Cơ sở giáo dục đại học đóng vai trò quan trọng trong phát triển nhân lực STEM

Theo PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT, các cơ sở giáo dục đại học không chỉ là những nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mà đây còn là nơi đóng vai trò tổ chức khoa học công nghệ, nơi tập trung phần lớn các đội ngũ các nhà khoa học của đất nước.

Đây là nhấn mạnh PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT tại Tọa đàm “Đào tạo nhân lực chất lượng cao: Xung lực từ Nghị quyết 57” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng 15.3.

Sinh viên theo học các ngành khoa học và công nghệ còn hạn chế

Theo PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT, các cơ sở giáo dục đại học không chỉ là những nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mà đây còn là nơi đóng vai trò tổ chức khoa học công nghệ, nơi tập trung phần lớn các đội ngũ các nhà khoa học của đất nước.

nguyenmanhdung-1.jpg
PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT (Ảnh: Duy Thông)

Kết luận 91 của Bộ Chính trị đã khẳng định, trong những năm vừa qua giáo dục đại học đã có những đóng góp để có sự phát triển vượt bậc. Đặc biệt nhờ những thành tựu, trong đó nổi bật là tăng mạnh về kết quả nghiên cứu và công bố khoa học. Điều này đã thể hiện vai trò sứ mệnh của hệ thống cơ sở giáo dục đại học hiện nay trong hệ thống. Bên cạnh đó, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị cũng là một trong những động lực, cơ hội rất lớn đối với hệ thống cơ sở giáo dục đại học.

PGS.TS Nguyễn Anh Dũng cho biết, hiện nay quy mô tuyển sinh vào năm 2024 có khoảng hơn 180.000 sinh viên theo học các ngành liên quan STEM - là những ngành then chốt trong phát triển nhân lực khoa học và công nghệ. Số liệu này tăng hơn so với năm 2023. Nếu tính bình quân trong vòng 4 năm vừa qua về quy mô tuyển sinh những ngành STEM thì tăng bình quân khoảng 10% một năm, tỷ lệ tăng này cao hơn so với tỷ lệ tăng trung bình về quy mô tuyển sinh của cả nước. Trong đó, quy mô tuyển sinh cả nước tăng bình quân khoảng 5,6% phần trăm/năm.

Trong khi đó, năm 2024, quy mô đào tạo STEM của cả nước với tổng quy mô đào tạo STEAM có tăng khoảng gần 11% so với năm 2023, tương ứng với trên khoảng 62.000 sinh viên theo học các ngành STEM. Cho thấy tình trạng sinh viên học STEM hiện nay đang ở mức khoảng 55 sinh viên/ một vạn dân, mức này tương ứng chiếm khoảng 30% tổng quy mô đào tạo.

So sánh với các nước phát triển và các nước có nền khoa học công nghệ hiện đại, có thể nhận thấy là con số này của Việt Nam đang còn khiêm tốn. Chẳng hạn, đối với Singapore, tỷ lệ này khoảng 46% sinh viên đang học trong các ngành STEM, Hàn Quốc khoảng 35%, Phần Lan khoảng 36% và Đức khoảng 40%.

“Có thể thấy tỷ lệ sinh viên theo học STEM, mặc dù trong những năm vừa qua có tỷ lệ tăng cả về quy mô tuyển sinh lẫn quy mô đào tạo, nhưng trong bức tranh chung thì chúng ta vẫn đang có một khoảng cách nhất định”, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học nhận định.

1z3a4067.jpg
Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Chính vì thế, Bộ GD-ĐT cũng xác định đẩy mạnh đào tạo STEM, đặc biệt quan tâm, thu hút được nhiều người giỏi học các ngành STEM trong thời gian tới là trách nhiệm, là sứ mệnh của hệ thống giáo dục đại học trong góp phần thực hiện thành công Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Thời điểm vàng để tạo nguồn nhân lực khoa học, công nghệ

Đối với Nghị quyết 57 của Bộ Chính Trị và Nghị quyết 193 của Quốc hội, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT Nguyễn Anh Dũng cho rằng, đây là cơ hội để rất lớn khẳng định được vai trò, sứ mệnh của giáo dục đại học. Chính vì thế, trong suốt thời gian vừa qua, ngành giáo dục đã có rất nhiều sự chuẩn bị làm tiền đề cho việc chuyển hóa mục tiêu, ý tưởng và những đột phá ở trong Nghị quyết 57 và Nghị quyết 193 trở thành hiện thực.

