Xây dựng bộ máy thật sự "tinh - gọn - mạnh"

Một kỷ nguyên, như khẳng định của Tổng Bí thư Tô Lâm, đó là: "Kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam XHCN, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của thế giới, hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu".

Từ sau Hội nghị Trung ương 10 Khóa XIII đến nay, cả hệ thống chính trị đã có những chuyển động mạnh mẽ, vận hành với tinh thần mới, vận tốc mới nhằm tạo ra những động lực mới, hiệu năng mới cho phát triển kinh tế - xã hội, tiếp tục nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

Một trong những chuyển động đó chính là cả hệ thống chính trị đang quyết liệt thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy - một công cuộc như nhấn mạnh của Tổng Bí thư Tô Lâm, đó là: "Không thể chậm trễ hơn được nữa!".

Tinh giản bộ máy là một trong những chủ trương xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta. Bước vào thời kỳ đẩy mạnh công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xuất phát từ tầm quan trọng đặc biệt và đòi hỏi cấp thiết từ thực tiễn phát triển của đất nước, qua nhiều kỳ đại hội, nhất là trong các đại hội gần đây, trong Văn kiện Đại hội lần thứ IX, XII, XIII của Đảng ta đều nhấn mạnh các nhiệm vụ cụ thể về tinh gọn tổ chức bộ máy, hoặc nghiên cứu xây dựng mô hình tổng thể tổ chức bộ máy hệ thống chính trị trong giai đoạn mới. Từ Đại hội VII đến nay, Đảng ta liên tục ban hành nhiều nghị quyết, kết luận để lãnh đạo thực hiện chủ trương đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn tổ chức bộ máy hoạt động hiệu lực hiệu quả.

Đặc biệt, qua 7 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25.10.2017, của Ban Chấp hành Trung ương Khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đất nước ta đã đạt được một số kết quả quan trọng, bước đầu tạo chuyển biến tích cực trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Thực tiễn cho thấy, Đảng ta luôn xác định rõ về sự cần thiết phải thực hiện việc đổi mới, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện vừa qua chưa được đạt mục tiêu cũng như kỳ vọng.

"Tinh giản không có nghĩa là cắt giảm một cách cơ học, mà là loại bỏ những vị trí không cần thiết, giảm những công việc không hiệu quả, từ đó tập trung nguồn lực cho những lĩnh vực then chốt, những con người thực sự xứng đáng và phù hợp. Không để cơ quan nhà nước là "vùng trú ẩn an toàn" cho cán bộ yếu kém".

Tổng Bí thư Tô Lâm

Qua nhiều lần sắp xếp, tinh gọn đến nay tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức, quan hệ công tác giữa nhiều cơ quan, bộ phận chưa thật rõ ràng, còn trùng lặp, chồng chéo. Đặc biệt, việc phân định trách nhiệm, phân cấp, phân quyền chưa đồng bộ, hợp lý, có chỗ bao biện làm thay, có nơi bỏ sót hoặc không đầu tư thích đáng…

Do đó, trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước đã hội tụ đủ thế và lực cùng các điều kiện để bước vào kỷ nguyên mới, nhiệm vụ này càng đặt ra cấp thiết hơn bao giờ hết.

Và trong lần tinh gọn này, theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, việc tinh giản không dừng ở việc cắt giảm cơ học các đầu mối và số lượng cán bộ, công chức, viên chức mà còn hướng đến xây dựng một bộ máy thật sự "tinh - gọn - mạnh", hoạt động thật sự "hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả", vận hành thông suốt, phục vụ Nhân dân. Đây cũng không phải là việc “cắt giảm cho xong” mà là quá trình “sàng lọc và xây dựng”, để lựa chọn được những cán bộ thực sự có năng lực, phẩm chất, đáp ứng được yêu cầu công việc trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số hiện nay.

Phân cấp, phân quyền - vấn đề "cốt lõi"

Để khẩn trương thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy, một trong ba công tác trọng tâm được Tổng Bí thư Tô Lâm lưu ý, đó là: "Tập trung hoàn thiện thể chế theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” để nhanh chóng đưa chủ trương của Đảng đi vào thực tiễn cuộc sống...". Cùng với đó, cần tập trung hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, gắn với tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Trung ương, Chính phủ, Quốc hội tăng cường hoàn thiện thể chế, giữ vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát và cải cách tối đa thủ tục hành chính, giảm chi phí, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân và doanh nghiệp.

"Hãy cho tôi một tổ chức những người cộng sản, tôi sẽ làm đảo lộn nước Nga”. Dẫn câu nói của V.I. Lenin, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nói rằng, điều này cho thấy tầm quan trọng của công tác tổ chức, bao gồm cả vấn đề con người và tổ chức bộ máy. Và, trong tổ chức bộ máy, phân cấp, phân quyền rất quan trọng, nếu không nói đây là vấn đề "cốt lõi".

