Di sản chữ và di sản người

Kim Lân thành danh trên văn đàn từ trước Cách mạng Tháng Tám. Các tác phẩm của ông, với góc nhìn hiện thực nhưng vẫn thấm đẫm nhân văn, đã luôn được yêu mến và trở nên thân thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc. 

Ở Lời giới thiệu ấn phẩm, nhà văn Nguyễn Quang Thiều viết: “Kim Lân giã từ thế gian và để lại cho chúng ta hai di sản: di sản chữ và di sản người. […] Cách sống, ngôn ngữ và hành xử của ông đối với cuộc đời này luôn luôn là những trang viết đau đớn, yêu thương và kiêu hãnh”.

Những tác phẩm được lựa chọn in trong Người kép già đều là tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Kim Lân. Đó có thể là những trang viết đau đáu hiện thực với cảnh làng quê Bắc bộ trong sự bủa vây của cái đói, cái nghèo, với những phận người nhiều đau khổ, như trong Đứa con người vợ lẽ, Đứa con người cô đầu, Vợ nhặt…

Đó cũng có thể là lát cắt về cái đẹp của một thời quá vãng với những “nghề chơi” đòi hỏi lắm công phu như nghề chơi chó săn, chọi gà, chơi chim… hay những dấu ấn văn hóa như tuồng cổ… trong Người kép già, Đôi chim thành, Con Mã Mái, Chó săn, Cầu đánh vật… Muộn hơn, là những trang viết về cách mạng, về cải cách ruộng đất với không ít đớn đau nhưng cũng không thiếu niềm tin, trong Làng, Nên vợ nên chồng, Ông lão hàng xóm...

Trong số 18 truyện ngắn và vừa, có hai tác phẩm thường được coi là dành cho thiếu nhi, đó là Ông Cản Ngũ và Anh chàng hiệp sĩ gỗ. Đây là hai tác phẩm lấp lánh ánh sáng nhân văn đẹp đẽ, với hình ảnh con người luôn trong tư thế vươn lên, hướng thiện, đầy mạnh mẽ và kiêu hãnh.

Cuộc sống, xã hội, phong tục, văn hóa… có thể đã đổi thay nhiều kể từ ngày những tác phẩm đầu tay của Kim Lân được đăng trên các tạp chí Tiểu thuyết thứ bảy và Trung Bắc chủ nhật. Thế nhưng, dù thời gian và cuộc đời có biến thiên đến đâu, “những trang viết đau đớn, yêu thương và kiêu hãnh” với lối viết hồn hậu của Kim Lân vẫn luôn có thể chạm đến trái tim người đọc mọi thế hệ.

Như lời của nhà văn Nguyễn Quang Thiều: “Những tác phẩm trong cuốn sách này của ông là những câu chuyện đời sống của gần một thế kỷ trước. Nhưng tất cả vẫn như vừa diễn ra. Ngôn ngữ và những thông điệp chứa đựng bên trong những câu chuyện của ông vẫn rực ấm như một dòng máu chảy trong cơ thể thời gian mà những người đương thời đang sống trong đó. Mọi hình thức xã hội luôn thay đổi nhưng bản chất của kiếp người không thay đổi, mọi ngôn ngữ có thể thay đổi nhưng bản chất của tình yêu thương con người và cái Thiện không hề thay đổi. Văn chương của nhà văn Kim Lân thuộc về những điều không thể thay đổi ấy”.

Đặc biệt, cuốn sách lần này do Đông A và NXB Hội Nhà văn liên kết ấn hành còn có phần minh họa của họa sĩ Thành Chương - một trong những họa sĩ hàng đầu của hội họa Việt Nam đương đại, đồng thời là con trai nhà văn Kim Lân. Họa sĩ Thành Chương cùng những minh họa của ông trong cuốn sách này giống như một cây cầu kết nối nhà văn và độc giả, xưa và nay, truyền thống và hiện đại. 

Ngoài những bản bìa cứng phổ thông được in màu toàn bộ bằng công nghệ mực vi sinh trên giấy chất lượng cao, Người kép già sẽ có thêm 370 bản giới hạn đánh số, và 101 bản kỷ niệm 100 năm (1920 - 2020) ngày sinh nhà văn Kim Lân, để trong hộp sơn mài với nắp hộp in tranh minh họa Người kép già, kèm tranh sơn mài Anh chàng hiệp sĩ gỗ của họa sĩ Thành Chương.