Có thể kể đến, Chính phủ ngay lập tức có Nghị quyết 03/NQ-CP, Bộ Chính trị có Kết luận 91 và trong thời gian ngắn tới đây sẽ có ban hành chương trình hành động của Chính phủ để thể hiện Kết luận 91. Ngoài ra, trước đó Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt quy hoạch mạng lưới và phê duyệt chiến lược phát triển giáo dục. Đây là những nhiệm vụ hết sức quan trọng về phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực trong lĩnh vực STEM.

1z3a4083.jpg
PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Đáng chú ý, cũng phải kể đến ngành vi mạch bán dẫn. Lần đầu tiên một ngành, lĩnh vực mà có một Nghị quyết, một quyết định của Chính phủ về phát triển nguồn nhân lực, thì chúng ta cũng phải nhìn nhận đây là quan tâm rất lớn của Trung ương để đồng hành, thúc đẩy sự phát triển. Tất cả những nội dung này đều gắn rất chặt với nguồn nhân lực.

Ngoài ra, Bộ GD-ĐT cũng đã và đang trình Thủ tướng Chính phủ rất nhiều đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao. Trong đó, đề án tập trung rất nhiều những kiến nghị mang tính đột phá. Dự kiến trong tháng này, Bộ GD-ĐT cũng sẽ tham mưu Chính phủ ban hành nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đột phá để phát triển giáo dục đại học.

Bên cạnh đó, quy hoạch mạng lưới là thực hiện theo Luật Quy hoạch và các nghị định hướng dẫn liên quan tập trung chủ yếu về phát triển theo không gian. Do vậy có nhiều mong muốn, mà chúng ta vẫn chưa thể áp dụng hoàn toàn Luật Quy hoạch giải quyết được. Do đó, cần có nghị quyết thí điểm để thực hiện, và hiện nay đang trong quá trình xây dựng nghị quyết thí điểm của Chính phủ.

Đồng thời, Bộ GD-ĐT cũng đang xây dựng khung chiến lược phát triển giáo dục đại học, có rất nhiều nội dung liên quan đến vấn đề về tài chính cho giáo dục đại học được đưa ra trong dự thảo. Đặc biệt, trong hệ thống đào tạo nguồn nhân lực phát triển công nghệ cao và một số những đề án mà Bộ đã trình Thủ tướng Chính phủ xem xét và phê duyệt, trong đó rất quan tâm đến vấn đề cơ chế.

Với tất cả chương trình, các đề án nêu trên đều đã xác định rất rõ về tầm quan trọng trong lĩnh vực STEM, toàn ngành sẽ phải nỗ lực làm rất nhiều để ngày càng có nhiều người giỏi theo học và hành nghề trong các lĩnh vực STEM. “Chúng tôi cũng mong muốn và đã đặt các mục tiêu, ngay cả trong quy hoạch cũng đưa ra mục tiêu ngày càng có nhiều trường đại học top, có danh tiếng, tầm cỡ khu vực và thế giới trong lĩnh vực STEM”, PGS.TS Nguyễn Anh Dũng nhấn mạnh .

nguyenthehung-1.jpg
Các đại biểu chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Để làm được việc đó, Bộ GD-ĐT cũng đã xác định rõ đầu tư phải trọng tâm, trọng điểm. Bộ GD-ĐT cũng sẽ tiếp cận theo hướng, triển khai các chương trình đào tạo tài năng gắn với nghiên cứu, đổi mới sáng tạo tại các cơ sở đào tạo có uy tín nhằm mở ra môi trường học tập, nghiên cứu hấp dẫn thu hút được nhiều giảng viên và sinh viên giỏi, tài năng. Trong đó, về cơ chế chính sách học bổng, học phí và tín dụng ưu đãi, Bộ GD-ĐT cũng đã có tính toán để đảm bảo thu hút được những người giỏi vào học.

Bên cạnh đó, một trong những giải pháp, đó chính là dùng người đi trước để tài trợ cho người đi sau, doanh nghiệp cũng sẽ đồng hành. Điều này có nghĩa là, anh sử dụng sản phẩm của người đi trước thì được tham gia vào quá trình đào tạo cho người đi sau, cứ bao nhiêu sản phẩm anh sử dụng thì kết quả sản phẩm đấy sẽ được quay trở lại để hỗ trợ cho người học sau.

PGS.TS Nguyễn Anh Dũng chia sẻ: "Bộ GD-ĐT rất ghi nhận và cũng rất mừng khi mà đồng hành tại thời điểm này có Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 193 của Quốc hội, cho thấy Trung ương cũng dành sự quan tâm, ưu ái hơn cho giáo dục đại học".

