Hội thảo thu hút sự tham dự của khoảng hơn 40 khách mời là đại biểu đến từ các cơ quan kiểm toán tối cao (SAI) thành viên ASEANSAI gồm: Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines và Việt Nam.
Thông qua video chào mừng Hội thảo, bà Datuk Wan Suraya Wan Mohd Radzi - Tổng Kiểm toán nhà nước Malaysia, Chủ tịch Ủy ban chia sẻ kiến thức của ASEANSAI cho biết, yếu tố môi trường là nền móng cho sự tồn tại và phát triển của toàn xã hội. Do đó, việc bảo vệ môi trường không chỉ là một vấn đề cần làm, mà còn là một nhiệm vụ thể hiện đạo đức của mỗi cá nhân, tập thể.
Những nỗ lực của các SAI trong diễn đàn của Tổ chức quốc tế các Cơ quan kiểm toán tối cao (INTOSAI) và các tổ chức khu vực của các SAI đã góp phần tạo nên những thành công trong các cuộc kiểm toán hợp tác, góp phần giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách. Các SAI nắm giữ một vai trò thiết yếu trong việc thúc đẩy tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và quản trị tốt.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Việt Nam Hà Thị Mỹ Dung cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa và yêu cầu bảo vệ môi trường ngày càng cao, các cụm công nghiệp và làng nghề cần đóng vai trò quan trọng trong thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, bao gồm không chỉ phát triển kinh tế mà còn bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội. Nhận thức được điều này, trong những năm qua, KTNN Việt Nam đã thực hiện các cuộc kiểm toán môi trường nhằm đánh giá công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp và làng nghề ở nhiều địa phương, ghi nhận nhiều kết quả nổi bật và đưa ra những đánh giá, kiến nghị quan trọng.
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Việt Nam nhấn mạnh, Hội thảo mang ý nghĩa quan trọng, không chỉ đối với các SAI thành viên ASEANSAI mà còn đối với cả cộng đồng khu vực Đông Nam Á, khi chúng ta cùng chung tay hướng đến các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG), bảo vệ môi trường và duy trì trách nhiệm giải trình trong quản trị công. Hội thảo chia sẻ kiến thức ASEANSAI năm 2024 lần này là cơ hội quý báu để chúng ta cùng chia sẻ những bài học thực tiễn, từ đó góp phần hướng tới phát triển bền vững trong khu vực ASEAN.
Tại Hội thảo, các diễn giả đến từ các SAI Brunei, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Philippines, Việt Nam, UBND tỉnh Nam Định, Hà Tĩnh trình bày các bài tham luận, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về vai trò của các SAI trong việc thúc đẩy kiểm toán môi trường và nâng cao công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp và làng nghề - những nơi đang chuyển mình mạnh mẽ từ các ngành nghề thủ công truyền thống sang sản xuất công nghiệp hiện đại.
Xuất phát từ thực trạng và những thách thức hiện hữu trong công tác quản lý môi trường tại các cụm công nghiệp và làng nghề, trong những năm gần đây, KTNN Việt Nam đã thực hiện các cuộc kiểm toán môi trường với nội dung công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp và làng nghề. Trong đó, năm 2022, KTNN Việt Nam đã tiến hành kiểm toán công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp, làng nghề trên địa bàn thị xã Từ Sơn (tỉnh Bắc Ninh) và huyện Hoài Đức (TP. Hà Nội) trong giai đoạn 2019-2021. Đến năm 2023, cuộc kiểm toán mở rộng quy mô đến các cụm công nghiệp và làng nghề của các tỉnh Bắc Giang, Nam Định, Thái Bình, và Hà Tĩnh giai đoạn 2020-2022.
Hai cuộc kiểm toán đã cơ bản đánh giá toàn diện về tính tuân thủ, hiệu lực và hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại địa bàn các tỉnh. Qua đó, KTNN Việt Nam đã chỉ ra những bất cập, hạn chế trong chính sách, trong công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp và làng nghề, như: Các địa phương chưa xây dựng, ban hành đầy đủ văn bản, quy định liên quan đến công tác bảo vệ môi trường làng nghề, cụm công nghiệp; một số văn bản đã được ban hành nhưng chưa kịp thời cập nhật, điều chỉnh theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; vẫn còn tình trạng cấp phép thành lập mới đối với các cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao tại các làng nghề mà trước đó đã được rà soát, đánh giá và phân loại là ô nhiễm môi trường và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; chưa hoàn thành các nhiệm vụ cần thiết để phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường...
Từ đó, KTNN Việt Nam đã kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục những sai phạm trong công tác quản lý nhà nước về môi trường; kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các văn bản, chính sách chưa nhất quán, chưa phù hợp với thực tiễn; góp phần nâng cao tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động của các cơ quan chức năng khi thực hiện các chính sách về môi trường.
Bà Hà Lan Anh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định - đánh giá: KTNN Việt Nam đóng vai trò quan trọng giúp nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý nhà nước, đồng thời đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế và bảo vệ môi trường.
