Châu Phi kêu gọi sử dụng bản đồ thế giới đúng với kích thước lục địa
Liên minh châu Phi (AU) đã chính thức ủng hộ một chiến dịch quốc tế nhằm chấm dứt việc các chính phủ và tổ chức quốc tế tiếp tục sử dụng bản đồ Mercator từ thế kỷ XVI, thay vào đó là một loại bản đồ thể hiện chính xác hơn kích thước thực sự của châu Phi.
Bản đồ “sai” từ thế kỷ XVI và chiến dịch “Sửa bản đồ”
Bản đồ Mercator do nhà địa lý người Bỉ Gerardus Mercator vẽ ra từ thế kỷ XVI để phục vụ hoạt động hàng hải. Tuy nhiên, loại bản đồ này thể hiện không chính xác diện tích các châu lục, chẳng hạn như việc phóng to các vùng gần cực như Bắc Mỹ và Greenland, đồng thời thu nhỏ châu Phi và Nam Mỹ.
“Thoạt nhìn đây chỉ là một tấm bản đồ, nhưng thực tế không phải vậy”, bà Selma Malika Haddadi, Phó Chủ tịch Ủy ban AU nói với Reuters. Theo bà, Mercator đã tạo ra ấn tượng sai lầm rằng châu Phi chỉ là một khu vực “ngoại vi”, trong khi thực tế đây là lục địa lớn thứ hai thế giới với hơn một tỷ dân và 55 quốc gia thành viên AU.
Dù bản đồ Mercator đã bị chỉ trích từ lâu, song chiến dịch “Correct The Map” (Sửa bản đồ thế giới) do các tổ chức vận động Africa No Filter và Speak Up Africa phát động gần đây đã làm nóng lại cuộc tranh luận. Họ kêu gọi áp dụng bản đồ Equal Earth ra đời năm 2018, vốn được thiết kế để phản ánh kích thước chính xác hơn của các quốc gia và lục địa.
“Kích thước hiện tại của châu Phi trên bản đồ là sai”, bà Moky Makura, Giám đốc điều hành Africa No Filter, nói. “Đây là chiến dịch thông tin sai lệch và xuyên tạc kéo dài nhất thế giới, và nó phải chấm dứt”.
Ông Fara Ndiaye, đồng sáng lập Speak Up Africa, cho rằng Mercator đã ảnh hưởng đến bản sắc và niềm tự hào của người dân châu Phi, đặc biệt là trẻ em khi lần đầu tiếp xúc với bản đồ tại trường học.
“Chúng tôi đang tích cực thúc đẩy một chương trình giáo dục mới, trong đó bản đồ Equal Earth sẽ trở thành tiêu chuẩn chính tại tất cả trường học ở châu Phi”, Ndiaye cho biết. Ông bày tỏ hy vọng bản đồ này cũng sẽ được các tổ chức toàn cầu, trong đó có các cơ quan có trụ sở tại châu Phi, sử dụng.
Mục tiêu khôi phục vị thế toàn cầu
Bà Haddadi cho biết, AU đã chính thức phê chuẩn chiến dịch, coi đây là một phần trong nỗ lực “khôi phục vị thế xứng đáng của châu Phi trên trường quốc tế”, đồng thời gắn liền với các phong trào đòi bồi thường cho thời kỳ thực dân và nô lệ.
AU sẽ vận động các quốc gia thành viên thống nhất hành động và thúc đẩy việc áp dụng bản đồ mới trong thời gian tới.
Hiện bản đồ Mercator vẫn được sử dụng rộng rãi, đặc biệt trong trường học và các công ty công nghệ. Năm 2018, Google Maps đã thay thế Mercator trên phiên bản máy tính bằng mô hình quả địa cầu 3D, nhưng người dùng vẫn có thể tùy chọn quay lại Mercator. Trên ứng dụng di động, Mercator thậm chí vẫn là chế độ mặc định.
Chiến dịch “Correct The Map” đã kêu gọi các tổ chức như Ngân hàng Thế giới (WB) và Liên Hợp Quốc (LHQ) chuyển sang dùng Equal Earth. Người phát ngôn WB cho biết họ hiện đã dùng bản đồ Winkel-Tripel hoặc Equal Earth cho các bản đồ tĩnh và đang dần loại bỏ Mercator khỏi bản đồ trực tuyến.
Chiến dịch cũng đã gửi yêu cầu chính thức tới Cơ quan quản lý thông tin địa không gian của LHQ (UN-GGIM). Phía LHQ cho biết, khi nhận được, yêu cầu này sẽ phải được Ủy ban chuyên gia xem xét và phê duyệt.
Không chỉ tại châu Phi, các khu vực khác cũng bày tỏ sự ủng hộ. Ông Dorbrene O’Marde, Phó Chủ tịch Ủy ban Bồi thường Cộng đồng Caribê (CARICOM) cho biết, Equal Earth chính là sự bác bỏ hệ tư tưởng “quyền lực và thống trị” mà bản đồ Mercator đại diện.
