Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số của Quốc hội bằng ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo

Thay đổi phương thức hoạt động, đổi mới quy trình nghiệp vụ dựa trên dữ liệu và công nghệ

Trình bày chuyên đề về "Tập đoàn Viettel đồng hành cùng Văn phòng Quốc hội trong xây dựng và phát triển Quốc hội số", Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) Tào Đức Thắng nêu rõ, về cơ sở chính trị, bối cảnh và chủ trương định hướng chuyển đổi số của Đảng và Quốc hội, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27.9.2019 đã đề ra chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, trong đó nhấn mạnh đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức của các cấp ủy đảng, chính quyền.

Trong Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Bộ Chính trị nhấn mạnh cần quyết liệt hoàn thiện thể chế, xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Về cơ sở pháp lý, Nghị quyết số 1343/NQ-UBTVQH15 ngày 31.12.2024 về xây dựng và phát triển Quốc hội số giai đoạn 2024 - 2026, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch số 3260-KH/ĐĐQH15 ngày 10.1.2025.

Về cơ sở thực tiễn, Chủ tịch Tào Đức Thắng nêu rõ, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ trên quy mô toàn cầu, chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu khách quan đối với mỗi quốc gia và trong tất cả các lĩnh vực.

Trong bối cảnh đó, Quốc hội phải hành động nhanh và linh hoạt hơn đáp ứng nhu cầu thực tiễn của đất nước. Quốc hội đã chủ động xây dựng Đề án Quốc hội điện tử, các hệ thống dùng chung phục vụ công tác chỉ đạo điều hành: quản lý văn bản, email, app Quốc hội 1.0, gỡ băng ghi âm...

Tuy nhiên, theo yêu cầu thực tiễn của đất nước, Quốc hội cần tăng cường các hoạt động, trong đó có việc cho ý kiến với các dự án luật phục vụ đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Xu thế thế giới cũng cho thấy, hoạt động chuyển đổi số của Quốc hội trên thế giới đang có sự tăng tốc.

Nêu bật bối cảnh tình hình trên, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Viettel cho rằng, trong thực hiện chuyển đổi số của Quốc hội, cần cách tiếp cận bài bản, khoa học, chuyên nghiệp, có chiều sâu.

Trong đó, yếu tố quan trọng là quyết tâm cao của người đứng đầu Quốc hội trong xây dựng Quốc hội số thông qua việc ban hành các Nghị quyết, quyết định, kế hoạch về chuyển đổi số; chủ động lựa chọn các đơn vị để xây dựng và triển khai Đề án, khung kiến trúc Quốc hội số, trong đó, Đề án, khung kiến trúc Quốc hội số giai đoạn 2025 - 2030 đã được cho ý kiến, hoàn thành và dự kiến ban hành trong tháng 3 này.

Cùng với đó là việc triển khai theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”, thí điểm một số hệ thống theo phương thức "vừa làm, vừa sử dụng, vừa điều chỉnh, vừa nâng cấp" như: nền tảng quản lý văn bản, điều hành tác nghiệp; hệ thống quản lý ý kiến cử tri và khiếu nại, tố cáo; hệ thống cơ sở dữ liệu cán bộ, công chức... Đồng thời, thay đổi nhận thức, tư duy, gắn trách nhiệm, vai trò của người đứng đầu trong hoạt động chỉ đạo, điều hành, thể hiện vai trò hạt nhân để lan tỏa "văn hóa số" tới từng công chức, viên chức.

Với tầm nhìn của mô hình Quốc hội số Việt Nam, theo ông Tào Đức Thắng, là "xây dựng Quốc hội số hiện đại, minh bạch, hiệu quả, hoạt động trên nền tảng công nghệ số, dữ liệu số và trí tuệ nhân tạo, phục vụ tốt nhất cho hoạt động lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, hoạt động đối ngoại và kết nối chặt chẽ với cử tri".

Với việc xây dựng mô hình Quốc hội số, Quốc hội sẽ trở thành một cơ quan lập pháp thông minh, ứng dụng công nghệ số toàn diện, tạo môi trường làm việc số cho các đại biểu Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội cũng như tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình hoạch định chính sách, góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng các hoạt động của Quốc hội, thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ông Tào Đức Thắng nêu rõ.

Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Viettel cũng nhấn mạnh đến mục tiêu là thay đổi phương thức hoạt động, đổi mới quy trình nghiệp vụ dựa trên dữ liệu và công nghệ; chuyển tất cả hoạt động của các cơ quan thuộc Quốc hội lên môi trường số góp phần thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, chuyên nghiệp, hiện đại, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong các hoạt động. Cung cấp số liệu kịp thời phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội; công tác chỉ đạo, điều hành, phối hợp hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội, các cơ quan thuộc Quốc hội. Tạo môi trường, điều kiện tương tác giữa cử tri với đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội.

Trong năm 2025, tiếp tục triển khai các ứng dụng, nền tảng mới

Thông tin về mô hình Quốc hội số Việt Nam, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Viettel Tào Đức Thắng chia sẻ, Quốc hội số là Quốc hội có toàn bộ hoạt động an toàn trên môi trường số, có mô hình hoạt động được thiết kế lại và vận hành dựa trên dữ liệu và công nghệ số. Quốc hội số sử dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (Al), dữ liệu lớn (big data), blockchain và điện toán đám mây để tạo ra môi trường làm việc linh hoạt, thông minh, giúp tăng cường hiệu quả, hiệu suất và hướng tới việc kết nối với người dân một cách sâu sắc hơn.

Quốc hội số có tính chất minh bạch và công khai; tương tác và kết nối cao; hiệu quả và linh hoạt; bảo mật và an toàn thông tin; khả năng làm việc từ xa và linh hoạt; dữ liệu số hóa và dễ dàng truy cập.

Tại Hội nghị, ông Tào Đức Thắng cũng nhấn mạnh 6 trụ cột trong chuyển đổi số Quốc hội.

Thứ nhất, trong công tác lập pháp, ứng dụng công nghệ để hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật dựa trên dữ liệu và khoa học.

Thứ hai, trong công tác giám sát, sử dụng AI, dữ liệu lớn để theo dõi, phân tích việc thực thi chính sách.

Thứ ba, trong quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, tích hợp hệ thống phân tích dữ liệu để hỗ trợ quyết định dựa trên bằng chứng.

Thứ tư, trong hoạt động đối ngoại, quản lý việc tham gia điều ước quốc tế liên quan, tham gia các tổ chức quốc tế và hỗ trợ các hoạt động đối ngoại thường xuyên của Quốc hội.

Thứ năm, ứng dụng công nghệ phục vụ công tác hỗ trợ, quản lý hồ sơ, đào tạo nâng cao năng lực... của các đại biểu Quốc hội.

Thứ sáu, tích hợp công nghệ trong việc thu thập, rà soát thông tin dư luận; xử lý các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của người dân.

Về kết quả và tiến độ thực hiện chuyển đổi số Quốc hội, ông Tào Đức Thắng cho biết, đã thực hiện khảo sát nghiệp vụ hơn 300 quy trình vật lý và chuẩn hóa thành 25 quy trình chung trên môi trường số; hoàn thiện Đề án và khung kiến trúc Quốc hội số; ban hành quy định về sử dụng hệ thống Quản lý văn bản điều hành tác nghiệp cho các đơn vị của Quốc hội; ban hành hướng dẫn, tập huấn về hệ thống quản lý văn bản điều hành, hệ thống Quản lý ý kiến cử tri và khiếu nại tố cáo, cơ sở dữ liệu cán bộ công chức. Đồng thời, tiến hành tư vấn về chiến lược dữ liệu Quốc hội số; tổ chức khảo sát dữ liệu, phân loại dữ liệu tại các cơ quan của Quốc hội.

Triển khai thí điểm 6 hệ thống dùng chung theo phương thức “vừa chạy vừa xếp hàng”: hệ thống quản lý văn bản và điều hành điện tử; hệ thống Quản lý ý kiến cử tri và khiếu nại, tố cáo; hệ thống cơ sở dữ liệu cán bộ, công chức; hệ thống xác thực tập trung; hệ thống kết nối VPN M-suite; triển khai các giải pháp bảo đảm an toàn thông tin cho hệ thống máy chủ và mạng nội bộ.

Trong năm 2025, tiếp tục triển khai các ứng dụng, nền tảng mới như: nâng cấp phiên bản mobile của hệ thống quản lý văn bản và điều hành điện tử; hệ thống App Quốc hội; hệ thống báo cáo trình diễn dữ liệu từ hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư Quốc gia; hệ thống gỡ băng ghi âm; hệ thống lưu trữ điện tử; 3 hệ thống của Ủy ban Công tác đại biểu...