Thực hiện kiểm toán công tác quản lý, bảo vệ môi trường đối với các cụm công nghiệp và làng nghề giai đoạn 2020-2022, bên cạnh những kết quả đạt được của công tác quản lý, bảo vệ môi trường đối với các cụm công nghiệp, làng nghề, KTNN đã chỉ ra những nội dung còn tồn tại bất cập và kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực trong công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường.
"Qua công tác kiểm toán, UBND tỉnh Nam Định nhận thấy việc kiểm toán trách nhiệm công tác quản lý nói chung và trách nhiệm quản lý công tác bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp làng nghề nói riêng là việc quan trọng, cần phải triển khai thực hiện đồng bộ từ các cơ quan chuyên môn của tỉnh và chính quyền địa phương" - bà Lan Anh khẳng định.
Ông Trần Báu Hà - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh - cho biết, thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN, tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan, địa phương triển khai khắc phục những tồn tại trong công tác xây dựng, ban hành và sửa đổi các văn bản liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp và làng nghề trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có Văn bản số 2686/UBND-KT ngày 15.5.2024 chỉ đạo “Không tiếp nhận thêm dự án đầu tư mới hoặc nâng công suất dự án đang hoạt động có phát sinh nước thải sản xuất trong cụm công nghiệp nếu không có hoặc không đáp ứng một trong các yêu cầu về hạ tầng bảo vệ môi trường được quy định tại Điều 48 Nghị định số 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ…”.
“Trong thời gian tới, tỉnh Hà Tĩnh sẽ tiếp tục tập trung cao cho công tác bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp, làng nghề, hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững” - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cam kết.
Liên quan tới lĩnh vực kiểm toán môi trường, thông qua cuộc kiểm toán đánh giá tác động môi trường của hoạt động khoan và khai thác giếng dầu tại vùng Magway và Mandalay (Myanmar), SAI Myanmar đã có nhiều phát hiện quan trọng về những điểm yếu trong các luật liên quan, sự thiếu phối hợp giữa các phòng ban và các bên, cũng như có sự chậm trễ trong việc thực hiện Kế hoạch quản lý môi trường.
SAI Myanmar cũng phát hiện, việc giám sát tuân thủ không hiệu quả và đánh giá yếu kém các biện pháp thực hiện là một trong những nguyên nhân, góp phần gây ra hiện tượng dầu tràn vào sông suối, sau đó chảy vào đất nông nghiệp, ảnh hưởng xấu đến tình hình kinh tế - xã hội của cộng đồng địa phương.
Đại diện SAI Myanmar cho biết, kết quả kiểm toán đã giúp các quy trình của Kế hoạch quản lý môi trường hiệu quả hơn. Đồng thời, giúp cải thiện sự phối hợp giữa các bên chịu trách nhiệm giám sát hoạt động khoan và khai thác giếng dầu.
Chia sẻ kinh nghiệm tại Hội thảo, đại diện SAI Malaysia cho biết, trong quá trình thực hiện kiểm toán quản lý nguồn nước quốc gia, SAI Malaysia đã phát hiện có 140 dự án bị trì hoãn, vượt quá thời gian theo tiến độ đã đề ra, gây thiệt hại 4,753 tỷ ringgit Malaysia. Bên cạnh đó, SAI Malaysia cũng phát hiện ô nhiễm chất lượng nước đến từ nước thải của các nhà máy xử lý nước thải là một trong những nguồn ô nhiễm cao nhất đối với nhu cầu oxy sinh hóa (BOD), ước tính đạt 343,45 tấn mỗi ngày...
Qua kiểm toán, SAI Malaysia kiến nghị cần tăng cường giám sát việc hoàn thành và phát triển dự án chất lượng nước để có thể hoàn thành trong thời gian quy định. Đồng thời, cải thiện việc kiểm soát các nguồn ô nhiễm và các thông số xử lý một cách hiệu quả hơn...
Tại Hội thảo, đại diện của SAI Brunei đã trao đổi về kiểm toán việc kiểm soát ô nhiễm cho phát triển công nghiệp, trong đó chú trọng kiểm soát ô nhiễm không khí, môi trường nước, kiểm toán phân loại chất thải; SAI Indonesia đã chia sẻ kinh nghiệm về kiểm toán làng du lịch và tác động môi trường…
Nhấn mạnh cam kết của các SAI thành viên với những nỗ lực phát triển kiểm toán môi trường tại quốc gia và khu vực, Tổng Kiểm toán nhà nước Malaysia, Chủ tịch Ủy ban Chia sẻ kiến thức của ASEANSAI bày tỏ: “Tất cả chúng tôi sẽ cùng nhau chia sẻ để tăng cường vai trò của các SAI trong việc đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG). Điều này đòi hỏi sự quy tụ của tất cả các kiểm toán viên trong cộng đồng ASEAN, tất cả chúng ta cùng cống hiến vì một tương lai bền vững”.
