từng gây ảnh hưởng đến người dân xã Vĩnh Hảo đã cơ bản được khắc phục nhờ các giải pháp đồng bộ và sự phối hợp giám sát của chính quyền địa phương.

Hàng năm, Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân phát sinh khoảng 1,8 triệu tấn tro xỉ. Những năm gần đây, tỷ lệ tiêu thụ đã vượt trên 100%, bao gồm cả lượng tồn đọng tại bãi xỉ. Đây là kết quả của việc ký hợp đồng dài hạn với nhiều đối tác và đưa vào vận hành dây chuyền xử lý tro xỉ công suất 700.000 m³/năm ngay tại chỗ.

Tuy vậy, vẫn còn một số khó khăn, đặc biệt là chi phí vận chuyển cao, thói quen sử dụng vật liệu truyền thống và chưa có dự án hạ tầng giao thông nào sử dụng tro xỉ làm nền đường. EVN kiến nghị Quốc hội và Chính phủ sớm có cơ chế khuyến khích, ưu tiên sử dụng tro xỉ trong các công trình xây dựng, giao thông cũng như điều chỉnh định mức, đơn giá, quy trình kỹ thuật để tạo điều kiện thuận lợi hơn.

Tại cuộc làm việc, EVN nêu một số khó khăn như quy định phí môi trường nước thải chưa hợp lý (do phải tính cả thông số vốn có trong nước biển dùng làm mát), hay việc tiêu thụ tro xỉ còn hạn chế về đầu ra. EVN kiến nghị Quốc hội xem xét sửa đổi các quy định liên quan, đồng thời cho phép ưu tiên sử dụng nguồn thu từ phí môi trường để đầu tư hạ tầng cho địa phương chịu tác động trực tiếp.

Tại cuộc làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi đã nêu các vấn đề Đoàn giám sát quan tâm. Ý kiến các thành viên Đoàn giám sát đề nghị các nhà máy của Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân báo cáo cụ thể hơn các vấn đề về chồng lấn quy hoạch Khu bảo tồn Hòn Cau với cảng nhập than hơn 400 ha; đề nghị các đơn vị cho biết làm thế nào để vừa bảo tồn phát triển sinh thái Hòn Cau vừa phát triển năng lượng? Hiện nay, lực lượng tham gia có đáp ứng được nhu cầu bảo vệ môi trường tại Trung tâm Nhiệt điện Vĩnh Tân hay không?

Đối với vấn đề bảo vệ môi trường, các đơn vị nhà máy nhiệt điện có tham gia tuyên truyền vận động dài hơi với người dân hay không, để vừa bảo vệ môi trường vừa giải quyết khó khăn, tạo đồng thuận từ người dân hay không?

Tại cuộc làm việc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho rằng, chúng ta cần thay đổi tư duy thay vì chi cho môi trường thì trở thành đầu tư cho môi trường; đồng thời nêu rõ, Bộ rất quan tâm đến khoảng cách an toàn môi trường, tuy nhiên vấn đề này phụ thuộc vào yếu tố gió nên rất khó để xác định khoảng cách an toàn cố định.

Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đánh giá cao tinh thần chuẩn bị báo cáo nghiêm túc, đầy đủ, bảo đảm thông tin, số liệu rõ ràng của tỉnh Lâm Đồng cũng như EVN.

Đoàn cũng ghi nhận kết quả công tác kiểm soát về bảo vệ môi trường, nỗ lực quản lý, tiêu thụ tro xỉ có nhiều tín hiệu tích cực của các đơn vị. Đây là tín hiệu đáng mừng của nền kinh tế tuần hoàn của Việt Nam. Các đơn vị, cơ quan, ban, ngành đã phối hợp tốt trong việc quan trắc bảo vệ môi trường và an sinh xã hội tại địa phương.

Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy lưu ý các đơn vị về vấn đề khói bụi, một số hạng mục môi trường cần đẩy nhanh tiến độ cũng như nỗ lực hơn trong công tác di dời, tái định cư cho người dân vùng ảnh hưởng ô nhiễm; tái sử dụng tro xỉ vẫn còn nhiều hạn chế...

Trên cơ sở ý kiến của các thành viên Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy đề nghị UBND tỉnh Lâm Đồng và EVN tiếp tục rà soát, bổ sung, làm rõ, hoàn thiện thông tin, số liệu, đánh giá về công tác bảo vệ môi trường và những kiến nghị cụ thể mà các ĐBQH quan tâm; hoàn thiện báo cáo gửi Đoàn giám sát trước ngày 20/9 tới đây. Trong đó, lưu ý có kiến nghị rõ ràng về những điều khoản cụ thể, nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, góp phần thực hiện hiệu quả hơn các chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường.

+ Sáng cùng ngày, Đoàn giám sát của Quốc hội đã có cuộc khảo sát tại một số Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân và Nhà máy xử lý tro xỉ của Công ty CP Cao Cường Sông Đà.