Công - tư kết hợp

Thiếu cơ chế thu hút đầu tư

Chị Đinh Thị Nga, tiểu thương tại chợ Nho Lâm (Diễn Thọ, Diễn Châu, Nghệ An) cho biết, chợ Nho Lâm là chợ truyền thống lâu đời, việc mua bán diễn ra khá tấp nập. Nhưng mấy năm nay, nhiều công trình ở chợ đã xuống cấp không thể sử dụng. Nhất là trong những ngày mưa, việc đi lại mua bán gặp rất nhiều khó khăn. 

Có thể thấy, thực tế hiện nay các chợ ở địa bàn nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo hầu như không có khả năng thu hút nguồn vốn từ xã hội hóa do những vùng này có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, thu nhập và sức mua của người dân không cao. Bên cạnh đó, việc thu hút đầu tư tư nhân cũng gặp không ít trở ngại.

Đại diện Ban quản lý chợ Nho Lâm Cao Trọng Sơn cho biết, một số cơ sở hạ tầng tại chợ Nho Lâm được đầu tư xây dựng từ lâu đến nay đã bị xuống cấp, không bảo đảm về an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường; một số công trình xây dựng trong chợ không còn phù hợp với quy mô hoạt động, cần nâng cấp, cải tạo mở rộng. Song, do ngân sách của địa phương còn hạn hẹp, trong khi đó việc thu hút đầu tư gặp nhiều khó khăn nên việc nâng cấp chợ rất khó thực hiện, khiến hiệu quả kinh doanh chưa cao.

Thực tiễn thi hành Nghị định số 114/2009/NĐ-CP về phát triển và quản lý chợ còn cho thấy, ở địa bàn thành thị, một số chợ có khả năng thu hút nguồn vốn từ xã hội hóa thì gặp những hạn chế về chính sách khuyến khích, thu hút nhà đầu tư; một số chợ đã xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ gây mất an toàn, không bảo đảm điều kiện phòng cháy, chữa cháy... lại không có điều kiện xã hội hóa do không nhận được sự đồng thuận của tiểu thương, gây khiếu nại, khiếu kiện kéo dài, mất ổn định xã hội hoặc không thu hút, kêu gọi được nhà đầu tư.

Theo thống kê của Bộ Công thương, đến cuối năm 2020, cả nước có 8.581 chợ, trong đó: có 236 chợ hạng I (3%), 902 chợ hạng II (11%), 7.070 chợ hạng III (82%), 373 chợ chưa phân hạng (4%); phân theo địa bàn: có 6.328 chợ nông thôn (74%), 2.253 chợ thành thị (26%). Hơn 70% tổng lượng hàng hóa tiêu thụ qua các chợ cho thấy tiềm năng phát triển lớn, góp phần đẩy mạnh sản xuất, mở rộng giao lưu hàng hóa và phục vụ đời sống sinh hoạt của nhân dân.

Trao sự chủ động cho chính quyền địa phương

Không quy định cụ thể loại chợ được đầu tư từ ngân sách địa phương, cho phép địa phương tự cân đối ngân sách đầu tư xét trên tính cấp thiết theo các quy định của pháp luật về đầu tư công; đồng thời sửa đổi quy định về chính sách khuyến khích đầu tư phát triển chợ của các thành phần kinh tế... là những đề xuất nhận được sự quan tâm của nhiều địa phương. Theo đó, tại Khoản 4, Điều 5, Dự thảo quy định: “Địa phương chủ động cân đối nguồn vốn ngân sách nhà nước để đầu tư hoặc hỗ trợ vốn đầu tư phát triển chợ trên địa bàn, phù hợp với tình hình thực tiễn, tính cấp thiết, các quy định của pháp luật về đầu tư công, ngân sách nhà nước và các quy định pháp luật khác có liên quan”. 

Trưởng phòng Quản lý Thương mại, Sở Công thương tỉnh Nghệ An, Trần Thị Mỹ Hà nêu thực tế, hiện nay doanh nghiệp mới chỉ quan tâm đầu tư tại các đô thị, thị trấn, thị tứ, vùng có điều kiện phát triển kinh tế và có lợi thế thương mại. Các địa bàn khó khăn, vùng sâu, vùng xa còn thiếu sự đầu tư của các doanh nghiệp. Vì vậy, đối với các chợ không có lợi thế về thương mại vẫn cần sự hỗ trợ đầu tư từ Nhà nước.

Thực tế cho thấy, bên cạnh sự hỗ trợ từ nguồn ngân sách thì chủ trương xã hội hóa đầu tư phát triển chợ cũng đã được đặt ra. Vậy nhưng một số quy định về đầu tư, phát triển chợ chưa đồng bộ và thống nhất với các quy định khác. Đây cũng là vấn đề được nêu lên tại Dự thảo Nghị định với việc đưa ra các quy định bổ sung theo hướng tháo gỡ những chồng chéo, bất cập. Chẳng hạn, Nghị định số 114/2009/NĐ-CP quy định dự án đầu tư chợ của các thành phần kinh tế được hưởng chính sách ưu đãi đầu tư, chính sách ưu đãi về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu. Tuy nhiên, Nghị định số 32/2017/NĐ-CP về tín dụng đầu tư của Nhà nước không có quy định cho các nhà đầu tư xây dựng chợ được hưởng chính sách tín dụng theo Nghị định này.

Khắc phục tình trạng này, Khoản 5, 6, Điều 5 Dự thảo quy định: "Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân và các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế đầu tư hoặc góp vốn cùng Nhà nước đầu tư xây dựng chợ; Dự án đầu tư chợ được hưởng chính sách ưu đãi đầu tư, chính sách tín dụng, chính sách xã hội hóa đầu tư theo các quy định hiện hành.