Đối với người học, Bộ GD - ĐT cũng xác định rõ: để thu hút được các em thì cần phải có cơ chế, chính sách. Muốn vậy, vai trò của truyền thông đối với người học đóng vai trò quan trọng, đặc biệt con số thống kê cho thấy tỷ lệ nữ sinh viên theo học các ngành STEM so với nam là thấp. Do đó, chúng ta nên truyền thông để tăng số lượng nữ sinh viên theo học các ngành STEM. Đặc biệt rất mong muốn sự đồng hành của truyền thông và tất cả các cơ sở giáo dục đại học trong việc thu hút các em vào học, đặc biệt là nữ sinh viên.

1z3a4058-3055.jpg
Các đại biểu tham dự tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học cho rằng, với các cơ sở đào tạo Việt Nam, sẽ có rất nhiều việc để làm từ phát triển đội ngũ, phát triển, hoàn thiện chương trình đào tạo, gắn với doanh nghiệp. Sự hỗ trợ, đồng hành của nhà nước, cùng với đó là nội lực của các cơ sở đào tạo.

Còn những cơ chế, chính sách mà chúng ta cần tháo gỡ, thì đây là một thời điểm, cơ hội lớn để các cơ sở đào tạo kinh doanh đề xuất với ngành, đề xuất về các cơ quan có thẩm quyền xem xét điều chỉnh. Đây là một trong những thời điểm vàng để chúng ta đồng hành cùng nhau để thực hiện.

Bên cạnh đó, đối với các cơ sở đào tạo, Bộ GD-ĐT khuyến khích không ngừng học hỏi để liên minh với nhau, để có thể hình thành được mạng lưới cùng đào tạo STEM. Trong đó, góp phần khai thác hiệu quả các nguồn lực đầu tư của Nhà nước thông qua các liên minh, liên kết, phối hợp công tác đào tạo trong nước và nước ngoài.

Đặc biệt, tận dụng mọi nguồn lực có thể đồng hành, triển khai thí điểm tốt, trước mắt trong liên minh đào tạo cho vi mạch bán dẫn. Đây là liên minh cần phải đẩy mạnh, đối với 5 trường kỹ thuật hàng đầu thì chắc chắn cũng sẽ có vai trò, sứ mệnh để dẫn dắt tiên phong cho toàn hệ thống.

Bộ GD-ĐT cũng mới ban hành thông tư về khung năng lực số cho người học trong hệ thống giáo dục quốc dân, đây là những nhu cầu mà tiến tới từng vụ bậc học sẽ có hướng dẫn để cho người học tốt nghiệp ra trường sẽ có những năng lực số nhất định để bước vào kỷ nguyên mới trong bối cảnh phát triển khoa học, công nghệ như vũ bão, thì người học cần phải có những nền tảng năng lực nhất định

Chúng ta có thể tin tưởng rằng, các cơ sở giáo dục đại học, các trường cũng đã và đang nỗ lực rất lớn, đầu tư tăng cường chất lượng để tạo ra một sản phẩm đầu ra, đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động, đáp ứng được mong muốn của các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động.

PGS.TS Nguyễn Anh Dũng cũng rất mong các doanh nghiệp, các trường đồng hành trong quá trình đào tạo. Đồng thời, Bộ GD - ĐT cũng mong muốn phải cụ thể hóa, đặc biệt là những kiến nghị, những chính sách cần để tham gia sâu hơn nữa, tạo hành lang thuận lợi hơn nữa cho các thầy, cô tham gia vào quá trình đào tạo tại các cơ sở giáo dục đại học.

"Ngành rất mong muốn được được tiếp nhận những đề xuất, những ý kiến đó để chúng ta cùng tham mưu các cấp có thẩm quyền để khẳng định vai trò rất quan trọng của doanh nghiệp trong quá trình đào tạo tại các trường đại học trong thời gian tới. Đây là việc mà chúng tôi cũng đặt ra nhiệm vụ trọng tâm để cùng đảm bảo nâng cao chất lượng hơn nữa của giáo dục đại học trong thời gian tới", ông Dũng nhấn mạnh.

Giáo dục

Xây dựng phong trào “Bình dân học vụ số” phải là quá trình liên tục để trở thành văn hóa học tập suốt đời
Giáo dục

Xây dựng phong trào “Bình dân học vụ số” phải là quá trình liên tục để trở thành văn hóa học tập suốt đời

Theo các chuyên gia, để tổ chức phong trào “Bình dân học vụ số” một cách hiệu quả, chất lượng, trước hết cần nâng cao nhận thức. Mỗi người dân, học sinh, giáo viên phải nhận thức được rằng việc trang bị năng lực số là phục vụ chính mình. Phong trào “Bình dân học vụ số” phải là quá trình liên tục, trở thành văn hóa học tập liên tục, xã hội học tập. 

