Cuộc gặp lịch sử và một ngày đáng nhớ đối với Syria

Bước ngoặt cho quan hệ Mỹ-Syria

Cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo lâm thời của Syria Ahmed al-Sharaa diễn ra với sự có mặt của Thái tử Ảrập Xêút Mohammed bin Salman và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Đây là cuộc gặp gỡ ở cấp cao nhất cho đến nay giữa chính phủ Syria mới và chính quyền Donald Trump, được đánh giá là mang ý nghĩa lịch sử đối với Syria. Hoa Kỳ chưa chính thức tái lập quan hệ ngoại giao hoặc công nhận Chính phủ al-Sharaa, nhưng các nguồn tin cho biết hai bên đã tiến hành các cuộc gặp gỡ cấp thấp hơn.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và Thái tử Salman đã bày tỏ sư ủng hộ quyết định của Tổng thống Trump dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Syria. Thái tử Ảrập Xêút Mohammed bin Salman gọi đó là "quyết định can đảm".

Trong bài đăng trên X, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt viết rằng Tổng thống Trump đã nói với Tổng thống lâm thời của Syria Al-Sharaa rằng "ông ấy có cơ hội to lớn để làm điều gì đó mang tính lịch sử cho đất nước mình".

Ông Trump cũng khuyến khích Syria ký Hiệp định Abraham - một sáng kiến ​​do Hoa Kỳ đứng đầu dành cho các quốc gia Trung Đông nhằm bình thường hóa quan hệ với Israel - và "yêu cầu Chính quyền mới của Syria phải trục xuất tất cả các phần tử khủng bố".

Bà Leavitt nói thêm rằng cuộc chiến tranh giữa Nga-Ukraine và cuộc chiến ở Gaza cũng được thảo luận trong khuôn khổ cuộc gặp bốn bên.

Về phần mình, Tổng thống lâm thời Al-Sharaa nói với các nhà lãnh đạo tại cuộc gặp rằng ông hy vọng Syria có thể đóng vai trò là con đường liên kết thương mại quan trọng giữa phương Đông và phương Tây.

Việc Tổng thống Donald Trump quyết định gặp nhà lãnh đạo mới của Syria là một quyết định hoàn toàn bất ngờ. Bởi cho đến tháng 12 năm ngoái, Hoa Kỳ vẫn còn treo thưởng 10 triệu USD cho việc bắt giữ al-Sharaa.

Nhà lãnh đạo lâm thời của Syria al-Sharaa là người đứng đầu nhóm phiến quân Hồi giáo Hay'at Tahrir al-Sham (HTS). Vào tháng 12 năm ngoái, ông đã lãnh đạo một cuộc tấn công chớp nhoáng vào Syria, lật đổ nhà lãnh đạo Bashar al-Assad và chấm dứt 13 năm nội chiến.

Còn có tên gọi khác là Abu Mohammad al-Julani, nhân vật này từng gia nhập al-Qaeda ở Iraq ngay trước khi Hoa Kỳ đưa quân vào nước này năm 2003 và đã chiến đấu trong ba năm chống lại lực lượng liên quân như một phần của cuộc nổi dậy. Từng thành lập một nhóm chiến binh được gọi là Jabhat al-Nusra (Mặt trận Chiến thắng), ông từng tuyên thệ trung thành với al Qaeda. Nhưng vào năm 2016, ông đã tách khỏi nhóm khủng bố này, theo Trung tâm Phân tích Hải quân Hoa Kỳ.

“Đã đến lúc để Syria vươn lên”

Trước đó, Tổng thống Donald Trump bất ngờ tuyên bố sẽ dỡ bỏ lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Syria, nói rằng động thái này sẽ "mang đến cho Syria cơ hội để vươn tới sự vĩ đại".

Việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt là một chiến thắng quan trọng cho Chính phủ Syria do Ahmed al-Sharaa lãnh đạo, người đã nắm quyền tại quốc gia Trung Đông sau khi tiến hành một cuộc tấn công chớp nhoáng lật đổ chế độ của cựu Tổng thống Syria Bashar Al-Assad vào tháng 12 năm ngoái. Quyết định này của Washington có thể sẽ là một đòn giáng đối với chính phủ Israel, quốc gia vốn đã leo thang các cuộc tấn nhằm vào Syria với lý do bảo vệ cộng đồng thiểu số ở đây, sau sự sụp đổ của Chính quyền Assad.

