Đà Nẵng – thách thức duy trì danh hiệu “thành phố môi trường” sau sáp nhập:Bài 1: Tăng cường nguồn lực, rút ngắn khoảng cách trong công tác bảo vệ môi trường
Sau khi sáp nhập với tỉnh Quảng Nam, TP. Đà Nẵng từng được vinh danh là “Thành phố môi trường” đang phải đối mặt với nhiều áp lực như: chênh lệch lớn về đầu tư bảo vệ môi trường, hạ tầng xử lý rác thải, nước thải chưa đồng bộ, cùng những bất cập tại các cụm công nghiệp, làng nghề... tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Đây là bài toán nan giải đặt ra cho thành phố biển nếu muốn tiếp tục giữ vững danh hiệu “xanh – sạch – đẹp” vốn là thương hiệu nhiều năm qua.
LTS: Thành phố Đà Nẵng, từng được vinh danh là thành phố dẫn đầu cả nước về bảo vệ môi trường, đang đối mặt với những thách thức lớn sau sáp nhập với tỉnh Quảng Nam. Sự chênh lệch về hạ tầng môi trường giữa hai khu vực, từ tỷ lệ thu gom xử lý nước thải đô thị chỉ đạt 10,09% ở Quảng Nam (cũ), bãi rác Khánh Sơn quá tải, đến ô nhiễm từ các cụm công nghiệp nhỏ sử dụng công nghệ lạc hậu, đang đe dọa danh hiệu “Thành phố môi trường”.
Trước thực trạng này, Báo Đại biểu Nhân dân triển khai tuyến bài “Xây dựng thành phố môi trường - Thách thức dành cho Đà Nẵng sau sáp nhập” để làm rõ những thách thức về môi trường mà thành phố phải đối mặt cũng như các giải pháp đột phá đặt ra như: đầu tư công nghệ đốt rác phát điện, chuyển đổi khu công nghiệp sang mô hình sinh thái, tăng cường đầu tư hệ thống xử lý nước thải đô thị…
Khoảng cách trong hạ tầng, đầu tư
Theo báo cáo mới đây của UBND TP. Đà Nẵng, trước khi sáp nhập, TP. Đà Nẵng (cũ) là địa phương có nhiều nỗ lực và thành tựu nổi bật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Chỉ trong ba năm 2022-2024, thành phố đã chi hơn 3.900 tỷ đồng cho sự nghiệp bảo vệ môi trường, chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi ngân sách.
Song song, thành phố triển khai 29 dự án lớn với tổng vốn đầu tư hơn 4.490 tỷ đồng, trong đó có nhiều dự án mang tính đột phá như đổi mới công nghệ xử lý rác thải, xây dựng nhà máy xử lý chất thải đa năng, lò đốt chất thải nguy hại bằng nguồn xã hội hóa. Chính nhờ sự đầu tư này mà Đà Nẵng được vinh danh là thành phố quản lý môi trường thông minh, xanh, sạch (2021, 2023, 2024).
Ngược lại, tỉnh Quảng Nam cũ chỉ chi hơn 576 tỷ đồng cho bảo vệ môi trường giai đoạn 2022-2024, chiếm tỷ lệ trên 1% ngân sách. Các dự án đầu tư còn hạn chế về quy mô, chủ yếu tập trung vào xử lý chất thải rắn tại Đại Lộc, Hội An, Bắc Trà My. Hạ tầng kỹ thuật lạc hậu, tỷ lệ thu gom, xử lý nước thải đô thị chỉ đạt 10,09%. Khoảng cách quá lớn về nguồn lực và hạ tầng khiến Quảng Nam trở thành “mắt xích yếu” khi sáp nhập với Đà Nẵng trong lĩnh vực môi trường.
Nhiều thách thức, khó khăn để giữ vững thương hiệu
Báo cáo của UBND TP. Đà Nẵng cũng chỉ rõ, các khu công nghiệp tại Đà Nẵng (cũ) về cơ bản có hạ tầng kỹ thuật khá đồng bộ, nhiều nơi đã lắp đặt quan trắc tự động. Tuy nhiên vẫn còn bất cập như một số chủ đầu tư xin miễn lắp đặt quan trắc với lý do nước thải đã đưa vào hệ thống đô thị.
Trong khi đó, Quảng Nam có 13 khu công nghiệp, 8 đã đi vào hoạt động, nhưng chỉ 9 có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Công suất vận hành cũng mới đạt khoảng 33,6% thiết kế, khiến tình trạng xả thải chưa xử lý vẫn tồn tại. Các cụm công nghiệp nhỏ lẻ, quy mô vài hecta, thiết bị công nghệ lạc hậu, không đủ kinh phí để xây dựng nhà máy xử lý đồng bộ. Hệ quả là nhiều nơi xả thải trực tiếp ra môi trường, gây ô nhiễm không khí, nguồn nước.
Nhiều cơ sở sản xuất còn nằm xen kẽ trong khu dân cư, tiềm ẩn rủi ro cho đời sống cộng đồng. Ngoài ra, Quảng Nam có 29 làng nghề, phần lớn chưa đầu tư hệ thống xử lý chất thải. Các làng nghề chủ yếu sản xuất manh mún, công nghệ lạc hậu, gây phát sinh bụi, khí thải, nước thải.
Đà Nẵng cũng đối diện thách thức tại làng nghề điêu khắc đá Non Nước (thuộc phường Ngũ Hành Sơn), nơi bụi đá và nước thải gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Theo thống kê, Quảng Nam hiện có 431 cơ sở thuộc diện nguy cơ gây ô nhiễm cao, trong khi Đà Nẵng (cũ) đã kiểm soát tốt hơn. Điều này phản ánh rõ sự khác biệt về quản lý và hạ tầng môi trường.
Các chuyên gia cho rằng, sau sáp nhập, nếu không có chiến lược đồng bộ, danh hiệu “thành phố môi trường” mà Đà Nẵng nhiều năm gầy dựng sẽ bị “lung lay”.
Tại buổi làm việc với Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” diễn ra cuối tháng 7 vừa qua, đại diện lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Đà Nẵng khẳng định, cần điều chỉnh Đề án “Xây dựng Đà Nẵng – Thành phố môi trường” để phù hợp thực tiễn sau sáp nhập.
Trong đó, ưu tiên đầu tư cho các khu vực thuộc Quảng Nam (cũ), đặc biệt là vấn đề xử lý nước thải tại các cụm công nghiệp, nước thải đô thị. Đồng thời, phải tăng cường tuyên truyền, đào tạo cán bộ môi trường cơ sở, nhằm nâng cao năng lực quản lý và đồng bộ hóa nhận thức.
Việc giữ vững thương hiệu “Thành phố môi trường” của TP. Đà Nẵng mới sau sáp nhập đòi hỏi quyết tâm chính trị, nguồn lực tài chính và sự đồng hành của toàn xã hội, để không chỉ bảo tồn danh hiệu mà còn hướng tới phát triển bền vững.
(Còn nữa)
