Cung cấp phần mềm miễn phí là chưa đủ

Chính sách hỗ trợ mang tính toàn diện

Bộ Tài chính đang xây dựng dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị quyết số 198/2025/QH15 ngày 17/5/2025 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân (gọi tắt là dự thảo).

Dự thảo gồm 7 chương, 16 điều, đề xuất chính sách hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh; hỗ trợ thuê nhà, đất là tài sản công; miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân; hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực; hỗ trợ nghiên cứu, phát triển ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hỗ trợ cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh; hỗ trợ miễn phí dịch vụ đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế, nhân sự cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Góp ý vào dự thảo, Phó Tổng thư ký Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam Nguyễn Tiến Thắng cho rằng, các chính sách hỗ trợ cơ bản toàn diện, thể hiện quyết tâm lớn của Chính phủ trong việc thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và các startup đổi mới sáng tạo. Theo ông Thắng, điểm nổi bật của dự thảo là đã chạm đến những nút thắt lâu nay khiến khu vực tư nhân gặp khó: đất đai, thuế và năng lực quản trị.

Cụ thể, về đất đai, dự thảo quy định dành quỹ đất trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp và vườn ươm công nghệ cho doanh nghiệp tư nhân công nghệ cao, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Đây là điểm rất quan trọng vì nhiều năm qua, việc tiếp cận đất sản xuất luôn là rào cản lớn nhất đối với doanh nghiệp nhỏ. Không ít trường hợp doanh nghiệp phải thuê lại đất qua nhiều trung gian, giá thuê cao gấp nhiều lần so với mặt bằng chung. Nay nếu thực hiện đúng tinh thần dự thảo - tối thiểu giảm 30% giá thuê đất - thì sẽ giúp doanh nghiệp giảm đáng kể chi phí cố định.

Về chính sách thuế, dự thảo đưa ra gói ưu đãi mạnh mẽ. Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 2 năm, sau đó giảm 50% trong 4 năm tiếp theo; doanh nghiệp nhỏ và vừa đăng ký lần đầu được miễn thuế 3 năm. Đây là những ưu đãi thực chất, giúp doanh nghiệp có thêm dòng tiền tái đầu tư, thay vì phải gồng gánh nghĩa vụ thuế ngay từ những năm đầu tiên. “Đây là sự thay đổi lớn về tư duy: từ “thu ngay” sang “nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài””, ông Thắng bình luận.

Rõ điều kiện để được nhận hỗ trợ

Dù nhấn mạnh đến tính toàn diện của các chính sách hỗ trợ theo dự thảo, song Phó Tổng thư ký Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam cũng tỏ ra thận trọng khi cho rằng, doanh nghiệp có dễ tiếp cận hay không phụ thuộc rất nhiều vào khâu triển khai thực tế.

Đơn cử, với chính sách đất đai, mặc dù dự thảo đã nêu rõ hỗ trợ tối thiểu 30% tiền thuê đất, song “điều doanh nghiệp lo ngại nhất là thủ tục hành chính”. “Thực tế nhiều năm qua, khi muốn thuê đất trong khu công nghiệp, doanh nghiệp nhỏ thường phải đi qua rất nhiều cửa, nộp hồ sơ nhiều lần và chờ đợi kéo dài. Vì vậy, mong mỏi lớn nhất của chúng tôi là quy trình này phải minh bạch, rút gọn và công khai tiêu chí rõ ràng, tránh tình trạng “xin - cho”. Nếu được triển khai qua một cơ chế một cửa, trực tuyến, có danh sách quỹ đất trống công khai để doanh nghiệp lựa chọn thì mới thực sự tạo ra sự thay đổi”, ông Thắng phát biểu.

