Trong giai đoạn 2016 - 2020, hoạt động nghiên cứu ứng dụng khoa học và công nghệ trong lĩnh vực y tế đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, tiếp cận trình độ tiên tiến của các nước trong khu vực và trên thế giới. Để phát huy được những thành tựu này, nhiều ý kiến cho rằng, bên cạnh việc tăng cường đầu tư, cần xây dựng, ban hành văn bản chính thức, tạo hành lang pháp lý cho phép các đơn vị thuộc ngành y tế tận dụng mọi nguồn lực cho khoa học và công nghệ.
Làm chủ nhiều kỹ thuật tiên tiến
Theo báo cáo tình hình hoạt động khoa học và công nghệ ngành y tế giai đoạn 2016 - 2020, ngành y tế đã nghiên cứu ứng dụng, phát triển công nghệ cao, tiếp cận trình độ tiên tiến của các nước trong khu vực và trên thế giới, làm chủ các kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán và điều trị bệnh tật ở người như ghép tạng, trị liệu tế bào gốc, mổ nội soi, kỹ thuật sinh học phân tử, y học hạt nhân…
Đại diện Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo, Bộ Y tế cho biết, một số thành tựu nổi bật đã và đang được ứng dụng trong thực tế như lần đầu tiên thực hiện thành công ghép phổi từ người cho chết não tại Việt Nam ngày 26.2.2018; lần đầu tiên tại Việt Nam thực hiện thành công ứng dụng robot trong phẫu thuật nội soi điều trị một số bệnh ở trẻ em như cắt thùy phổi, điều trị bệnh nang ống mật chủ, điều trị bệnh thận ứ nước do hội chứng khúc nối bể thận niệu quản, điều trị bệnh phình đại tràng bẩm sinh ở trẻ em. Kết quả kỹ thuật phẫu thuật nội soi robot đã cho thấy, có nhiều ưu việt so với phẫu thuật thông thường như giảm sang chấn, giảm đau sau mổ, giảm biến chứng, rút ngắn thời gian điều trị sau mổ và giá trị thẩm mĩ cao hơn; tỷ lệ biến chứng chung trong và sau mổ của phẫu thuật nội soi robot thường rất thấp.
Ứng dụng cánh tay robot trong phẫu thuật nội soi.
Nguồn: ITN
Cùng với đó là việc ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất vaccine phòng bệnh ở người, bảo đảm sản xuất các loại vaccine phục vụ trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng; làm chủ được các công nghệ và kỹ thuật tiên tiến trong dự phòng các bệnh truyền nhiễm, nguy hiểm, các bệnh mới phát sinh; tập trung nghiên cứu sản xuất trang thiết bị y tế, nhất là trang thiết bị y tế công nghệ cao… Theo đánh giá, đến năm 2020, về cơ bản các công nghệ, kỹ thuật cao trong chẩn đoán và điều trị trên thế giới đã được đội ngũ chuyên gia lâm sàng Việt Nam tiếp cận, làm chủ và triển khai đạt kết quả tương đương với các nước tiên tiến ở nhiều lĩnh vực…
Ngành y tế cũng đạt nhiều kết quả nổi bật trong các lĩnh vực như y học dự phòng, vaccine, sinh phẩm, y học lâm sàng, y học cơ sở, dược - dược liệu, y tế công cộng, chính sách y tế… Đặc biệt, trong phòng, chống dịch Covid-19, ngành y tế đã nghiên cứu, sản xuất các test, KIT chẩn đoán nhanh Covid-19; cung cấp hơn 100.000 test cho hầu hết tỉnh, thành phố trong cả nước và nhận được phản hồi tốt về chất lượng sản phẩm từ các đơn vị sử dụng KIT; nghiên cứu đánh giá tính an toàn và hiệu quả của thuốc nhằm xây dựng phác đồ điều trị Covid-19; nghiên cứu sản xuất máy thở; nghiên cứu, sản xuất và đánh giá thử nghiệm vaccine Covid-19.
Tiếp tục ưu tiên đầu tư
Đánh giá cao các kết quả đã đạt được về khoa học và công nghệ trong lĩnh vực y tế giai đoạn 2016 - 2020, tại Hội nghị Chương trình phối hợp công tác giữa Bộ Y tế và Bộ Khoa học và Công nghệ trong nghiên cứu ứng dụng khoa học và công nghệ lĩnh vực y tế năm 2021 và giai đoạn 2021 - 2025 diễn ra mới đây, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn khẳng định, thời gian qua, tuy kinh phí đầu tư cho nghiên cứu khoa học của ngành y tế hạn chế nhưng hiệu quả cao, nhiều sản phẩm công nghệ đạt trình độ thế giới.
Để phát huy những kết quả đã đạt được, cũng như phát triển thêm nhiều ứng dụng tiên tiến, bên cạnh việc đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các bộ, ngành liên quan tiếp tục quan tâm, tăng kinh phí khoa học và công nghệ cho ngành y tế, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn đề nghị, ưu tiên phê duyệt Chương trình hoặc dự án khoa học và công nghệ độc lập giao Bộ Y tế quản lý phục vụ Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng vaccine Covid-19. Đồng thời, năm 2021 sẽ tiếp tục triển khai giai đoạn 2021 - 2030 Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia vaccine phòng bệnh cho người, Chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp quốc gia.
Trong giai đoạn 2021 - 2025, đề xuất Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét, phê duyệt 3 chương trình khoa học và công nghiệp trọng điểm cấp Quốc gia giao Bộ Y tế chủ trì là nghiên cứu và phát triển sản phẩm phục vụ chẩn đoán, điều trị một số bệnh không lây nhiễm có nguy cơ để lại gánh nặng bệnh tật cao; nghiên cứu phát triển thuốc từ dược liệu Việt Nam; nghiên cứu sản xuất vật tư, trang thiết bị y tế công nghệ cao phục vụ chẩn đoán và điều trị…
Thống nhất với định hướng ưu tiên phát triển khoa học và công nghệ ngành y tế, nhiều ý kiến cũng cho rằng, cùng với việc phối hợp tăng cường truyền thông về thành tựu khoa học và công nghệ trong ngành y tế; phối hợp xây dựng mạng lưới cơ sở y tế quốc gia; cần xây dựng, ban hành hệ thống văn bản, tạo hành lang pháp lý cho phép các đơn vị thuộc ngành y tế tận dụng mọi nguồn lực cho khoa học và công nghệ…
