“Kim chỉ nam” cho phát triển văn hóa
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn nhấn mạnh, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là hệ điều tiết cho sự phát triển kinh tế - xã hội, và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững của đất nước. Ông đặc biệt chú trọng xây dựng, phát triển con người Việt Nam toàn diện về đạo đức, lối sống, lối làm việc và thẩm mỹ, hình thành những công dân có tinh thần yêu nước, đoàn kết, sáng tạo. Ông khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các nghệ sĩ, nhà văn hóa và các tổ chức văn hóa phát triển, thể hiện sự đa dạng và phong phú của văn hóa dân tộc; giao lưu, học hỏi từ văn hóa quốc tế nhằm góp phần vào sự tiến bộ và hội nhập của văn hóa Việt Nam.
Nhờ sự chỉ đạo của Tổng Bí thư, nhiều chính sách, chiến lược phát triển văn hóa đã được ban hành, góp phần định hướng và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành văn hóa. Những thông điệp quan trọng như: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi’, “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc, nói lên bản sắc dân tộc. Văn hóa còn thì dân tộc còn”… thức tỉnh toàn xã hội, nhất là đội ngũ cán bộ, trí thức, văn nghệ sĩ. Những dấu ấn này không chỉ thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đối với sự nghiệp văn hóa mà còn đóng góp quan trọng vào việc bảo vệ, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Một trong những dấu mốc son cho sự phát triển văn hóa Việt Nam là Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021. Bài phát biểu của Tổng Bí thư tại Hội nghị đã nêu lên nhiều thông điệp và thực sự truyền cảm hứng cho đội ngũ cán bộ văn hóa, văn nghệ sĩ đóng góp nhiều hơn, cống hiến nhiều hơn cho sự nghiệp chấn hưng và phát triển văn hóa nước nhà.
Hệ thống quan điểm về phát triển văn hóa và xây dựng con người của Tổng Bí thư đã được tập hợp trong cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, được ví như kim chỉ nam cho hoạt động chỉ đạo, lãnh đạo, phát triển văn hóa trong giai đoạn sắp tới. Cuốn sách không chỉ là sản phẩm trí tuệ, tâm huyết của riêng Tổng Bí thư, mà quan trọng hơn là một công trình khoa học có tính chất hệ thống, tập hợp những tư tưởng, quan điểm chỉ đạo, những phát biểu, bài viết của người đứng đầu Đảng ta về bản chất và đặc trưng của văn hóa Việt Nam, tạo động lực mạnh mẽ cho ngành văn hóa và văn nghệ sĩ trong xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam.
Ý nghĩa xuyên suốt, quan trọng nhất trong toàn bộ cuốn sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là mong muốn văn hóa sẽ đóng vai trò quan trọng "khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của nền văn hóa và con người Việt Nam... kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực, trong đó nguồn lực nội sinh, nhất là nguồn lực con người là quan trọng nhất".
Làm sáng rõ 4 vấn đề lớn
Cuốn sách của Tổng Bí thư đã giúp làm sáng rõ 4 vấn đề lớn.
Thứ nhất, nhấn mạnh vị trí, vai trò và ý nghĩa của văn hóa và việc giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc. “Văn hóa là nền tảng tinh thần xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước. Phát triển văn hóa, xây dựng con người đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo vệ môi trường là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta. Nền văn hóa chúng ta xây dựng là nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam”. Đây là kim chỉ nam, giúp văn nghệ sĩ hiểu rõ giá trị cốt lõi của văn hóa Việt Nam, từ đó tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đậm đà bản sắc, góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế.
Thứ hai, khuyến khích đổi mới sáng tạo và sáng tạo không ngừng. Chỉ đạo này tạo ra môi trường kích thích, nơi nghệ sĩ không chỉ làm sống lại những giá trị truyền thống mà còn mạnh dạn thử nghiệm, sáng tác tác phẩm mới, hiện đại, hội nhập nhưng không mất đi bản sắc. Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Đổi mới chính sách đãi ngộ, sử dụng đội ngũ văn nghệ sĩ và những người làm công tác văn hóa. Tôn vinh tài năng và cống hiến của họ cho sự phát triển văn hóa nước nhà. Bên cạnh việc tập trung nâng cao đời sống văn hóa ở cơ sở, cần phải chú trọng xây dựng và phát triển văn hóa đỉnh cao, phấn đấu có nhiều tài năng lớn ở các loại hình văn hóa, nghệ thuật, có những tác phẩm tầm cỡ, phản ánh được sâu sắc hiện thực đổi mới vĩ đại của đất nước, có ý nghĩa tích cực trong việc xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam hiện nay”.
Thứ ba, sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước đối với ngành văn hóa. Chỉ đạo của Tổng Bí thư thường đi đôi với những chính sách và nguồn lực hỗ trợ từ Quốc hội, chính phủ, giúp các nghệ sĩ có cơ hội phát triển tài năng, có điều kiện làm việc tốt hơn và an tâm sáng tạo. Chính từ những chỉ đạo của Tổng Bí thư, Quốc hội đã tổ chức 2 hội thảo lớn về thể chế, chính sách và nguồn lực cho phát triển văn hóa (2022), chính sách và nguồn lực cho phát triển thiết chế văn hóa, thể thao (2024); chuẩn bị thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa, cùng rất nhiều vấn đề quan trọng khác.
Cuối cùng, giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực văn hóa. Tổng Bí thư từng phát biểu: “Công tác tổ chức và công tác cán bộ trên lĩnh vực văn hóa; việc đầu tư các nguồn lực cho phát triển văn hóa... chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ”. Vì thế, chỉ đạo của Tổng Bí thư chú trọng “xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác văn hóa tương xứng với yêu cầu và nhiệm vụ phát triển văn hóa Việt Nam trong giai đoạn mới”, ở đó “công tác lãnh đạo và quản lý văn hóa không chỉ đòi hỏi có phẩm chất chính trị mà còn phải có trình độ chuyên môn, am hiểu đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, có tầm nhìn sâu rộng, có khả năng vận động và thuyết phục các tầng lớp nhân dân tham gia vào công cuộc xây dựng và phát triển văn hóa”. Tổng Bí thư yêu cầu tập trung bồi dưỡng công tác cán bộ, nhất là tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, bảo đảm có một lực lượng kế thừa chất lượng, tiếp tục tạo nên những đóng góp tích cực cho nền văn hóa nước nhà.
Những chỉ đạo của Tổng Bí thư không chỉ tạo đà phát triển văn hóa Việt Nam mà còn khích lệ, truyền cảm hứng mạnh mẽ cho trí thức, văn nghệ sĩ, giúp họ cảm nhận được sự quan tâm, ủng hộ và định hướng rõ ràng, từ đó tự tin hơn, sáng tạo hơn trong công việc của mình. Điều này góp phần quan trọng xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, giàu bản sắc.