Phân cấp ở đây, theo nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội, "không phải phân chia theo chiều ngang mà theo chiều dọc". Phân cấp luôn gắn với phân quyền. Nếu phân cấp, phân quyền tốt sẽ giúp tinh gọn được tổ chức bộ máy. Nhấn mạnh, có nhiều cách phân cấp, như: phân cấp trong quản lý, quản trị, phân cấp hành chính…, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, hiện nay, từ cấp Trung ương đến cơ sở đang có rất nhiều cấp trung gian. "Quan trọng là chúng ta phải bàn xem để có thể bỏ được cấp nào".

Khẳng định vấn đề quan trọng nhất hiện nay là phân quyền như thế nào, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu một số quyền quan trọng, như: Quyền ban hành chính sách; quyền tổ chức về cán bộ; quyền về tài chính - ngân sách; quyền về tổ chức điều hành... Trong đó, phân quyền về kinh tế quan trọng nhất và trong phân quyền về kinh tế, thì phân quyền về tài chính là cốt lõi. Do đó, cần "tăng cường phân quyền gắn với trách nhiệm, quyền càng cao, trách nhiệm càng lớn; cùng với đó là phải kiểm soát quyền lực, kiểm soát từ trên xuống, kiểm soát ngang, thậm chí kiểm soát từ dưới lên", nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội nói.

Mục tiêu cuối cùng của việc tinh giản bộ máy là xây dựng một hệ thống quản lý nhà nước minh bạch, hiệu quả, phục vụ tốt nhất lợi ích của người dân và doanh nghiệp. Điều này không chỉ góp phần tiết kiệm ngân sách mà còn tạo nền tảng vững chắc để Việt Nam hội nhập sâu rộng vào cộng đồng quốc tế.

"Các đồng chí cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy, cơ quan cần gương mẫu, chủ động, quyết liệt trong thực hiện nhiệm vụ được giao theo tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng"; "Trung ương không chờ cấp tỉnh, cấp tỉnh không chờ cấp huyện, cấp huyện không chờ cơ sở"; "Trung ương làm gương, địa phương hưởng ứng".

Từng cấp, từng ngành bám sát kế hoạch để tổng kết và đề xuất mô hình cơ quan, đơn vị mình bảo đảm đúng tiến độ (bộ, ngành phải hoàn thành trong tháng 12.2024); hướng tới mục tiêu chung là hoàn thành và báo cáo Trung ương Phương án sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị trong quý I.2025".

Tổng Bí thư Tô Lâm

Như khẳng định của Tổng Bí thư Tô Lâm: "Đây không phải là vấn đề về quy mô hay số lượng, mà sâu xa hơn là phải tạo sự thay đổi về chất trong hoạt động của hệ thống chính trị".

Năm 2025 có ý nghĩa quan trọng quyết định trong việc thực hiện thành công nhiệm vụ của nhiệm kỳ 2021 - 2026. Trên tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 10 Khóa XIII, một trong những nhiệm vụ cần hoàn thành ngay trong quý I.2025 này, đó là việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong giai đoạn mới.

Đây thực sự là công việc không hề dễ dàng, thậm chí vô cùng khó khăn, phức tạp, vì "khi tiến hành tinh gọn bộ máy sẽ liên quan đến tâm tư, tình cảm, nguyện vọng và đụng chạm tới lợi ích của một số cá nhân, tổ chức.

Do vậy, dù đã được chuẩn bị kỹ, bài bản với quyết tâm chính trị cao, song chắc chắn việc triển khai tại nhiều đơn vị sẽ gặp khó khăn, thậm chí sẽ có những lực cản". Nhìn thẳng vào thực tế này, song theo Tổng Bí thư Tô Lâm, thì chúng ta "vẫn phải tiến hành" vì muốn "có một cơ thể khỏe mạnh", đôi khi phải "uống thuốc đắng", phải chịu đau để "phẫu thuật khối u".

Tinh giản bộ máy không phải là mục tiêu cuối cùng, mà chính là phương tiện để xây dựng một Nhà nước phục vụ, vì dân và phát triển bền vững. Việc tinh gọn tổ chức bộ máy đi đôi với tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực ngang tầm nhiệm vụ.

Với Quốc hội, như khẳng định của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XV sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, khẩn trương sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy “tinh, gọn, mạnh”, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, gắn với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực ngang tầm nhiệm vụ. Đặc biệt là đồng hành cùng với Chính phủ, các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, nỗ lực phấn đấu hoàn thành cao nhất các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chuẩn bị tốt nhất cho Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội XIV của Đảng, tạo điều kiện tốt nhất cho công cuộc đổi mới và phát triển mạnh mẽ của dân tộc trong kỷ nguyên mới.