Đầu tư hạ tầng, nhân lực để phát triển du lịch xanh tại bản làng người Dao

Khai thác sản phẩm du lịch đặc trưng

Cũng như các dân tộc anh em, dân tộc Dao có văn hóa truyền thống đặc sắc, là những nghề truyền thống, phong tục tập quán, lễ hội, âm nhạc, dân ca… TS. Bàn Thị Quỳnh Dao, Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, thời gian qua, các giá trị truyền thống này đã và đang được người Dao bảo tồn và phát huy gắn với du lịch xanh, tập trung ở một số cụm du lịch tiềm năng như Sìn Hồ (Lai Châu), vườn quốc gia Phia Oắc - Phia Đén (Cao Bằng), Na Hang (Tuyên Quang), đỉnh Mẫu Sơn (Lạng Sơn) và Sa Pa (Lào Cai).

Tại một số cụm du lịch có bản làng người Dao sinh sống đã và đang khai thác các sản phẩm du lịch như homestay, sản phẩm du lịch gắn với rừng như leo núi, thăm rừng nguyên sinh, săn mây, thăm thác nước, ruộng bậc thang được người Dao tạo ra từ địa hình đồi núi…

Bên cạnh tổ chức cho du khách tham quan, ngắm cảnh, trải nghiệm thiên nhiên tươi đẹp, các bản làng người Dao ở những cụm du lịch này đã kết hợp với doanh nghiệp kinh doanh du lịch tổ chức khai thác sản phẩm mang tính đặc trưng của tộc người như tìm hiểu đời sống, văn hóa, phong tục, tập quán…

Chẳng hạn, thăm bản Sì Thâu Chải (Lai Châu), ngoài chiêm ngưỡng những khung cảnh núi rừng bao la, du khách cũng có thể được xem, được nghe những làn điệu dân ca trong các nghi lễ cấp sắc, nhảy lửa, xin cốm, cúng rừng… Người Dao đã khéo léo chọn một số lễ thức không có yêu cầu nghiêm ngặt về tính thiêng giới thiệu thành trích đoạn ngắn để phục vụ du khách, cũng là một cách làm du lịch hướng tới bảo tồn văn hóa.

Các sản phẩm thủ công như thêu tay, rượu ngô men lá, đồ bạc, hay các sản vật từ rừng như mật ong, hoa lan rừng, sâm... đều mang thương hiệu riêng của người Dao và được du khách ưa chuộng. Đồng thời, du lịch gắn liền với nông nghiệp, nông thôn đang dần được hình thành, tạo thêm sự đa dạng cho trải nghiệm du lịch.

Đặc biệt, dịch vụ tắm lá thuốc của người Dao đang trở thành điểm nhấn trong mô hình du lịch xanh. Mỗi bài thuốc tắm có từ 25 - 30 loại thảo mộc, hầu hết chỉ mọc trong rừng tự nhiên. Điều này thể hiện sự trân trọng và ý thức bảo vệ rừng của người Dao, bởi họ coi rừng là nguồn sống, là "báu vật thiêng liêng"…

Chuyên nghiệp để phát triển bền vững

Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần tạo sinh kế, tăng thu nhập, cải thiện điều kiện kinh tế - xã hội địa phương, song TS. Bàn Thị Quỳnh Giao cho rằng, phát triển du lịch xanh của người Dao còn mang tính tự phát, nhỏ lẻ, chủ yếu là hoạt động kinh doanh của từng hộ dân. Chưa hình thành sự liên kết, phối hợp giữa các hộ dân làm du lịch trong cộng đồng dân tộc Dao.

Bên cạnh đó, chất lượng sản phẩm du lịch chưa chuyên nghiệp, ít sáng tạo nên chưa đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch. Lượng khách du lịch tăng nhưng không ổn định, thiếu tính bền vững. Cơ sở hạ tầng tuy đã được đầu tư nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, nhất là các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Nguồn nhân lực người Dao tham gia hoạt động du lịch xanh tại các cụm du lịch thiếu về số lượng, rất ít người được đào tạo bài bản về chuyên môn, nghiệp vụ. Các chủ thể người Dao khó tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi…

Để phát triển du lịch xanh, TS. Bàn Thị Quỳnh Giao góp ý, cần có sự quan tâm đặc biệt từ cấp ủy, chính quyền và các tổ chức xã hội trong đầu tư hạ tầng thiết yếu, hỗ trợ kiến thức và kỹ năng làm du lịch cho người Dao.

Theo đó, du lịch xanh không thể làm ồ ạt theo phong trào, mà cần có sự chuẩn bị bài bản, từ nghiên cứu thị trường khách đến cách thức quảng bá hiệu quả. Điều này đòi hỏi đổi mới tư duy, tạo ra những sản phẩm phù hợp với thực tế địa phương, bảo tồn giá trị văn hóa và tăng niềm tự hào cộng đồng.

Ngoài ra, cần đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về kỹ năng nghiệp vụ du lịch; tận dụng tối đa công nghệ thông tin và mạng xã hội để quảng bá. Đồng thời, không ngừng tăng cường liên kết, hợp tác tại các hội chợ, triển lãm và các sự kiện văn hóa, thể thao, du lịch.

Xây dựng chính sách hỗ trợ và khuyến khích thiết thực như thuế ưu đãi, và các gói cho vay vốn lãi suất thấp để tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nguồn lực tài chính, đầu tư vào du lịch…

Du lịch xanh tại các bản làng của đồng bào Dao không chỉ là một hướng đi nhằm phát triển kinh tế mà còn là phương thức hiệu quả để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Nếu được quan tâm đúng mức, đầu tư bài bản và có sự đồng lòng của cộng đồng, loại hình du lịch này được kỳ vọng sẽ phát triển vững chắc, mang lại lợi ích kép cho cả du khách và người dân địa phương.