AI và chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn mà là xu thế tất yếu

Trình bày tham luận về đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số của Quốc hội bằng ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), bà Laura Nguyễn, Giám đốc điều hành GenAI Fund nhấn mạnh, Việt Nam đang nổi lên như một hiện tượng về phát triển AI.

Về vị thế dẫn đầu về AI của Việt Nam trong ASEAN, bà Laura Nguyễn cho biết, Việt Nam đứng thứ 2 tại ASEAN về số lượng startup AI (dự án tăng lên 35% trong 18 tháng). Việt Nam cũng ứng dụng mã nguồn mở mạnh mẽ, dẫn đầu về Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLMs); tăng trưởng đầu tư nhanh chóng và hệ sinh thái AI đang phát triển.

Theo Giám đốc điều hành GenAI Fund, 5 nguồn lực thiết yếu cho AI là dữ liệu chất lượng cao; sức mạnh tính toán (cơ sở hạ tầng và phần cứng); mô hình và thuật toán AI; cơ sở hạ tầng và triển khai; nhân tài và chuyên môn. Trong đó, AI cần các nhà khoa học dữ liệu, kỹ sư ML, chuyên gia lĩnh vực và chuyên gia đạo đức AI.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra là thiếu hụt nhân tài trong lĩnh vực AI, chi phí cao và khoảng cách kỹ năng.

Các lĩnh vực chính cho đổi mới dựa trên AI trong Quốc hội bao gồm: an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu; đạo đức, tuân thủ và minh bạch; phân tích luật pháp và chính sách; ra quyết định chính sách và phân tích dữ liệu; tự động hóa quy trình làm việc; tương tác giữa Chính phủ và công dân.

Khẳng định AI và chuyển đổi số không còn là một sự lựa chọn mà là xu thế tất yếu, không chỉ đối với Quốc hội Việt Nam mà với tất cả các quốc gia trên thế giới, bà Laura Nguyễn nêu 3 giải pháp lớn.

Thứ nhất, chuyển đổi và tóm tắt văn bản bằng AI. Cụ thể, chuyển đổi, tóm tắt và dịch thuật các phiên họp bằng AI; giới thiệu các giải pháp xử lý tài liệu dựa trên AI.

Thứ hai, tương tác với công dân bằng Chatbot AI, trong đó, trợ lý ảo hỗ trợ các thành viên Quốc hội; các ứng dụng AI để xử lý phản hồi của công dân, phản hồi theo thời gian thực và phân tích dữ liệu.

Thứ ba, sử dụng AI để phân tích tác động chính sách và ra quyết định.

Nêu ra một số đề xuất quá trình chuyển đổi số của Quốc hội bằng AI, Giám đốc điều hành GenAI Fund cho rằng, cần tổ chức cuộc thi đổi mới AI nội bộ cho các thành viên và cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc Quốc hội; xác định các dự án AI thực tế để triển khai ngay lập tức.

Bên cạnh đó, thành lập lực lượng đặc nhiệm AI của Quốc hội; tạo một nhóm chuyên trách để giám sát chiến lược và quản trị AI; phát triển cơ sở dữ liệu kiến thức AI cho các ứng dụng lập pháp. Thực hiện mô hình đổi mới mở và tài trợ AI; hợp tác với các startup AI để tăng tốc áp dụng AI trong Quốc hội; khởi động quỹ đổi mới AI được Chính phủ hậu thuẫn để hỗ trợ AI trong quản lý công và doanh nghiệp.

Sau khi nghe các ý kiến trao đổi tại Hội nghị, trong phát biểu kết luận, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng nêu rõ, qua các ý kiến phát biểu tại Hội nghị cho thấy, để đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số của Quốc hội trong thời gian tới, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Theo đó, tiếp tục nâng cao nhận thức, cập nhật kiến thức mới để hoàn thiện thể chế pháp lý cho "Quốc hội số". Xây dựng hạ tầng số và phát triển nền tảng trí tuệ nhân tạo hỗ trợ hoạt động Quốc hội bao gồm: Triển khai trợ lý ảo giúp đại biểu Quốc hội tra cứu tài liệu, nghiên cứu chính sách, xây dựng hệ thống trí tuệ nhân tạo phân tích chính sách, đánh giá tác động dự án luật...

Ngoài ra, cần đào tạo nhân lực số, nâng cao kỹ năng sử dụng trí tuệ nhân tạo cho đại biểu Quốc hội, cán bộ, công chức, viên chức của Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội Lê Quang Tùng nhấn mạnh.