Chương trình 1719:Nền tảng phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống đồng bào

Nếu như trước đây, Chương trình 135 từng được xem là “thương hiệu” trong phát triển kinh tế và giảm nghèo ở vùng khó khăn, thì nay Chương trình 1719 đã kế thừa và nâng tầm, trở thành chỗ dựa tin cậy cho gần 14,2 triệu đồng bào dân tộc thiểu số trên cả nước. Từ năm 2021 đến nay, chương trình đã tạo chuyển biến mạnh mẽ trên nhiều phương diện, đặc biệt là thu nhập, đời sống, hạ tầng và an sinh xã hội.

Báo cáo của Bộ Dân tộc và Tôn giáo cho biết, tính đến tháng 3/2025, thu nhập bình quân của đồng bào dân tộc thiểu số đạt 43,4 triệu đồng/năm, gấp 3,1 lần so với năm 2020. Dự kiến hết năm 2025, con số này sẽ đạt 45,9 triệu đồng, vượt xa mục tiêu đề ra... Điều này chứng tỏ Chương trình 1719 đã không chỉ hoàn thành, mà còn vượt kế hoạch trong một số nhóm mục tiêu quan trọng.

Thực tiễn tại nhiều địa phương minh chứng rõ nét cho sự thay đổi. Tại Cao Bằng, nguồn vốn ngân sách Trung ương phân bổ cho giai đoạn 2022 – 2025 là hơn 5.033 tỷ đồng, đến đầu tháng 8/2025 đã giải ngân trên 3.800 tỷ đồng, đạt 75,6% kế hoạch. Nhờ triển khai đồng bộ các tiểu dự án, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm hơn 4,6%. Tại Sơn La, đến tháng 6/2025, toàn tỉnh đã giải ngân hơn 3.666 tỷ đồng, đạt 64% kế hoạch vốn, thuộc nhóm dẫn đầu cả nước. Các chỉ tiêu về giảm nghèo, phát triển hạ tầng, y tế, giáo dục đều tiến triển rõ rệt; trong đó tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo tại xã đặc biệt khó khăn giảm 4,47%.

Theo đại diện Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La, địa phương đã ban hành hướng dẫn bám sát thực tiễn, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát tiến độ. Cách làm này giúp tháo gỡ vướng mắc thủ tục, đẩy nhanh giải ngân, đồng thời bảo đảm chất lượng công trình và lợi ích trực tiếp cho người dân.

Ngoài nâng cao thu nhập, Chương trình 1719 còn để lại dấu ấn trong việc cải thiện nhà ở và sinh kế. Tính đến nay, đã có 42.567 hộ được hỗ trợ xây dựng nhà ở, vượt 230% kế hoạch, giúp xóa bỏ nhà tạm, nhà dột nát sớm hơn 5 năm. Hơn 10.500 hộ có đất ở, 13.387 hộ được cấp đất sản xuất, gần 55.000 hộ được hỗ trợ chuyển đổi nghề. Cùng với đó, 403 dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị được triển khai với sự tham gia của 817 doanh nghiệp và hợp tác xã, mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế cộng đồng.

Từ những kết quả đó có thể thấy, Chương trình 1719 đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi mục tiêu giảm nghèo bền vững, tạo động lực phát triển cho nhiều vùng đất khó khăn. Đây là bước tiến không chỉ có ý nghĩa trước mắt, mà còn đặt nền móng cho sự ổn định lâu dài.

Hướng tới giai đoạn 2026 - 2030 với 5 trụ cột phát triển

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Chương trình 1719 giai đoạn I vẫn còn tồn tại những hạn chế cần khắc phục. Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia, trong 9 nhóm mục tiêu đặt ra, có 3 nhóm chưa hoàn thành kế hoạch... Điều này cho thấy, để bảo đảm tính bền vững, cần có giải pháp mạnh mẽ hơn.

Một số vấn đề nổi lên là nguy cơ tái nghèo cao, mức sống chưa ổn định, dịch vụ công thiết yếu ở nhiều nơi còn hạn chế. Ở một bộ phận đồng bào, tư tưởng trông chờ, ỷ lại vẫn chưa được thay đổi triệt để. Quá trình ban hành văn bản hướng dẫn từ Trung ương đôi khi còn chậm, gây lúng túng cho địa phương... Cùng với đó, đội ngũ cán bộ cơ sở vừa thiếu, vừa yếu; một số nơi còn có tâm lý e ngại, sợ trách nhiệm.

Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung nhận định, dù còn những hạn chế, nhưng Chương trình 1719 đã giải quyết được nhiều vấn đề căn bản trong đời sống, đặt nền móng cho phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số và miền núi - địa bàn trọng yếu cả về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh. Đây là thành tựu có ý nghĩa chiến lược, đồng thời cũng là bài học để bước sang giai đoạn mới.

Định hướng cho giai đoạn 2026 - 2030, Bộ trưởng nhấn mạnh cần thực hiện tốt phương châm "6 rõ" trong chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ: rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm và rõ thẩm quyền. Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Bộ trưởng khẳng định.

Theo đó, giai đoạn mới sẽ tập trung vào 5 trụ cột chính: Đầu tư hạ tầng thiết yếu phục vụ dân sinh và sản xuất gắn với quốc phòng, an ninh và chống biến đổi khí hậu; phát triển sản xuất, tạo sinh kế, việc làm; cung cấp dịch vụ y tế, giáo dục có chất lượng; giải quyết các vấn đề xã hội cấp thiết như bình đẳng giới, phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; và phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt ưu tiên nhóm dân tộc rất ít người và vùng biên giới khó khăn.

Từ thực tiễn thành công và cả những bài học còn tồn tại, có thể khẳng định Chương trình 1719 đang mở ra một giai đoạn mới, bền vững và toàn diện hơn... Đây không chỉ là công cụ giảm nghèo, mà còn là động lực phát triển, giúp đồng bào dân tộc thiểu số tự tin vươn lên, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và tạo thế vững chắc cho sự phát triển đất nước trong tương lai.