Tái thiết tại chỗ, không di dời người dân
Kế hoạch đã được thông qua tại phiên bế mạc Hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp của các nước Ảrập, diễn ra tại Cairo với sự ủng hộ hoàn toàn từ các nhà lãnh đạo Ảrập tham dự.
Hội nghị thượng đỉnh cũng nhất trí thành lập một ủy ban hành chính phi đảng phái chỉ gồm các chuyên gia và nhà kỹ trị Palestine độc lập để giám sát hoạt động cứu trợ ở Gaza và tạm thời quản lý vùng lãnh thổ này để chuẩn bị cho việc Chính quyền Palestine trở lại Gaza. Ai Cập cũng đang làm việc để đào tạo các cán bộ an ninh Palestine, những người sẽ đảm nhận nhiệm vụ duy trì an ninh ở Gaza. Theo dự kiến, Cairo sẽ tổ chức một hội nghị tái thiết Gaza với kế hoạch cụ thể vào tháng 4.2025.
Phát biểu tại một cuộc họp báo sau hội nghị thượng đỉnh, Bộ trưởng Ngoại giao Ai Cập Badr Abdelatty nêu chi tiết, kế hoạch bao gồm việc thành lập một cảng biển và một sân bay ở Dải Gaza và tái chế đống đổ nát còn sót lại sau cuộc tàn phá ở dải đất này. Ai Cập sẽ bắt đầu tuyên truyền và thông tin về kế hoạch tái thiết của mình trên trường quốc tế.
Theo tuyên bố cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh, các nhà lãnh đạo Ảrập đã đưa ra cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm di dời người dân Palestine hoặc sáp nhập bất kỳ phần nào của lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng sẽ đẩy khu vực này vào một giai đoạn xung đột mới, làm suy yếu các cơ hội ổn định và mở rộng xung đột sang các quốc gia khác trong khu vực.
Các nhà lãnh đạo Ảrập cam kết sẽ nỗ lực thành lập một quỹ tín thác để tiếp nhận các cam kết tài chính từ tất cả các quốc gia tài trợ và các tổ chức tài chính nhằm thực hiện các dự án phục hồi và tái thiết.
Hội nghị cũng giao cho một Ủy ban pháp lý Ảrập nghiên cứu việc phân loại tình trạng người Palestine bị di dời như một phần của tội ác diệt chủng. Ngoài ra, các nhà lãnh đạo cũng kêu gọi Hội Đồng Bảo an Liên Hợp Quốc triển khai lực lượng giữ gìn hòa bình quốc tế tại Bờ Tây và Gaza, nhằm tăng cường tiến trình hình thành một nhà nước Palestine.
Theo tuyên bố, các nhà lãnh đạo Ảrập cam kết cung cấp mọi hình thức hỗ trợ tài chính, vật chất và chính trị cho việc thực hiện kế hoạch tái thiết, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế và các tổ chức tài chính nhanh chóng cung cấp sự ủng hộ cần thiết cho kế hoạch này.
Các nhà lãnh đạo Ảrập cũng nhấn mạnh tính cấp thiết của việc thực hiện giai đoạn thứ hai và thứ ba của thỏa thuận ngừng bắn giữa Hamas và Israel, nhấn mạnh tầm quan trọng của cam kết của mỗi bên đối với nghĩa vụ của mình, đặc biệt là phía Israel, nhằm đạt được mục tiêu chấm dứt vĩnh viễn "hành vi xâm lược" chống lại Gaza. Họ yêu cầu Israel phải rút toàn bộ khỏi Dải Gaza, bao gồm cả Hành lang Philadelphi giữa Gaza và Ai Cập, và đảm bảo tiếp cận an toàn, đầy đủ và ngay lập tức các dịch vụ nhân đạo, nơi trú ẩn và viện trợ y tế mà không gặp trở ngại.
Kế hoạch này phản bác lại đề xuất trước đó của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, người đã đề xuất “tiếp quản” để phát triển Gaza và di dời người dân Gaza đến các nước láng giềng, bao gồm Ai Cập và Jordan.
Israel, Mỹ phản đối
Ngay sau hội nghị, Người phát ngôn Bộ ngoại giao Israel Oren Marmorstein đã lập tức bác bỏ kế hoạch. Bộ ngoại giao Israel cho biết kế hoạch tái thiết "không giải quyết được" thực tế của tình hình sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7.10. "Cuộc tấn công khủng bố tàn bạo của Hamas, khiến hàng nghìn người Israel thiệt mạng và hàng trăm vụ bắt cóc, không được đề cập đến, cũng không có bất kỳ lời lên án nào đối với tổ chức này".
Đồng thời, Israel tái khẳng định sự ủng hộ đối với ý tưởng của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, nhằm mục đích di dời người Palestine và tái định cư họ đến Jordan và Ai Cập, đồng thời cho biết các quốc gia Ảrập đã bác bỏ ý tưởng này mà không cho họ cơ hội.
Israel cũng chỉ trích tuyên bố này dựa vào Chính quyền Palestine và UNRWA, những tổ chức mà họ cho là trước đây đã "thể hiện tình trạng tham nhũng và ủng hộ khủng bố".
Cùng ngày, Nhà Trắng đã bày tỏ sự phản đối đối với kế hoạch tái thiết Gaza được các nhà lãnh đạo Ảrập thông qua, lập luận rằng kế hoạch này không giải quyết được "thực tế" hiện tại tại vùng đất bị chiến tranh tàn phá này. "Kế hoạch hiện tại không phản ánh thực tế rằng Gaza hiện không thể sinh sống được và người dân không thể tồn tại trong điều kiện lãnh thổ ngập tràn đống đổ nát và vũ khí chưa nổ", phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Brian Hughes cho biết trong một tuyên bố gửi tới hãng thông tấn Anadolu, Thổ Nhĩ Kỳ. "Tổng thống Donald Trump vẫn kiên định với tầm nhìn tái thiết Gaza không có Hamas. Chúng tôi mong chờ những cuộc đàm phán tiếp theo để mang lại hoà bình và thịnh vượng cho khu vực", ông nói thêm.
Hamas, Liên Hợp Quốc ủng hộ
Trong khi đó, lực lượng Hamas đã kêu gọi cung cấp các phương tiện để đảm bảo thành công của kế hoạch và coi hội nghị thượng đỉnh là một "bước tiến" cho sự ủng hộ của người Ảrập và Hồi giáo đối với sự nghiệp của người Palestine. Hamas nhấn mạnh rằng lập trường thống nhất của người Ảrập gửi đi một thông điệp rõ ràng rằng "Nakba" của người Palestine, cuộc di dời và tước đoạt tài sản hàng loạt của người Palestine trong cuộc chiến tranh Ảrập-Israel năm 1948, sẽ không lặp lại.
Nhóm chiến binh Palestine kêu gọi các nhà lãnh đạo Ảrập buộc Israel phải cam kết thực hiện thỏa thuận ngừng bắn với Hamas. Hamas nói thêm: "Chúng tôi đánh giá cao lập trường của người Ảrập khi phản đối những nỗ lực nhằm di dời người dân của chúng tôi".
Về phần mình, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhấn mạnh tổ chức này sẵn sàng ủng hộ kế hoạch do Ai Cập soạn thảo, đồng thời khẳng định Gaza phải tiếp tục là một phần của Nhà nước Palestine trong tương lai. Mô tả tình hình ở Gaza là "khủng khiếp", ông Guterres kêu gọi cho phép viện trợ nhân đạo vào vùng đất này ngay lập tức.
