Chương trình mục Quốc gia dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026–2030: Đảm bảo không ai bỏ lại phía sau

Tham dự Hội nghị có đại diện từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Bộ Dân tộc và Tôn giáo, lãnh đạo UBND tỉnh Phú Thọ, cùng đại diện 32 Sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh thành trên cả nước, các trường hưởng lợi từ Dự án.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng đánh giá việc triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia trong thời gian qua không chỉ mang tính trách nhiệm mà còn thể hiện mệnh lệnh từ trái tim, giàu ý nghĩa nhân văn đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các vùng còn nhiều khó khăn.

Các dự án trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo đã góp phần quan trọng về cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học, củng cố hệ thống trường nội trú, bán trú; nâng cao chất lượng đội ngũ, duy trì và mở rộng công tác xóa mù chữ; phát triển giáo dục nghề nghiệp gắn với việc làm, tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề, đã đạt bình quân 54,8%, vượt mục tiêu chương trình.

Đi đôi đạt nhiều thành quả quan trọng, Thứ trưởng Lê Tấn Dũng cũng chỉ ra vẫn còn những hạn chế, đặc biệt là về hạ tầng, khi tỷ lệ trường lớp được xây dựng kiên cố mới đạt 94,6%. Thứ trưởng đề nghị các địa phương bước vào giai đoạn 2026–2030 với tinh thần quyết liệt, đo lường thực chất, huy động toàn xã hội cùng tham gia, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.

Thông tin đến Hội nghị, tổng kết Chương trình mục Quốc gia dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, Bộ được giao chủ trì 3 nhiệm vụ thuộc 3 Tiểu dự án.

Dự án ký hiệu 4.2 đã đầu tư cơ sở vật chất cho các trường: Đại học Tây Nguyên, Đại học Tây Bắc, Trường Hữu nghị T78 và Hữu nghị 80, giai đoạn 2021–2025 với tổng nguồn vốn là 1.333,222 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương. Tính đến tháng 6/2025, đã phân bổ 670,644 tỷ đồng, đạt 50,3% kế hoạch. Thông qua nguồn lực của Dự án, đã bổ sung thiết bị, dụng cụ phục vụ chuyển đổi số và áp dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và học tập, nâng cấp các trang thiết bị phòng học, phòng thí nghiệm, dụng cụ thể dục thể thao… đem lại điều kiện học tập tốt hơn cho học sinh, sinh viên.

Dự án ký hiệu 5.1, thực hiện giai đoạn 2021-2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng kế hoạch vốn cho 42 địa phương gần 8.075 tỷ đồng. Riêng năm 2025, Bộ đề xuất giao gần 2.275 tỷ đồng. Từ nguồn lực của Dự án 5.1, nhiều trường phổ thông dân tộc nội trú , dân tộc bán trú, và trường phổ thông có học sinh bán trú đã được nâng cấp cơ sở vật chất, xây dựng nhà ở, nhà ăn, công trình vệ sinh, đảm bảo điều kiện sinh hoạt và học tập an toàn, hợp vệ sinh cho học sinh.

Các mô hình “3 tập trung” (ở tập trung, ăn tập trung, quản lý tập trung) được nhiều Sở Giáo dục và Đào tạo triển khai hiệu quả, giúp học sinh có môi trường sống “6 hơn ở nhà”: ăn ngon hơn, vui hơn, an toàn hơn, học tốt hơn, lao động tốt hơn và ở tốt hơn.

Đặc biệt, Chương trình còn góp phần nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; thúc đẩy công tác xóa mù chữ với hơn 81.000 người được tiếp cận kiến thức cơ bản; củng cố niềm tin của Nhân dân đối với các chính sách của Đảng và Nhà nước.

Trong khi đó, Dự án ký hiệu 5.3 về giáo dục nghề nghiệp và việc làm cho lao động dân tộc thiểu số được bố trí tổng vốn 12.620,536 tỷ đồng. Tính đến 31/3/2025, mới giao 7.319,883 tỷ đồng, đã giải ngân 2.065,583 tỷ đồng; dự kiến đến cuối 2025, tỷ lệ giải ngân đạt 45%. Dù còn hạn chế, các hoạt động của Dự án 5.3 đã góp phần nâng cao năng lực cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, thúc đẩy người dân tham gia vào các hoạt động học nghề, tìm hiểu thị trường lao động, có ý chí vươn lên thoát nghèo, cải thiện cuộc sống.

Tiếp tục Chương trình: Giai đoạn 2026-2030, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục chủ trì triển khai 3 Tiểu dự án thành phần như giai đoạn 2021- 2025. Trong đó, tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất các đơn vị sự nghiệp công lập tại các vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số như: Trường Hữu Nghị T78, Trường Hữu Nghị 80, Đại học Tây Nguyên, 11 trường đại học có nhiều học sinh dân tộc thiểu số theo học.

Đổi mới hoạt động, củng cố phát triển các trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú, trường phổ thông có học sinh ở bán trú và xóa mù chữ cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bồi dưỡng kiến thức dân tộc; đào tạo dự bị đại học và sau đại học, đáp ứng nhu cầu nhân lực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; phát triển giáo dục nghề nghiệp và giải quyết việc làm cho người lao động vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất chủ trì 3 nội dung mới giai đoạn 2026-2030 gồm: Bồi dưỡng kiến thức dân tộc; đào tạo dự bị đại học và sau đại học, đáp ứng nhu cầu nhân lực vùng 35-vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (gọi tắt là Dự án 5.2); xây dựng các trường phổ thông nội trú, bán trú cho học sinh vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo (đang thiết kế dự án); bổ sung thêm trường mầm non vào đối tượng đầu tư.