7.200 học sinh tham gia khảo sát PISA trên máy tính toàn quốc
Giáo dục

7.200 học sinh tham gia khảo sát PISA trên máy tính toàn quốc

Năm 2025 là năm đầu tiên Việt Nam thực hiện khảo sát PISA trên máy tính tại 60/63 tỉnh, thành phố, ở 195 trường với 7.200 học sinh tham gia. Cùng với đánh giá các lĩnh vực đọc hiểu, toán và khoa học, đây cũng là lần đầu tiên học sinh Việt Nam được tham gia đánh giá năng lực học tập trong thế giới số.

Tọa đàm: "Bình dân học vụ số - làm sao triển khai sâu rộng và hiệu quả? "
Tọa đàm - Talkshow

Tọa đàm: "Bình dân học vụ số - làm sao triển khai sâu rộng và hiệu quả? "

Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức cuộc Tọa đàm: “Bình dân học vụ số - Làm sao triển khai sâu rộng và hiệu quả?”, với mong muốn làm rõ ý nghĩa, tầm quan trọng và tính cấp thiết của phong trào “Bình dân học vụ số”; phân tích những khó khăn, rào cản trong quá trình phổ cập tri thức số tới toàn dân; gợi mở và đề xuất những giải pháp khả thi, sáng tạo và phù hợp với từng nhóm đối tượng, đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa, người yếu thế, người cao tuổi, người lao động phổ thông…

Tham dự Tọa đàm có các khách mời: Cục Phó Cục Khoa học Công nghệ và Thông tin (Bộ GD-ĐT) Tô Hồng Nam; PGS.TS. Hà Minh Hoàng, Trưởng Khoa Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo, Trường Công nghệ, Đại học kinh tế Quốc dân và ông Nguyễn Nhật Quang Hội đồng Sáng lập VINASA -Hiệp hội phần mềm và CNTT Việt Nam.

Hà Nội: Cô giáo giành giải Nhất giáo viên dạy giỏi thành phố với cách xây dựng bài giảng theo 5 tiêu chí
Giáo dục

Hà Nội: Cô giáo giành giải Nhất giáo viên dạy giỏi thành phố với cách xây dựng bài giảng theo 5 tiêu chí

Cô giáo Vũ Thị Lan, giáo viên môn Toán, Trường THPT Đống Đa đã giành giải Nhất, tại hội nghị đánh giá kết quả hội thi giáo viên dạy giỏi thành phố cấp trung học phổ thông năm học 2024-2025. Điểm nhấn trong các bài giảng của cô Lan là nội dung kiến thức bám sát thực tiễn, mang đậm tinh thần phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh.

 Việt Nam và Ethiopia ký kết hợp tác trong lĩnh vực giáo dục đại học
Giáo dục

Việt Nam và Ethiopia ký kết hợp tác trong lĩnh vực giáo dục đại học

Chiều 15.4, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed Ali cùng Phu nhân, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed Ali đã chứng kiến Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam (GDĐT) và Bộ trưởng Bộ Phát triển lao động và Kỹ năng Ethiopia ký, trao Bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục đại học giữa Bộ GD-ĐT Việt Nam và Bộ Giáo dục Ethiopia.

Từ “Let’s Talk” đến hành động: Một thế hệ đang trưởng thành cùng bản lĩnh và trách nhiệm
Giáo dục

Từ “Let’s Talk” đến hành động: Một thế hệ đang trưởng thành cùng bản lĩnh và trách nhiệm

Ngày 12.4 vừa qua tại Hà Nội và TP.HCM, 24 thí sinh xuất sắc của mùa giải đã được chia thành 6 đội thi thuộc 3 bảng theo khu vực Bắc - Nam. Trên sân khấu, các em thể hiện khả năng tiếng Anh trôi chảy, phong thái tự tin và bản lĩnh khi bàn về những vấn đề xã hội nhức nhối, khiến khán phòng nhiều lần bùng nổ trong những tràng pháo tay dài.

Đề nghị có hướng dẫn cụ thể về xã hội hóa trong giáo dục
Thời sự Quốc hội

Đề nghị có hướng dẫn cụ thể về xã hội hóa trong giáo dục

Nguồn lực tài chính cho hoạt động giáo dục trong nhà trường ngoài ngân sách nhà nước, học phí, còn có nguồn tài trợ của cha mẹ học sinh, các tổ chức xã hội, đơn vị, doanh nghiệp. Vì thế, tại cuộc làm việc với Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam đề nghị có hướng dẫn cụ thể hơn về xã hội hóa trong giáo dục.