Cần thực hiện nghiêm Công ước khung FCTC

Theo ông Khoa không thể coi là giảm tác hại thuốc lá điếu bằng cách cho sử dụng một sản phẩm gây nghiện khác và tạo ra một thế hệ người nghiện mới (bao gồm cả trẻ em và phụ nữ)”.

Đáng chú ý, qua tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên cả nước cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp. Về thời gian sử dụng, dùng lần đầu tiên là 81 người, từng dùng một thời gian là 1.143 người.

WHO hướng dẫn thực hiện Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) với các khuyến cáo: cần hạn chế tương tác với ngành công nghiệp thuốc lá và phải minh bạch, từ chối các thỏa thuận hợp tác hay tự nguyện, tránh mâu thuẫn lợi ích cho cán bộ, công chức, cấm ưu đãi cho công nghiệp thuốc lá.

Đồng thời lưu ý Việt Nam cần tăng cường thực hiện Điều 5.3 của công ước này và chỉ rõ 6 hình thức can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trên thế giới gồm: mua chuộc ngầm hoặc công khai các quá trình xây dựng chính sách pháp luật; thổi phồng về vai trò của ngành công nghiệp thuốc lá; bóp méo luồng ý kiến công chúng nhằm tạo hình ảnh doanh nghiệp tốt; dựng lên các nhóm bề mặt để gây ảnh hưởng; tìm cách làm giảm giá trị bằng chứng nghiên cứu; tìm cách hăm dọa chính phủ nhiều nước bằng các vụ kiện thương mại ở cấp quốc tế.

Theo số liệu thống kê của WHO, thuốc lá đang gây ra khoảng 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới. Các bệnh do hút thuốc lá chủ yếu là ung thư họng, ung thư thực quản, ung thư phổi, khí quản, phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen, và triệu chứng hô hấp mạn tính khác, tim mạch, đột quỵ.

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. WHO dự báo, đến năm 2030 sẽ tăng hơn 70.000 người tử vong nếu các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá không được thực hiện hiệu quả.

Ông Nguyễn Trọng Khoa cho biết, tuyên bố của WHO khẳng định: “Việc tuyên truyền thuốc lá nung nóng ít hóa chất độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống sẽ gây hiểu nhầm cho người sử dụng về tác hại của thuốc lá nung nóng. Các tập đoàn thuốc lá thường xuyên đưa ra hướng tiếp cận giảm tác hại của thuốc lá điếu thông thường bằng việc sử dụng thuốc lá nung nóng. Trong khi trên thực tế, khói thuốc lá nung nóng có chứa hóa chất độc hại tương tự như khói thuốc lá điếu thông thường. Thậm chí nồng độ một số hóa chất trong thuốc lá nung nóng cao hơn và tạo ra những chất mới không có trong thuốc lá điếu thông thường, có khả năng gây hại cho sức khỏe”.

WHO kêu gọi các quốc gia cần có biện pháp “ngăn chặn việc đưa ra các kết luận thiếu căn cứ về an toàn của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”, đồng thời các quốc gia cần thực hiện đầy đủ những biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá trong FCTC, thay vì sử dụng sản phẩm được cho là ít hại.

"Chúng ta trầy trật gần 10 năm mới giảm được tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nhóm tuổi 13-17 từ 5,36% xuống 2,78%. Mức độ gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử cũng rất nhanh. Điều tra ở nhiều nước và ở Việt Nam cho thấy sau 2 năm, tỷ lệ này tăng gấp đôi. Đây là điều đáng lo ngại nhất của chúng tôi" - TS Khoa trăn trở.

13/15 bộ, ngành ủng hộ Bộ Y tế đề xuất cấm thuốc lá mới

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) Đinh Thị Thu Thủy cho biết, Việt Nam đã tham gia FCTC gần 20 năm, trong đó Điều 5.3 có nội dung về việc khi quy định các chính sách, không bị lợi ích về thương mại và lợi ích khác tác động, đồng thời phù hợp với quy định của quốc gia.

"Vừa qua, có một số bác sĩ tham gia một số hội thảo do ngành công nghiệp thuốc lá đứng sau tài trợ, bác sĩ vô tư không biết việc làm của mình đã vi phạm điều 5.3 công ước khung. Ranh giới về việc có lợi ích nhóm, cục bộ cực khó. Quan điểm của Bộ Y tế là đặt lợi ích chung, lợi ích của tập thể lên hàng đầu, trong xây dựng chính sách", bà Đinh Thị Thu Thủy nói thêm.

Bà Thủy cho biết: “Bộ Y tế đang tham gia xây dựng một số chính sách như đề nghị sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Cùng đó, trước sự xuất hiện ngày càng nhiều của các loại thuốc lá mới, gây ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân, nhất là giới trẻ, Bộ Y tế đã đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Hiện đã có 13/15 bộ, ngành được lấy ý kiến đã bày tỏ nhất trí. Đây là những văn bản pháp lí quan trọng, thể hiện rõ sự đấu tranh bảo vệ lợi ích y tế công cộng với lợi ích nhóm, lợi ích doanh nghiệp, ngành công nghiệp thuốc lá.