Cơn khát nhân lực chất lượng cao

Theo Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh, thành phố là địa phương có hoạt động kinh tế năng động, cơ cấu dân số trẻ, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Theo số liệu thống kê, TP. Hồ Chí Minh có trên 220.000 doanh nghiệp và 416.474 cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể đang hoạt động; lực lượng lao động trên địa bàn khoảng 4,84 triệu người, trong đó, số lao động đang làm việc là 4,66 triệu người. Bên cạnh lực lượng lao động là người Việt, còn có 28.668 người lao động nước ngoài được cấp giấy phép lao động.

Chất lượng nguồn cung lao động vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu lao động đối với thị trường lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững và hội nhập. Mặc dù tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2024 đạt 99,13%, nhưng số lao động không có bằng cấp, chứng chỉ, chứng nhận vẫn chiếm tỷ lệ khá cao. Cùng với đó, chưa khắc phục nghịch lý thừa lao động không phù hợp với những ngành nghề trong định hướng phát triển, thiếu nhân lực chất lượng cao ở những ngành quan trọng...

Để nâng cao hiệu quả chuyển đổi kỹ năng nghề nghiệp cho người lao động, đòi hỏi thành phố cần hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế chính sách; doanh nghiệp chủ động tham gia vào quá trình đào tạo; người lao động chủ động nâng cao nhận thức, trau dồi kỹ năng; các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, gắn kết chặt chẽ với chuyển đổi xanh.

Trong khi đó, UBND tỉnh Đồng Nai dự báo, khi Cảng Hàng không Quốc tế Long Thành (giai đoạn 1) đi vào hoạt động sẽ cần khoảng 14.000 lao động với trình độ học vấn và tay nghề khác nhau từ lao động phổ thông đến đại học và trên đại học. Ngoài ra các khu công nghiệp, các đơn vị sản xuất kinh doanh trên địa bàn cũng cần một lượng lao động rất lớn. Điều này đòi hỏi tỉnh Đồng Nai phải chuẩn bị nguồn lao động chất lượng cao trong thời gian tới.

Còn tỉnh Bình Dương, hiện có hơn 53.000 doanh nghiệp trong nước đăng ký kinh doanh, tổng vốn đăng ký hơn 515.000 tỷ đồng và hơn 4.000 dự án có vốn đầu tư nước ngoài còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 37 tỷ USD. Bình Dương đặt mục tiêu phấn đấu xây dựng tỉnh phát triển bền vững theo hướng đô thị thông minh, văn minh, hiện đại. Phấn đấu đến năm 2030, tỉnh Bình Dương sẽ trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại, thành phố trực thuộc Trung ương, đến năm 2045 là đô thị thông minh của vùng và cả nước nên sẽ cần một lượng lớn lao động có trình độ cao. Do đó, cũng sẽ cần một nguồn lao động chất lượng cao rất lớn.

Chìa khóa nâng cao chất lượng tuyển dụng lao động

Theo ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh, thời gian tới, tại nhiều địa phương sẽ nổi lên những nghề nghiệp theo xu hướng cơ cấu lao động có sự chuyển đổi từ nhóm nghề giản đơn sang những nghề kỹ thuật chuyên môn.

Khi đó, nhu cầu tuyển dụng chính là gia tăng số lượng lao động trên các nền tảng công nghệ, chuyển dịch nghề nghiệp gắn với kỹ năng mềm. Các khảo sát cho thấy, nhu cầu nhân lực qua đào tạo hiện chiếm hơn 95% tổng số lao động. Trong đó, người có trình độ đại học chiếm 25%, cao đẳng 23%, trung cấp 32% và sơ cấp 20%. Thị trường lao động đang tập trung vào 10 nhóm ngành nghề trọng điểm, với yêu cầu chuyên môn cao.

Theo Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Đồng Nai Nguyễn Thị Thu Hiền, thời gian qua, ngoài việc phối hợp với các cơ sở giáo dục dạy nghề và các địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh; Sở còn tổ chức khảo sát nhu cầu tuyển dụng lao động của 608 doanh nghiệp đang hoạt động đối với hơn 424.000 lao động. Qua đó cho thấy, trình độ lao động phổ thông chiếm trên 83%; trình độ cao đẳng, trung cấp hơn 8,5% và khác là 8,5%.

Nhằm thực hiện giải pháp nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo gắn với nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Sơn Hùng đề nghị, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có sự phối hợp chặt chẽ, tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được; đề ra các giải pháp, mô hình đào tạo hiệu quả, góp phần nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo của tỉnh và đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của thị trường lao động và điều kiện tuyển dụng của doanh nghiệp.

Tại Bình Dương, các chương trình đào tạo kỹ năng và hướng nghiệp cũng được đẩy mạnh. Tỉnh đã triển khai và đưa vào hoạt động 2 ứng dụng di động "Việc làm Bình Dương" và "Bảo hiểm thất nghiệp", giúp tối ưu hóa việc tìm kiếm thông tin việc làm, bảo hiểm và các chính sách liên quan. Tỉnh đang hợp nhất 2 ứng dụng này thành nền tảng duy nhất, nhằm hỗ trợ người lao động và doanh nghiệp hiệu quả hơn trong tương lai.

Để công tác đào tạo nghề đáp ứng "trúng" nhu cầu của doanh nghiệp, ông Lê Ngọc Thức, Chủ tịch HĐQT Trường Trung cấp nghề Nghiệp vụ Bình Dương cho biết, nhà trường đã đưa học viên, giáo viên đến thăm quan trải nghiệm tại các doanh nghiệp. Trường thường xuyên trao đổi nắm bắt nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp, từ đó tổ chức tuyển sinh và đào tạo các ngành nghề.

Năm 2024, trường cung ứng được hơn 8.000 học viên, trong đó đào tạo theo đơn đặt hàng của các doanh nghiệp được 1.344 lao động có tay nghề cao; đào tạo lý thuyết và thực hành cơ bản tại nhà trường, sau đó thực hành ứng dụng ngay trên trang thiết bị, máy móc của doanh nghiệp.

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển mạnh mẽ, việc nâng cao chất lượng lao động không chỉ là nhiệm vụ của nhà nước mà còn cần sự chủ động của doanh nghiệp và chính người lao động. Rõ ràng, chỉ khi có một chiến lược đồng bộ từ đào tạo, tuyển dụng đến chính sách hỗ trợ, thị trường lao động Việt Nam mới có thể bắt kịp xu thế toàn cầu.