Trong bài phát biểu tại Diễn đàn đầu tư của Ảrập Xêút ở Riyadh, Tổng thống Trump cho biết ông đã đưa ra quyết định sau khi thảo luận với Thái tử Ảrập Xêút Mohammed bin Salman cũng như với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

“Syria, họ đã phải hứng chịu đủ đau khổ, chiến tranh, giết chóc trong nhiều năm. Đó là lý do tại sao chính quyền của tôi đã thực hiện những bước đầu tiên hướng tới việc khôi phục quan hệ bình thường giữa Hoa Kỳ và Syria lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ”, ông nói.

“Các lệnh trừng phạt nghiêm khắc đóng vai trò quan trọng vào thời điểm đó. Nhưng bây giờ là lúc tạo điều kiện để Syria vươn lên”, ông Trump nói. “Vì vậy, tôi muốn nói: “Chúc may mắn, Syria! Hãy cho chúng tôi thấy điều gì đó rất đặc biệt”.

Ông Trump cũng bày tỏ hy vọng Chính phủ mới của Syria "sẽ thành công trong việc ổn định đất nước để giữ gìn hòa bình".

Bộ trưởng ngoại giao Chính quyền lâm thời Syria, Asaad Al-Shaibani, đã hoan nghênh tin tức về việc Hoa Kỳ nới lỏng lệnh trừng phạt. “Chúng tôi coi quyết định dỡ bỏ lệnh trừng phạt là một khởi đầu mới trên con đường tái thiết”, ông đăng trên X. “Nhờ lập trường của những người anh em Ảrập của chúng tôi - trước hết là Ảrập Xêút - chúng tôi đang mở ra một chương mới hướng tới một tương lai xứng đáng với người dân Syria và lịch sử của họ”.

Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc tại Syria, Geir Pedersen, cũng hoan nghênh thông báo này và cho biết việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt là bắt buộc để cho phép cung cấp các dịch vụ thiết yếu như chăm sóc sức khỏe và giáo dục cũng như phục hồi nền kinh tế.

Động thái của Hoa Kỳ diễn ra sau khi Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt đối với Syria vào đầu năm nay.

Tại Đồi Capitol, các thượng nghị sĩ hàng đầu của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện – ông Jim Risch của Đảng Cộng hòa và bà Jeanne Shaheen của Đảng Dân chủ - đã nỗ lực vận động cho bước đi này trước chuyến đi của Trump.

Người dân xuống đường ăn mừng

Trong khi đó, các video trên mạng xã hội cho thấy người dân Syria đã đổ ra các quảng trường chính của thành phố Homs để ăn mừng tin tức tốt lành. Người ta thấy mọi người cầm cờ Syria và Ảrập Xêút khi đám đông hô vang: "Hoan hô Ảrập Xêút! Hoan hô Salman, hoan hô Salman!". Một video khác cho thấy đám đông lớn tụ tập bên ngoài khi pháo hoa thắp sáng bầu trời đêm trên cao.

Osaid Basha, người đang ăn mừng ở Homs, cho biết: “Là một người từng tham gia cách mạng, mục tiêu cuối cùng của chúng tôi là tái thiết đất nước”.

Ông cảm ơn Hoa Kỳ và cho biết tuyên bố của Tổng thống Donald Trump "đánh dấu bước đầu tiên để giúp Syria khôi phục lại những thành tựu trước đây - hoặc thậm chí tốt hơn".

Quan chức “rơi nước mắt”

Trong khi đó, Bộ trưởng Kinh tế và Thương mại nước này, Mohammad Nidal al-Shaar, đã rơi nước mắt trên sóng truyền hình trực tiếp của kênh truyền hình Al Arabiya (Ảrập Xêút) khi ông nhấn mạnh rằng Syria "hiện đang bước vào một giai đoạn mới".

“Sự hồi sinh của Syria sắp bắt đầu. Chúng ta đang hướng tới công cuộc phục hưng kinh tế, giờ đây cộng đồng quốc tế đã mở cửa trở lại với chúng ta”, ông nói trong nước mắt, nhấn mạnh rằng chính phủ mới và các nhà đầu tư của đất nước đã sẵn sàng.

“Người dân Syria sẽ sớm được hưởng sự nhẹ nhõm và thoải mái chưa từng có”, ông kêu gọi.

Nhà nghiên cứu Natasha Hall, thành viên cấp cao tại Chương trình Trung Đông của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế, nói với CNN sự kiện này không chỉ đánh dấu chiến thắng của nhà lãnh đạo Syria al-Sharaa, đây còn là chiến thắng của thái tử Ảrập Xêút.