Đề xuất thành lập Quỹ Phòng bệnh

Đây là một nội dung nổi bật nằm trong dự thảo Luật Phòng bệnh thay thế cho Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 do Bộ Y tế đề xuất.

Theo đó, Quỹ Phòng bệnh là một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng. Quỹ do Thủ tướng Chính phủ thành lập và phê duyệt điều lệ hoạt động.

Hỗ trợ giải quyết các vấn đề cấp bách do đại dịch

Theo Bộ Y tế, mục tiêu của Quỹ là hỗ trợ giải quyết kịp thời các vấn đề cấp bách do đại dịch, tăng cường năng lực phòng bệnh chủ động và chi cho các hoạt động phòng bệnh mà ngân sách nhà nước chưa bảo đảm hoặc bảo đảm không đủ mức. Ngoài ra, Quỹ sẽ góp phần hình thành nguồn lực tài chính ổn định, dài hạn cho công tác y tế dự phòng.

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng: Dự thảo Luật Phòng bệnh đề xuất quy định về thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng bệnh; phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ khác; dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh.

Về nguồn hình thành Quỹ, dự thảo đưa ra nhiều phương án đa dạng: vốn điều lệ từ ngân sách Nhà nước; ngân sách Nhà nước bổ sung hàng năm tùy theo khả năng cân đối.

Phương án 1: trích một phần từ thuế tiêu thụ đặc biệt với các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe.

Phương án 2: đề xuất khoản đóng góp bắt buộc từ các cơ sở sản xuất, nhập khẩu sản phẩm không có lợi cho sức khỏe (không bao gồm thuốc lá), tính theo phần trăm trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt.

Ngoài ra, Quỹ còn được bổ sung từ: đóng góp tự nguyện, tài trợ hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; nguồn từ Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá; các nguồn hợp pháp khác theo quy định.

Tại dự thảo, Bộ Y tế đề xuất Quỹ Phòng bệnh không vì mục đích lợi nhuận; bảo toàn vốn điều lệ và tự bù đắp chi phí quản lý. Thực hiện thu, chi, quyết toán, công khai tài chính, tài sản và công tác kế toán theo quy định của pháp luật; Chịu sự kiểm tra, thanh tra, kiểm toán của cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và kiểm toán nhà nước về các hoạt động tài chính của Quỹ Phòng bệnh, giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và cộng đồng;

Bảo đảm công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả, sử dụng đúng mục đích và phù hợp với quy định của pháp luật.

Số dư kinh phí năm trước của Quỹ Phòng bệnh được chuyển sang năm sau để tiếp tục sử dụng.

Dự thảo nêu rõ, Chính phủ quy định việc quản lý, sử dụng Quỹ Phòng bệnh.

Xây dựng hành lang pháp lý toàn diện

Theo Bộ Y tế, luật mới sẽ bao quát toàn diện các nội dung: phòng, chống bệnh truyền nhiễm; bệnh không lây nhiễm; rối loạn sức khỏe tâm thần; bảo đảm dinh dưỡng; kiểm soát yếu tố nguy cơ gây bệnh; đồng thời thiết lập các điều kiện cần thiết để công tác phòng bệnh hiệu quả hơn.

Việc ban hành luật mới là cấp thiết nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý hiện nay, tránh chồng chéo và bảo đảm thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đánh giá đề xuất thành lập Quỹ Phòng bệnh là một bước đi chiến lược, giúp hệ thống y tế dự phòng của Việt Nam tăng tính chủ động, linh hoạt và bền vững, đặc biệt trong bối cảnh nguy cơ dịch bệnh mới vẫn hiện hữu. Đồng thời, đây cũng là thông điệp mạnh mẽ về cam kết lâu dài của Nhà nước đối với sức khỏe cộng đồng.