Với nền tảng số và phần mềm kế toán miễn phí, đại diện doanh nghiệp cho rằng, ý tưởng thì rất tốt nhưng nỗi lo của doanh nghiệp nhỏ là “cho nhưng không dùng được”. Bởi đa số hộ kinh doanh, doanh nghiệp siêu nhỏ chưa quen với công nghệ, không có bộ phận kế toán chuyên nghiệp. Nếu chỉ cung cấp phần mềm mà không đi kèm hướng dẫn, tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật thì khả năng cao nhiều đơn vị sẽ bỏ qua hoặc sử dụng không đúng cách.

Do vậy, đi cùng với phần mềm miễn phí, Nhà nước nên tổ chức các khóa đào tạo ngắn, hỗ trợ trực tuyến, có đường dây nóng để giải đáp vướng mắc. Khi đó, doanh nghiệp mới cảm thấy yên tâm và sẵn sàng chuyển đổi từ sổ tay, excel sang nền tảng số.

Ngoài ra, một điểm cần lưu ý là tính đồng bộ giữa Trung ương và địa phương. Nếu cấp bộ ban hành tiêu chí rõ ràng nhưng mỗi tỉnh lại có cách áp dụng khác nhau thì doanh nghiệp sẽ lại gặp cảnh nơi dễ - nơi khó. Vì thế, sau khi Nghị định ban hành, cần có hướng dẫn thống nhất, để doanh nghiệp dù ở bất cứ địa phương nào đều có cơ hội tiếp cận công bằng.

Tựu trung, để doanh nghiệp cảm thấy “dễ dàng tiếp cận”, theo ông Nguyễn Tiến Thắng, cần ba yếu tố: thủ tục đơn giản, có hỗ trợ kỹ thuật và triển khai đồng bộ. Nếu làm được, các chính sách đất đai, thuế, nền tảng số, phần mềm kế toán sẽ không chỉ nằm trên giấy, mà thực sự đi vào cuộc sống của hàng triệu doanh nghiệp tư nhân và hộ kinh doanh trên cả nước.

Trong bản góp ý gửi tới Bộ Tài chính, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, Khoản 5 Điều 4 dự thảo quy định về các hình thức mà chủ đầu tư dự án đầu tư và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ được hoàn trả khoản hỗ trợ tiền thuê đất, thuê lại đất, trong đó có hình thức “hoàn trả tiền thuê đất, thuê lại đất cho chủ đầu tư dự án đầu tư và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ từ nguồn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, tương ứng với tỷ lệ phần trăm (%) phân chia tiền thuê đất giữa các cấp ngân sách theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và văn bản hướng dẫn”.

VCCI dẫn quy định tại khoản 2 Điều 36 Luật Ngân sách nhà nước 2025, tiền thuê đất là khoản thu phân chia theo tỷ lệ % giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Như vậy, nguồn được hoàn trả cho chủ đầu tư sẽ lấy từ nguồn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương theo tỷ lệ phần trăm phân chia.

Theo VCCI, quy định trong dự thảo chưa rõ về thủ tục hoàn tiền cho chủ đầu tư. Để bảo đảm rõ ràng, cần sửa đổi quy định trên theo hướng “hoàn trả tiền thuê đất, thuê lại đất cho chủ đầu tư dự án đầu tư và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ từ nguồn ngân sách nhà nước”, đồng thời quy định rõ hơn về thủ tục hoàn tiền cho chủ đầu tư.

Đối với hỗ trợ thuê nhà, đất là tài sản công, điểm c khoản 3 Điều 5 dự thảo quy định các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo “được giảm tiền thuê nhà trong trường hợp tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà địa phương được giảm tiền thuê đất theo quy định, quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền để thực hiện các biện pháp điều hành kinh tế - xã hội theo quy định tại khoản 2 Điều 157 Luật Đất đai 2024”.

Tuy nhiên, quy định này đang chưa rõ về trình tự, thủ tục các doanh nghiệp được giảm tiền thuê nhà trong trường hợp này. VCCI đề nghị quy định cụ thể về trình tự, thủ tục này để bảo đảm thuận lợi khi thực hiện.

Ngoài ra, VCCI đề xuất, dự thảo cần quy định rõ làm thế nào để doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có được phần mềm miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung…